Φοροεισπρακτικό αδιέξοδο απειλεί και το νέο Μνημόνιο

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», στο τέλος Δεκεμβρίου 2012 διαπιστώνεται ότι τα νέα ληξιπρόθεσμα χρέη, όσα δηλαδή δημιουργήθηκαν τον προηγούμενο χρόνο, ξεπερνούν τα 13 δισ. ευρώ.

Η «τρόικα» όχι μόνο απορρίπτει ως τώρα το κυβερνητικό σχέδιο για μια «γενναιόδωρη» ρύθμιση εξόφλησης σε πολλές δόσεις, αλλά καταφθάνει στην Αθήνα αποφασισμένη να επιβάλει πρόσθετα μέτρα, εάν κρίνει ως ανεπαρκείς τις προσπάθειες της κυβέρνησης για την επίτευξη του μνημονιακού στόχου για τα έσοδα του 2013 (αύξηση κατά 2,5 δισ. ευρώ).

Σε μια περίοδο όπου η κυβέρνηση έχει λίγο-πολύ πετύχει τον στόχο της για συγκράτηση των δαπανών, κυρίως χάρη στη μεγαλύτερη του προβλεπόμενου μείωση των δαπανών μισθοδοσίας, αλλά και στο «τσεκούρωμα» του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, η φοροδοτική αδυναμία μεγάλης μερίδας φορολογουμένων, φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων, απειλεί να αναδειχθεί ως ο πιο επικίνδυνος παράγοντας εκτροπής της υλοποίησης του νέου Μνημονίου, ενώ εκθέτει την κυβέρνηση στον κίνδυνο να επιβληθούν από την «τρόικα» πρόσθετα μέτρα, πριν ακόμη ξεπεράσει η κοινωνία το σοκ από τα προηγούμενα. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η πρώτη σημαντική σύσκεψη στο υπουργείο Οικονομικών μετά την Πρωτοχρονιά, με τη συμμετοχή του Γ. Στουρνάρα και του Γ. Μαυραγάνη, είχε στο επίκεντρό της τα φορολογικά και φοροεισπρακτικά θέματα.

Σύμφωνα με πληροφορίες (η σύσκεψη έγινε την Πέμπτη το απόγευμα και όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε ολοκληρωθεί), δεν συζητήθηκε μόνο η τροπολογία στο φορολογικό νομοσχέδιο για το ζήτημα των αποδείξεων (θα καθιερωθεί φορολογική ποινή στους μισθωτούς και συνταξιούχους, αν δεν συγκεντρώνουν αποδείξεις αξίας ίσης με το 1/4 του εισοδήματός τους), αλλά και όλα τα «διορθωτικά» μέτρα που θα χρειασθούν, ώστε να πεισθούν οι ελεγκτές της «τρόικας» ότι τα έσοδα μπορούν να αυξηθούν το 2013 σύμφωνα με τους στόχους, χωρίς την ανάγκη νέων μέτρων. Ένας εξαιρετικά κρίσιμος δείκτης που παρακολουθούν κυβέρνηση και «τρόικα» είναι το ποσό των νέων οφειλών προς την εφορία, που σωρεύθηκαν μέσα στο 2012. Ήδη, ως το τέλος Νοεμβρίου, είχαν ξεπεράσει τα 12 δισ. ευρώ, με τον κύριο όγκο των νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών (περίπου τα δύο τρίτα) να συγκεντρώνονται μετά τον Ιούνιο. Στο τέλος του έτους, σύμφωνα με εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών, τα νέα ληξιπρόθεσμα θα έχουν ξεπεράσει τα 13 δισ. ευρώ, κινούμενα εντελώς αντίθετα προς τις προβλέψεις του Μνημονίου, σύμφωνα με τις οποίες το συνολικό ύψος των ληξιπρόθεσμων οφειλών θα έπρεπε να μειωθεί κατά 2 δισ. ευρώ. Πρόκειται, δηλαδή, για μια μνημειώδη αστοχία, της τάξεως των 15 δισ. ευρώ, χωρίς να φαίνεται στον ορίζοντα πώς μπορεί να καλυφθεί. Ακόμη και στην είσπραξη των τελών κυκλοφορίας, λίγες ημέρες πριν εκπνεύσει η παράταση εξόφλησης που δόθηκε, υπήρχε ένα «χάσμα» 350 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον εισπρακτικό στόχο, στοιχείο που καταδεικνύει τις σοβαρές δυσκολίες των ιδιοκτητών οχημάτων. Μάλιστα, στο υπουργείο Οικονομικών ανησυχούν για «έκρηξη» των ληξιπρόθεσμων μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2013, που θα είναι ίσως το δυσκολότερο από την έναρξη της κρίσης για την αγορά, όχι μόνο γιατί θα βρεθούν σε πλήρη εφαρμογή τα πρόσφατα σκληρά μέτρα, αλλά και γιατί η μεγάλη μάζα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του λιανεμπορίου είδαν τις εισπράξεις τής εορταστικής περιόδου να καταρρέουν και περιμένουν τις εκπτώσεις από τις 15 Ιανουαρίου ως τελευταία ευκαιρία διάσωσης. Αν δεν επαληθευθούν οι προσδοκίες τους, αναμένονται μαζικά νέα «λουκέτα», που θα διογκώσουν απότομα και τα απλήρωτα χρέη προς το Δημόσιο. Ήδη, οι δυσκολίες των μικρομεσαίων προκαλούν «έμφραγμα» στην είσπραξη του ΦΠΑ: Μέχρι το τέλος Νοεμβρίου 2012 έπρεπε να είχαν υποβληθεί περίπου 5,2 εκατομμύρια δηλώσεις ΦΠΑ από επιχειρήσεις, αλλά υποβλήθηκαν μόνο 4 εκατομμύρια, δηλαδή σχεδόν το 1/4 των δηλώσεων «ξεχάστηκαν»!

Θα χαλαρώσει η θηλιά;

Το επιτελείο του Γ. Μαυραγάνη στο υπουργείο Οικονομικών έχει αναγνωρίσει την ανάγκη να χαλαρώσει η φορολογική θηλιά, με μια μόνιμη ρύθμιση που θα διευκολύνει την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Το σχετικό σχέδιο προβλέπει ότι θα δοθεί σε όλους τους φορολογούμενους η δυνατότητα εξόφλησης των οφειλών έως και σε 48 δόσεις, με πολύ χαμηλό ελάχιστο ποσό μηνιαίας δόσης (γίνεται λόγος για 100 ευρώ). Συμπληρωματικά προς το σχέδιο αυτό, από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων έχει προταθεί να διευκολυνθεί με νέα ρύθμιση και η εξόφληση του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας, με την έκδοση ενιαίου εκκαθαριστικού σημειώματος για το 2011 και το 2012 και την παροχή στους ιδιοκτήτες ακινήτων της δυνατότητας να εξοφλήσουν την οφειλή σε 10 ή και 12 δόσεις. Το επιχείρημα του υπουργείου Οικονομικών προς την «τρόικα» είναι ότι μόνο με τέτοιες «γενναιόδωρες» ρυθμίσεις θα αποφευχθεί το φοροεισπρακτικό αδιέξοδο, που θα οδηγούσε στην ανάγκη να ενεργοποιήσει μαζικά η κυβέρνηση τα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης εις βάρος εκατοντάδων χιλιάδων φορολογουμένων. Το υπουργείο ελπίζει ότι θα κερδηθεί με αυτόν τον τρόπο χρόνος, ώστε με τη «δειλή» ανάκαμψη της οικονομίας από τα τέλη του 2013 να επιτραπεί στους φορολογούμενους, που βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση, να εξυπηρετήσουν ομαλότερα τις υποχρεώσεις τους.

Όμως, προς το παρόν η «τρόικα» δεν έχει πειστεί ότι είναι ανάγκη να ρυθμισθούν με τόσο «χαλαρό» τρόπο οι φορολογικές υποχρεώσεις και δεν έχει «ανάψει πράσινο» στις ευνοϊκές ρυθμίσεις. Ιδιαίτερα η Κομισιόν δεν δείχνει να πείθεται για την αδυναμία των Ελλήνων να πληρώσουν φόρους, αλλά εκτιμά ότι υπάρχει ακόμη «λίπος».

Όπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο επίτροπος Όλι Ρεν, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Ν. Χουντή, «η κυβέρνηση εφάρμοσε, στα τέλη Ιουλίου, ένα σύστημα πληρωμής με δόσεις, με στόχο τη σταδιακή καταβολή του οφειλόμενου φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων βάσει των φορολογικών δηλώσεων. Ωστόσο, τον Αύγουστο οι φορολογικές επιδόσεις υπερέβησαν τις προσδοκίες περίπου κατά 700 εκατ. ευρώ, καθώς περισσότεροι φορολογούμενοι επέλεξαν να καταβάλουν εξαρχής ολόκληρο το ποσόν των φόρων». Με άλλα λόγια, η Κομισιόν εκτιμά ότι είναι υπερβολικές οι ανησυχίες για την αδυναμία των φορολογουμένων να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους και παραμένει άγνωστο πού θα καταλήξει η διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση για μέτρα «χαλάρωσης της θηλιάς». Πάντως, η κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τις ανησυχίες τής «τρόικας» για τα έσοδα και να αποκρούσει πιέσεις για πρόσθετα μέτρα, ετοιμάζεται να παρουσιάσει σειρά παρεμβάσεων άμεσης εφαρμογής, που θα κατατείνουν στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και τα οποία είναι, λίγο-πολύ, γνωστά από το παρελθόν: μεταξύ άλλων, υποχρεωτικές συναλλαγές με τραπεζικά μέσα (κάρτες κ.ά.) για ποσά άνω των 500 ευρώ (σήμερα το όριο είναι 1.500 ευρώ) και κατάρτιση περιουσιολογίου μέσα στο 2013 για όλα τα φυσικά πρόσωπα, ώστε να διαπιστώνεται αν οι αλλαγές στην περιουσιακή τους κατάσταση δικαιολογούνται από τα δηλωμένα εισοδήματα.