Μνημονιακή… κατάρρευση των ελληνικών νοικοκυριών
Για δέκα συνεχή τρίμηνα, από το δεύτερο τρίμηνο του 2010 και μετά, το διαθέσιμο εισόδημα και η κατανάλωση των νοικοκυριών βρίσκονται συνεχώς σε πτώση!
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σύμφωνα με πληροφορίες, παρότι καλλιεργείται σχετικός εφησυχασμός για την πορεία εφαρμογής του ελληνικού προγράμματος, φοβάται ότι η οικονομική εξάντληση νοικοκυριών και επιχειρήσεων μπορεί να οδηγήσει μέσα στο 2013 σε μια απρόβλεπτη εισπρακτική κατάρρευση, που θα εκτροχιάσει το Μνημόνιο.
Τα νεότερα στοιχεία για το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, που έδωσε στη δημοσιότητα την Παρασκευή η Ελληνική Στατιστική Αρχή, καταδεικνύουν το αδιέξοδο στο οποίο οδηγούνται τα ελληνικά νοικοκυριά από την παρατεταμένη λιτότητα και ύφεση, ενώ τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων του υπ. Οικονομικών για τα δημόσια έσοδα σκιαγραφούν τη φοροδοτική κατάρρευση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, που αποτελεί τη σοβαρότερη απειλή για την εκτέλεση του τρίτου Μνημονίου.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», οι αναλυτές του ΔΝΤ εκφράζουν σοβαρούς φόβους για τον υπαρκτό κίνδυνο εισπρακτικής κατάρρευσης μέσα στο 2013. Δεν είναι τυχαία η προειδοποίηση από την Κριστίν Λαγκάρντ, από το βήμα του Νταβός, προς την ελληνική κυβέρνηση: «Πρέπει να αποδείξετε ότι μπορείτε να πάτε να εισπράξετε τους φόρους από εκεί που πρέπει, ότι μπορείτε να καταπολεμήσετε τη φοροδιαφυγή», τόνισε η γενική διευθύντρια του Ταμείου.
Στο ΔΝΤ εκτιμούν ότι, αν δεν καταφέρει η κυβέρνηση να διευρύνει τη φορολογική βάση ταχύτατα μέσα στο 2013, αλλά συνεχίσει να περιμένει έσοδα μόνο από τα… συνήθη υποζύγια, ακόμη και οι νέοι, «χαλαροί» στόχοι του Μνημονίου για τα δημόσια έσοδα θα χαθούν με μεγάλη απόκλιση. Όμως, το Ταμείο δεν προτίθεται να επιτρέψει στην κυβέρνηση να διευκολύνει με χαλαρότερες ρυθμίσεις εξόφλησης οφειλών τους φορολογούμενους που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, αλλά πιέζει για ενεργοποίηση των αυστηρότερων μέτρων αναγκαστικής είσπραξης και για επιβολή ποινικών κυρώσεων σε βάρος των οφειλετών (κατασχέσεις ακινήτων, δημεύσεις κεφαλαίων σε τραπεζικούς λογαριασμούς κ.ά.).
Επιπλέον, το Ταμείο, παρότι αναγνωρίζει ότι είχε υποτιμήσει τις υφεσιακές επιδράσεις της λιτότητας, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, δηλώνει ότι δεν μπορούν να χαλαρώσουν τα δεσμά της λιτότητας, όταν δεν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση των κρατικών ελλειμμάτων (στην περίπτωση της Ελλάδας, από τους Ευρωπαίους). Αυτό τόνισε ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου, Ολιβιέ Μπλανσάρ, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι όσο η Ευρώπη δεν παρέχει επαρκή χρηματοδοτική διευκόλυνση στη χώρα μας, μεταξύ άλλων και με μια σημαντική διαγραφή χρέους, η Ελλάδα θα παραμένει εγκλωβισμένη σε λιτότητα πέραν πάσης ανοχής.
Πρωτοφανής συμπίεση εισοδημάτων
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ελληνική κοινωνία βρίσκεται μπροστά σε μια συμπίεση εισοδημάτων πρωτοφανούς διάρκειας και έντασης, η οποία συμπίπτει με την ουσιαστική χρεοκοπία της χώρας και την εφαρμογή του Μνημονίου:
= Από το δεύτερο τρίμηνο του 2010, μέχρι και το τρίτο τρίμηνο του 2012, δηλαδή για δέκα διαδοχικά τρίμηνα (!), το διαθέσιμο εισόδημα και η κατανάλωση υποχωρούν συνεχώς.
