Αναγκαία η Συνταγματική Αναθεώρηση
Το Σύνταγμα του 1975 υπέστη εξαιρετικά άστοχες προσπάθειες αναθεωρήσεώς του: Το 1985 προέβη στην παντελή αποδυνάμωση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας και τη μεταβολή του συστήματος σε «πρωθυπουργοκεντρικό», αλλά και το 2001 η Συνταγματική Αναθεώρηση, που ήταν πολύ εκτεταμένη, δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Η σημερινή κρίση είναι αδιάψευστος μάρτυρας της αποτυχίας.
Ο τόπος πλέον χρειάζεται «ΜΙΑ ΝΕΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ».
Όπως έχει διατυπώσει με τρόπο κλασικό ο Montesquieu, το καλύτερο πολίτευμα είναι εκείνο στο οποίο υπάρχουν θεσμικά όρια στην υπερβολική συγκέντρωση της εξουσίας – και τα καλύτερα όρια είναι όταν τα πράγματα έχουν έτσι διευθετηθεί «ώστε η (μια) εξουσία να αναχαιτίζει την (άλλη) εξουσία».
Σε κάθε περίπτωση, η αναθεώρηση που ετοιμάζεται πρέπει να γίνει για τη θεραπεία των σοβαρών προβλημάτων που έχουν ανακύψει και έχουν οδηγήσει στην τρομακτική κρίση που όλοι βιώνουμε και σε καμιά περίπτωση ΔΕΝ επιτρέπεται να οδηγήσει στην επιβεβαίωση ή καθιέρωση δυσμενών ρυθμίσεων που αφορούν την παρούσα κρίση και πρέπει να έχει αποκλειστικό σκοπό τη διεύρυνση και όχι τη συρρίκνωση δικαιωμάτων και ελευθεριών. Η αναθεώρηση δεν επιτρέπεται να γίνει για να οδηγηθούμε τελικά σε θεσμική οπισθοδρόμηση του νομικού μας πολιτισμού.
Η δημοσιονομική κρίση, αλλά και η σοβούσα κοινωνική αναταραχή και ανωμαλία, απεκάλυψε πλήρως την επιτακτική ανάγκη για την αναμόρφωση του πολιτικού συστήματος μέσω μιας νέας ουσιαστικής και δραστικής Συνταγματικής Αναθεωρήσεως.
Υπάρχει ωστόσο και η όχι επικρατούσα άποψη, ότι χρειάζεται κάτι πιο δραστικό της Αναθεωρήσεως του Συντάγματος, όπως η διαδικασία θέσπισης νέου Συντάγματος κι αυτό «θα μπορεί να εξασφαλιστεί» με την άμεση νομιμοποίησή του μέσω της συστηματικής συμμετοχής του λαού στην κατάρτισή του.
Η Αναθεώρηση του Συντάγματος θα πρέπει οπωσδήποτε να συμβάλει στην εμβάθυνση της δημοκρατικής νομιμοποίησης όλων των κρατικών λειτουργιών, αλλά και στην ενίσχυση του φιλελεύθερου χαρακτήρα του πολιτεύματος, εναρμονίζοντας πλήρως το θεσμικό πλαίσιο της χώρας με τα ευρωπαϊκά δεδομένα της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Απαραίτητο στοιχείο της αναθεώρησης είναι και η επιβεβαίωση του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας μας. Το Κοινοβούλιο ως ανώτατο συλλογικό όργανο εκλεγόμενο απευθείας από τον λαό, το οποίο θεμελιώνεται στην ίδια την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας (άρθρο 1 παρ. 2 του ισχύοντος Συντάγματος) και αποτελεί το κεντρικό όργανο (την καρδιά) λειτουργίας του πολιτεύματος.
Σε κάθε περίπτωση, η Αναθεώρηση του Συντάγματος πρέπει να έχει, κατά τη γνώμη μας, τα εξής ενδεικτικά χαρακτηριστικά:
1
Την άμεση εκλογή Προέδρου από τον λαό, που μεταβάλλει όμως το πολίτευμα από Προεδρευομένη σε Προεδρική Δημοκρατία και προς τούτο απαιτεί Συντακτική και όχι Αναθεωρητική Βουλή. Άλλωστε η διάταξη για τη μορφή του πολιτεύματος δεν υπάγεται στις αναθεωρήσεις. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται εφικτό, αφού όπως έγκυροι συνταγματολόγοι υποστηρίζουν, αυτό θα οδηγούσε σε συνταγματική εκτροπή.
Σε κάθε περίπτωση όμως, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα μπορούμε να πορευθούμε σε Συνταγματική Αναθεώρηση.
Αποτελεί προϋπόθεση της αναθεωρητικής λειτουργίας, η ενδυνάμωση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας, με σκοπό τη δημιουργία ισορροπίας μεταξύ των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας και των εκλεγμένων κυβερνήσεων.
Το πιο εύκολο -και όχι όμως το απολύτως αναγκαίο- θα ήταν να «επανέλθουν» οι αρμοδιότητες που διέθετε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πριν από την αναθεώρηση του 1985.
Οι αρμοδιότητες αυτές (προ του 1985) του ΠτΔ ήταν σαφείς, συγκεκριμένες και διατηρούσαν ένα καθεστώς ισορροπίας στη συγκατοίκησή του με τις εκλεγμένες κυβερνήσεις.
Ο ΠτΔ να εκλέγεται για μία μόνο θητεία έξι ετών, χωρίς δικαίωμα επανεκλογής.
2
Την απόλυτη καθιέρωση της δικαστικής ανεξαρτησίας, με την επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης από τις ολομέλειες των Ανωτάτων Δικαστηρίων.
3
Την αναβίβαση του ΑΕΔ σε δικαστήριο που θα επιλύει τελικώς τα πάσης φύσεως συνταγματικά ζητήματα, με τη χορήγηση δικαιώματος ατομικής προσφυγής από οποιονδήποτε πολίτη και την καθιέρωση προληπτικού ελέγχου συνταγματικότητας των νόμων και των κανονιστικών πράξεων από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Όλες, χωρίς καμιά εξαίρεση, οι πράξεις των άλλων λειτουργιών [εκτελεστικής και νομοθετικής και των interna corporis (εσωτερικά ζητήματα) της Βουλής], ελέγχονται από τα δικαστήρια κατά το άρθρο 93 παρ. 4Σ.
4
Εκλογή λαϊκών δικαστών: Στα Ανώτατα Δικαστήρια επιλέγονται από τις ολομέλειές τους κατά το 1/10 δικαστές που δεν προέρχονται από το Δικαστικό Σώμα, διαθέτουν επαρκή νομική παιδεία και θα μεταφέρουν το λαϊκό αίσθημα στο δικαστήριο (όπως συμβαίνει με το ΑΕΔ, στο οποίο συμμετέχουν καθηγητές πανεπιστημίου).
5
Καθιέρωση θεσμού Γενικού Εισαγγελέα: Με τη μετατροπή της Γενικής Επιτροπείας της Επικράτειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε ανεξάρτητο δικαστικό ελεγκτή νομιμότητας για τη διαφύλαξη της σύννομης και χρηστής διοικητικής δράσης που επάγεται δημοσιονομικό αποτέλεσμα και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Στον Γενικό Εισαγγελέα υπάγονται διοικητικά όλοι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους (ΣΔΟΕ, Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κ.λπ.).
6
Η μείωση του αριθμού των βουλευτών σε 200. Τα μέλη της κυβερνήσεως να μην υπερβαίνουν τους 20.
7
Η κατάργηση κάθε μορφής προνομίου ή ασυλίας για τους βουλευτές και υπουργούς. Η θέσπιση ασυμβίβαστου του αξιώματος του υπουργού με την ιδιότητα του βουλευτή.
8
Η καθιέρωση μόνιμων αναπληρωτών υπουργών στα υπουργεία Παιδείας, Άμυνας και Εξωτερικών και επί του προϋπολογισμού, με εξαετή θητεία και εκλογή τους που θα επιλέγονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή με αυξημένη πλειοψηφία από τη Βουλή και θα έχουν την ευθύνη της συνέχισης της εθνικής πολιτικής.
9
Η δημιουργία εκλογικών περιφερειών με γνώμονα τη διαίρεση σε επίπεδο Περιφερειών, με βουλευτές Περιφέρειας και μόνιμο εκλογικό σύστημα. Να καθιερωθεί ασυμβίβαστο μεταξύ υπουργικής και βουλευτικής ιδιότητας. Οι υπουργοί να κωλύονται να είναι υποψήφιοι βουλευτές μετά τη λήξη της θητείας τους.
