Αναπνευστικές ιώσεις, γρίπη και πνευμονία

Α. ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ ΙΩΣΕΙΣ

Συμβαίνουν σε όλη τη διάρκεια του έτους, με εποχικές κορυφώσεις κατά το φθινόπωρο, τον χειμώνα και την άνοιξη. Η μετάδοση γίνεται ύ­στε­­ρα από επαφή με μολυσμένες εκκρίσεις, συνήθως αναπνευστικά σταγονίδια που εισέρχονται στο σώμα με την αναπνοή.

Η μόλυνση με χειραψία ή μέσω μολυσμένων αντικειμένων και στη συνέχεια ενοφθαλμισμό του ιού στη μύτη ή στους επιπεφυκότες είναι συχνός τρόπος μετάδοσης. Το αυ­ξημένο στρες σύμφωνα με μελέτες μειώνει την αντίσταση του οργανισμού έναντι των παθογόνων του κοινού κρυολογήματος.

Τα συμπτώματα είναι μπούκωμα, μείωση της αίσθησης της όσφρησης, υδαρείς ρινικές εκκρίσεις, βήχας.

Ο πονόλαιμος, ο πονοκέφαλος, η κακουχία είναι συχνά συνοδά συμπτώματα. Διαρκούν μερικές φορές πάνω από εννέα ημέρες, ενώ ο πυρετός και η κεφαλαλγία είναι ήπια ή σπάνια, τουλάχιστον στην αρχή.

Ενδέχεται να υπάρχουν οξεία διάρροια, επιπεφυκίτιδα, ενίοτε αι­μορ­ραγική κυ­στίτιδα. Επιπλοκές είναι η λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδα, η τρα­χειίτιδα, η βρογχιολίτιδα, η βρογχίτιδα, η λαρυγ­γίτιδα, ο παροξυσμός άσθμα­τος, η ιογενής πνευμονία, η παραρρινοκολπίτιδα, η ωτίτιδα, η μηνιγγίτιδα, η καρ­διακή ανεπάρκεια.

Β. ΓΡΙΠΗ

Η μετάδοση της γρίπης γίνεται ύ­στε­ρα από ενοφθαλμισμό του ιού στο αναπνευστικό σύστημα, με τον βήχα, το φτάρνισμα, αλλά και με μολυσμένα αντικείμενα. Γενικώς, ο χρόνος επώασης είναι μία με τρεις ημέρες. Η απάντηση του οργανισμού γίνεται με πολλούς τρόπους, όπως παραγωγή αντισωμάτων (ανιχνεύονται πολλές φορές μετά το δεκαήμερο), παραγωγή ιντερφε­ρο­νών, κινητοποίηση του σπλήνα, κι­νη­τοποίηση κυτταροτοξικών λεμ­φο­κυτ­τάρων. Η αποβολή του ιού δια­κό­πτεται συ­νή­θως μέσα σε δύο με πέντε ημέ­ρες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Η γρίπη χαρακτηρίζεται από αι­φνί­δια έναρξη πυρετού, 38-41 βαθμούς, πόνους στους μυς, πονοκέ­φαλο, βήχα, πρήξιμο αδένων, ρίγη, αίσθημα κακουχίας. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα άτομα εμ­φα­νίζουν την εικόνα που προαναφέ­ρεται, το φάσμα των κλινικών εκδη­λώ­σεων είναι ευρύ και κυμαίνεται από ελαφρά απύρετη αναπνευστική νόσο, όπως το κοινό κρυ­ο­λόγη­μα, έως τη σοβαρή εξάντληση. Ο πυ­ρε­τός εμφανίζει ταχεία άνοδο κατά το πρώτο 24ωρο και πέφτει βαθ­μι­αί­α σε διάστημα δύο – τριών ημερών, αν και περιστασιακά διαρκεί επί μία εβδομάδα.

