Ανεβάζει τον πήχη ο Σαμαράς
Η νέα φάση αυτού του «μπρα ντε φερ» εξελίσσεται σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο, με την κατάθεση της ελληνικής ρηματικής διακοίνωσης στον ΟΗΕ, με την οποία ενημερώνει τον Οργανισμό για την απόφαση της Τουρκίας να παραχωρήσει άδειες για έρευνα σε περιοχές νοτίως της Ρόδου και του Καστελλόριζου, οι οποίες, όπως αποσαφηνίζεται στο ελληνικό κείμενο, βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Να σημειωθεί πως η Τουρκία είχε παραχωρήσει τις εν λόγω άδειες τον Απρίλιο του 2012 και η Ελλάδα τότε είχε προβεί σε διάβημα. Η Άγκυρα δεν προχώρησε μέχρι τώρα σε έρευνες, η Αθήνα όμως, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του ΥΠΕΞ, προκειμένου να «διασφαλίσει τις ελληνικές θέσεις για την προάσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας, σύμφωνα πάντοτε με το εθιμικό και συμβατικό Δίκαιο της Θάλασσας και ειδικότερα τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982)» προέβη σε ρηματική διακοίνωση. Ωστόσο, με τη ρηματική διακοίνωση τίθεται εμμέσως θέμα ΑΟΖ, καθώς αναφέρεται ότι ορισμένες περιοχές για τις οποίες η Άγκυρα παραχωρεί άδειες έρευνας, θα ανήκουν στην ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, «αφ’ ης αυτή κηρυχθεί».
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει η Αθήνα στο γεγονός ότι η Ρόδος και το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλόριζου «έχουν πλήρη δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες -άρα υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) – όπως όλες οι εδαφικές περιοχές».
Η ελληνική πλευρά, που εδώ και πολύ καιρό προσπαθούσε να κάνει μια κίνηση στο περίπλοκο αυτό θέμα, φαίνεται πως διασφάλισε γι’ αυτήν της την κίνηση κάποιες πρώτες διαβεβαιώσεις από ευρωπαϊκές χώρες, από το Ισραήλ που διατηρεί ενδιαφέρον για την κατανομή των πόρων στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, αλλά και μια έστω και «τυπική» χαλαρότερη στάση των ΗΠΑ, καθώς η ελληνική πλευρά φαίνεται να αποδέχεται τον βασικό πυρήνα της φιλοσοφίας των Αμερικάνων για περιορισμό της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία.
Πάντως ο χρόνος εκδήλωσης της ελληνικής κίνησης (με τη ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ) δεν είναι άσχετος με δύο σημαντικά γεγονότα. Κατ’ αρχάς με την επίσκεψη του γάλλου Προέδρου Φρανσουά Ολάντ στην Αθήνα (2 μόλις 24ωρα πριν κατατεθεί η ρηματική διακοίνωση), που έδειξε έντονο ενδιαφέρον για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στις ελληνικές θάλασσες και τις «μπίζνες» που μπορεί να γίνουν. Όπως μάλιστα λένε έμπειροι πολιτικοί και διπλωματικοί κύκλοι, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αγνοηθεί η αναφορά του κ. Ολάντ ότι «είναι ευκαιρία για την Ελλάδα και την Ευρώπη η ύπαρξη υδρογονανθράκων», ότι «οι αποφάσεις θα πρέπει να ληφθούν με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας» και ότι «αν μπορεί η Γαλλία να συνεκμεταλλευθεί με την Ελλάδα τα κοιτάσματα, θα το κάνει».
Παράλληλα, τις αμέσως επόμενες μέρες συνέρχεται στην Κωνσταντινούπολη το Ανώτατο Συμβούλιο Ελληνοτουρκικής Συνεργασίας, στο πλαίσιο του οποίου θα υπάρξει και «συνάντηση κορυφής» μεταξύ του τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν και του έλληνα πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά. Η ατζέντα της συνάντησης μέχρι τώρα ήταν βαριά και ετεροβαρής για την Ελλάδα, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν «φόρτωσε με αγκάθια» την τελευταία του συνάντηση με τον έλληνα πρωθυπουργό, όπως η ανακίνηση μειονοτικού, το θέμα των μουφτήδων και η μη απάντησή του στις επισημάνσεις του κ. Σαμαρά για το θέμα της ελληνικής ΑΟΖ. Διπλωματικοί κύκλοι σημείωναν πως η ρηματική διακοίνωση είναι κάτι σαν «κόκκινο πανί» για τους Τούρκους, γιατί εκτός από την επίσημη καταγραφή των ελληνικών θέσεων στον ΟΗΕ για τα όρια της υφαλοκρηπίδας, η κυβέρνηση γνωστοποιεί την πρόθεσή της να προχωρήσει στην αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου που βρίσκεται εντός των θαλάσσιων ζωνών της χώρας. Αυτό εξισορροπεί κάπως τους δυσμενείς όρους διαπραγμάτευσης που είχε φροντίσει να θέσει ο Ερντογάν και ενδεχομένως οι Τούρκοι να οδηγήσουν ακόμα και σε αναβολή την προγραμματισμένη σύγκληση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας, ώστε να βρουν μια νέα ευκαιρία να πάρουν το «πάνω χέρι».
Δεν φαίνεται πάντως ορατή μια ματαίωση της συνάντησης, που θα φορτίσει με πρόσθετα σύννεφα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ανάλογος πάντως προβληματισμός υπάρχει από διπλωματικούς κύκλους για τους λόγους που η κυβέρνηση ανεβάζει τον πήχη, τόσο με τη ρηματική διακοίνωση όσο και με τη διαρροή περί κατάθεσης συντεταγμένων και χαρτών στον ΟΗΕ. Θέτουν μάλιστα το ερώτημα: Αν η Άγκυρα σηκώσει το γάντι, η Ελλάδα είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει ένα θερμό επεισόδιο; Την ώρα μάλιστα που ακόμη και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι υπέρ των προσεκτικών κινήσεων και διαφωνεί με μονομερή ανακήρυξη των ΑΟΖ.