10
Προτείνεται, επίσης, ανώτατο όριο θητειών για όλα τα αιρετά αξιώματα:
Για τους βουλευτές το όριο αυτό θα είναι δύο θητείες. Η διαμόρφωση και η συνεπής εφαρμογή ενός αξιόπιστου και αποτελεσματικού συστήματος ελέγχου των πολιτικών δαπανών και χρηματοδοτήσεων μέσω αποκλειστικά της Δικαιοσύνης, με την ευθύνη του Γενικού Εισαγγελέα.
11
Η δημιουργία του ΑΣΔΥ: (Ανώτατο Συμβούλιο Δημόσιων Υπηρεσιών) με ευθύνη την οργάνωση και τη διοίκηση του προσωπικού των δημοσίων υπηρεσιών.
Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι ένα νέο ΑΣΔΥ, το οποίο (όπως π.χ. η Civil Service Commission στη M. Βρετανία) θα έχει σημαντικούς υλικούς και ανθρώπινους πόρους, ηγεσία με κύρος και αυτονομία από το κομματικοκρατικό κατεστημένο. Ένας τέτοιος οργανισμός θα μπορούσε να ελέγχεται δημοκρατικά από μια διακομματική επιτροπή του Κοινοβουλίου, με δικαστικές εγγυήσεις. Στον μηχανισμό αυτό ν’ απορροφηθεί το ΑΣΕΠ.
Ο Αριστοτέλης πρώτος όρισε το πολίτευμα ως [… την τάξην ταις πόλεσι την περί τας αρχάς, τίνα τρόπον νενέμηνται και τι το κύριον της πολιτείας, και τι το τέλος της εκάστης κοινωνίας εστί… ], («Πολιτικά» Γ’ 5) ορισμός που ισχύει ακόμα και σήμερα.
Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα όπου η εξουσία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού και αυτό γίνεται με κανόνες που το Σύνταγμα επιβάλλει, έτσι η σημερινή κρίση επιβάλλει την προσαρμογή του Συντάγματός μας, για τη θωράκιση της Ελληνικής Πολιτείας στις καινούργιες πραγματικότητες.
Πρέπει αμέσως να ανοίξει ευρύτατος διάλογος µε όλα τα μέσα ενημέρωσης και µε το διαδίκτυο, όπου όλοι οι έλληνες πολίτες θα μπορούν να καταθέτουν τις απόψεις τους.
Η κυβέρνηση μπορεί και πρέπει ν’ ανοίξει ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, όπου οι πολίτες θα κατατάσσουν τις απόψεις τους για τη Συνταγματική Αναθεώρηση.
Ο κατ’ εξοχήν θεσμός της ελληνικής δημοκρατίας που θα συζητήσει τη συνταγματική μεταρρύθμιση είναι το ελληνικό Κοινοβούλιο και η αρμόδια Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας. Εκεί πρέπει να ετοιμασθεί η νέα Μεταπολίτευση. Προτείνεται άμεσα στο Υπουργικό Συμβούλιο η συγκρότηση Επιστημονικής Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος από διακεκριμένες προσωπικότητες ανεξαρτήτως ιδεολογικής προέλευσης, στο πλαίσιο της συνταγματικής μεταρρύθμισης και με πρόεδρο προσωπικότητα εγνωσμένου κύρους και εμπειρίας στον έλεγχο συνταγματικότητας των νόμων.
Η Επιτροπή μπορεί να προχωρήσει στη διεξαγωγή συνεδρίου επί της αναθεωρήσεως, με σκοπό να διασφαλιστεί η συμμετοχή της κοινής γνώμης, ιδίως της ειδικής κοινής γνώμης, σε χώρους επιστημονικούς και κοινωνικούς που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αναθεώρηση ή για επιμέρους κεφάλαιά της, θα συλλέξει απόψεις μέσω της διαβούλευσης από τα Ανώτατα Δικαστήρια, την Κοινωνία των Πολιτών, τους φορείς, τα κόμματα, τις οργανώσεις των πολιτών, θα τις συστηματοποιήσει και θα τις καταθέσει στην κυβέρνηση, για να τις φέρει στη Βουλή ως πρόταση Αναθεωρήσεως του Συντάγματος.