Επιπλοκές είναι η πνευμονία, η επιδείνωση χρόνιας αποφρακτικής πνευ­μονοπάθειας ή άσθματος, η πα­ραρρινοκολπίτιδα, η μέση ωτίτιδα, το σύνδρομο REYE, η μυοσίτιδα, η ραβδομυόλυση, η μυοκαρδίτιδα, η περικαρδίτιδα, η επιδείνωση νε­φρικής λειτουργίας, η επιδείνωση καρδιαγγειακού συστήματος και ο­ρι­σμένα νευρολογικά σύνδρομα όπως η εγκεφαλίτιδα, το GUILLAIN BARRE, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης.

Γ. ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ

Πρόκειται για οξεία φλεγμονή του πνεύμονα. Βήχας, πυρετός, πτύελα είναι συνήθη συμπτώματα. Σε αρκετά άτομα (κυρίως ηλικιωμένα, άτομα με ανοσοκαταστολή), ο βήχας, ο πυ­ρε­τός και τα πτύελα μπορεί να απουσιάζουν. Δύσπνοια, ναυτία, έμετος, δι­άρ­ροια, εφίδρωση, ρίγος, βάρος στο θώρακα, ενδέχεται να εμφανιστούν. Επιπλοκές είναι η αιματογενής διασπορά, η πλευρίτιδα, το εμπύημα, η καρδιολογική απορ­ρύ­θμιση.

Τα αίτια που προκαλούν την πνευ­μονία είναι ποικίλα: πνευμονιόκοκκος, ιοί, αιμόφιλος πνευμονίας, σταφυλόκοκκος, κλεμπσιέλλα πνευ­μονίας, κολοβακτηρίδιο, ψευδομονάδα, αναερόβια, μυκόπλασμα είναι ορισμένα μόνο από αυτά. Το πιο συ­χνό αίτιο της κοινής πνευμονίας της κοινότητας είναι ο πνευμονιόκοκκος.

Αρχικώς το μικρόβιο αποικίζει τον ρινοφάρυγγα. Η μετάδοση γίνεται με την αναπνοή και με μολυσμένα αντικείμενα. Ειδικά ένζυμα, που υπάρχουν στο εξωτερικό περίβλημα του μικροβίου καθιστούν τον πνευ­μο­νιόκοκκο ιδιαίτερα ανθεκτικό κατά την επίθεση των λευκών αι­μο­σφαι­ρίων και άλλων παραγόντων άμυνας του οργανισμού. Η αντίσταση, παρά ταύτα, ποικίλλει από άτομο σε άτομο.

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΗΘΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ

Η σωστή πρόληψη περιλαμβάνει:

1. Τη σωστή ετήσια ιατρική πα­θο­λογική εξέταση, κατά τη διάρκεια της οποίας γίνεται άμεσος εντοπισμός ομάδων υψηλού κινδύνου και θεραπεία παθολογικών καταστάσεων και νοσημάτων που αλλοι­ώ­νουν τη σωστή άμυνα και πολλές φο­ρές δεν έχουν συμπτώματα (π.χ., αναιμία, αύξηση του σακχάρου, νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική ανεπάρκεια).

2. Την εφαρμογή σωστών συνηθειών καθημερινότητας που τονώνουν το αμυντικό σύστημα και που στα υγιή άτομα περιλαμβάνουν διατροφή πλούσια σε φρούτα, όσπρια, λαχανικά, γαλακτοκομικά προ­ϊ­όντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, άσκηση, αποφυγή παθητικού και ενεργητικού καπνίσματος, διατήρηση φυσιολογικού βάρους, επαρκούς ύπνου, αποφυγή ψυχολογικών επιβαρύνσεων, αποφυγή άσκο­πης λήψης φαρμάκων. Στην πε­ρίπτωση πασχόντων από χρόνια νοσήματα απαιτείται εφαρμογή ειδικών ενδεικνυόμενων διατροφι­κών προγραμμάτων και προγραμμάτων καθημερινότητας ανάλογα με το είδος της χρόνιας πάθησης.

3. Την εφαρμογή σωστών γενικών κανόνων ατομικής και κοινωνικής υγιεινής. Συγκεκριμένα:

• Να αποφεύγετε τη στενή επαφή με άτομα που έχουν συμπτώματα λοίμωξης αναπνευστικού. Να αποφεύγετε χώρους με συνωστισμό.