Μάλιστα, ενώ κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του 2011 ο ρυθμός της υποχώρησης είχε φανεί να μειώνεται, δημιουργώντας προσδοκίες για κάποια σταθεροποίηση, από το τέταρτο τρίμηνο του 2011 ο «τοξικός» συνδυασμός ύφεσης-λιτότητας αύξησε εκ νέου τις απώλειες εισοδημάτων των νοικοκυριών, που έφθασαν σε διψήφιο ποσοστό (10,6%) κατά το τρίτο τρίμηνο του 2012.
= Σε απόλυτες τιμές, τα νοικοκυριά έχασαν μέσα σε ένα δωδεκάμηνο 4 δισ. ευρώ διαθέσιμου εισοδήματος, καθώς καταγράφεται μείωση κατά 11,3% των αποδοχών των εργαζομένων, μείωση κατά 10,2% των κοινωνικών παροχών που εισπράττουν τα νοικοκυριά και αύξηση κατά 17,7% των φόρων στο εισόδημα και την περιουσία που πληρώνουν τα νοικοκυριά. Με αυτά τα δεδομένα, η καταναλωτική δαπάνη συμπιέσθηκε κατά 6,1%, προκαλώντας ασφυξία στην αγορά.
= Εξάλλου, τα νοικοκυριά βυθίζονται στην υπερχρέωση, όπως δείχνει το αρνητικό πρόσημο στον δείκτη αποταμίευσης. Το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών, δηλαδή η ακαθάριστη αποταμίευση προς το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα, ήταν ?8,1% κατά το τρίτο τρίμηνο του 2012, σε σύγκριση με ?2,8% το τρίτο τρίμηνο του 2011.
Λιτότητα-ύφεση… χωρίς ανάσα
Στο μεταξύ, το 2013 μπαίνει με τους χειρότερους οιωνούς για τα εισοδήματα και την ανάπτυξη, καθώς μέσα στον Ιανουάριο αρχίζει η εφαρμογή όλων των μέτρων που ψηφίσθηκαν στα τέλη του προηγούμενου χρόνου. Μεταξύ άλλων, στο τέλος Ιανουαρίου οι συνταξιούχοι θα υποστούν τις μειώσεις που επιβλήθηκαν στις συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ, ενώ σε εφαρμογή τίθεται και η παρακράτηση φόρου εισοδήματος με βάση τα δεδομένα του πρόσφατου φοροεισπρακτικού νομοσχεδίου, που φέρνει μειώσεις στις καθαρές αποδοχές για ευρύτατες κατηγορίες μισθωτών, ιδιαίτερα όσων έχουν μεσαία προς υψηλά εισοδήματα και παιδιά.
Το εξαιρετικά σκληρό πρόγραμμα λιτότητας, σε συνδυασμό με την πρόδηλη αδυναμία του τραπεζικού συστήματος να προσφέρει ρευστότητα, αλλά και με την αδυναμία προσέλκυσης σοβαρών ποσών ιδιωτικών επενδύσεων, κάνει πολλούς οικονομολόγους του ιδιωτικού τομέα εξαιρετικά επιφυλακτικούς, ως προς τις δυνατότητες της Ελλάδας να βγει από την ύφεση το 2014.
Η αμερικανική Citigroup, που κατ’ εξοχήν διατυπώνει «μαύρες» προβλέψεις για την Ελλάδα, προέβλεψε πρόσφατα ότι το 2014 η ύφεση θα βαθύνει δραματικά, με το ποσοστό μείωσης του ΑΕΠ να ξεπερνά και το 11%!
Τέτοιες προβλέψεις μπορεί να φαίνονται και να είναι υπερβολικές, όμως ακόμη και οικονομολόγοι ελληνικών τραπεζών τονίζουν στο «Π» ότι δεν αποκλείεται να δούμε και το 2014 την οικονομία να συρρικνώνεται, παρά τις περί του αντιθέτου προβλέψεις τής κυβέρνησης και της «τρόικας», ενώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με τις συνεχείς παραδοχές των λαθών του στην εκτίμηση της υφεσιακής επίδρασης των μέτρων λιτότητας, προλειαίνει το έδαφος για να ομολογήσει αργότερα άλλο ένα λάθος, αν αποδειχθεί τελικά ότι ούτε το 2014 θα βγούμε από την ύφεση…