• Να ανοίγετε συχνά τα παράθυρα και να φροντίζετε για τη συχνή ανα­νέωση του αέρα στους χώρους όπου ευρίσκεστε. Στην περίπτωση των κλιματιστικών πρέπει να υπάρ­χει σωστή συντήρηση

• Να αποφεύγετε να αγγίζετε τα μάτια, τη μύτη και το στόμα σας, που αποτελούν τις κύριες πρώτες θέσεις πιθανού εποικισμού.

Το συχνό και σωστό πλύσιμο των χεριών είναι πολύ σημαντικό. Το δέρ­μα αποτελεί τον σημαντικότερο επιφανειακό φραγμό που διαθέτει το ανθρώπινο σώμα για την παρεμπόδιση της εισόδου μικροβίων, ιών και τοξικών ουσιών στο εσωτερικό του σώματος. Το στόμα, οι βλεννογόνοι, οι λύσεις της συνέχειας του δέρματος λόγω τραυμάτων αποτελούν τις πύλες από τις οποίες ποικίλοι τοξικοί παράγο­ντε­ς παρακά­μπτουν τον φραγ­μό του δέρματος και εισέρχονται στο σώμα. Τα χέρια αποτελούν ένα βασικό μέσο με το οποίο οι ιοί και τα μι­κρό­βια προσεγγίζουν τις ευαίσθητες πύλες του σώματος, λόγω της ιδιαίτερης σχέσης τους με τις πύλες αυτές.

Τα χέρια πρέπει να πλένονται συχνά με άφθονο τρε­χούμενο νερό, κατά προτίμηση ζεστό, να χρησιμοποιείται καλό αντισηπτικό σαπούνι τουλάχιστον επί είκοσι δευτερόλεπτα (χωρίς να παραμελούνται οι πτυχές ανάμεσα στα δάκτυλα, η περιοχή κάτω από τα νύχια και οι καρποί). Εναλλακτικά μπορείτε να χρησιμοποιείτε αντιση­πτικά μαντιλάκια εμποτισμένα με οι­νό­πνευμα.

Τα εμβόλια πρόληψης των συνήθων λοιμώξεων του χειμώνα είναι το εμβόλιο της γρίπης και του πνευ­μο­­νιόκοκκου. Περιέχουν, αντί­στοι­χα, αντιγόνα γρίπης και πνευμονιόκοκκου, τα οποία έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία, ώστε να διεγεί­ρουν την ανοσοποιητική απάντηση του οργανισμού, χωρίς να προκαλούν νόσο.

Τα εμβόλια προκαλούν έντονη ανοσολογική διέγερση, με παραγωγή αντισωμάτων, τα οποία προ­σφέρουν στο άτομο ανοσία. Παρά ταύτα, υπάρ­χουν και αρ­κετά άτομα τα οποία δεν αντι­δρούν αποτελεσματικά. Επίσης δεν παρέχουν προστασία έναντι όλων των ιώσεων και των μορφών πνευμονίας. Το εμβόλιο της γρίπης προστατεύει από τη γρίπη και του πνευμονιόκοκκου από την πνευμο­νιο­κοκ­κι­κή πνευ­μο­νία. Η ανοχή και η ασφάλεια των εμβολίων είναι υψηλές, με λίγες παρενέργειες που περιλαμβάνουν πρήξιμο, πόνο στη θέση της ένεσης, μυϊκά άλγη, κακουχία, ελαφρό γρι­πώ­δες σύνδρομο για λίγες ημέρες μετά την ένεση. Είναι απαγορευτικά, ωστόσο, για ορισμένες κατηγορίες ατόμων (π.χ. θανατηφόρες αλ­λερ­γίες σε συστατικά του εμβο­λίου).

Το εμβόλιο της γρίπης εφαρμόζεται νωρίς το φθι­­νόπωρο, επαναλαμβάνεται στις περισσότε­ρες περιπτώσεις κάθε χρό­νο και χορηγείται σε άτομα που διατρέχουν αυ­ξημένο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών.