Αγώνας δρόμου τραπεζιτών για να αποφύγουν την κρατικοποίηση

Η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών επιβεβαιώνει ότι οι τέσσερις «συστημικές» τράπεζες θα χρειασθούν 27,5 δισ. ευρώ για την κάλυψη των κεφαλαιακών τους αναγκών, ενώ οι συνολικές ζημίες που θα υποστούν μόνο από τα χαρτοφυλάκια δανείων τους τα επόμενα χρόνια ξεπερνούν το ιλιγγιώδες ποσό των 31,3 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι διοικήσεις των τεσσάρων ισχυρών τραπεζών της χώρας (Εθνική, Eurobank, Alpha Bank, Τράπεζα Πειραιώς) είναι πλέον αισιόδοξες ότι θα αποφύγουν την κρατικοποίηση, ενεργοποιώντας το ενδιαφέρον επενδυτών του ιδιωτικού τομέα, ώστε αυτοί να εισφέρουν κεφάλαια στις αυξήσεις κεφαλαίου, οι οποίες θα πρέπει να ολοκληρωθούν ως το τέλος Απριλίου. Ορισμένοι τραπεζίτες έχουν ήδη ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, προκειμένου να τις προσελκύσουν στις αυξήσεις κεφαλαίου, αλλά και με κερδοσκοπικά χαρτοφυλάκια του εξωτερικού (hedge funds), που ενδιαφέρονται για επενδυτικά «στοιχήματα» στην ελληνική αγορά. Οι επαφές με ξένους τραπεζίτες δεν είναι εύκολες, καθώς εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν με μεγάλη επιφυλακτικότητα την Ελλάδα, ενώ θεωρείται ότι θα είναι πιο εύκολη η προσέλκυση διεθνών κερδοσκοπικών κεφαλαίων, που έχουν προσδοκίες για γρήγορα κέρδη στην Ελλάδα, εάν επαληθευθεί η πρόβλεψη για παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη.

Σύμφωνα με την έκθεση της ΤτΕ για την ανακεφαλαιοποίηση, οι ανάγκες των «συστημικών» τραπεζών για νέα κεφάλαια φθάνουν τα 27,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων υπολογίζεται ότι περίπου 7-8 δισ. ευρώ θα καλυφθούν με έκδοση μετατρέψιμων ομολόγων. Αυτό σημαίνει ότι γύρω στα 20 δισ. ευρώ θα αντληθούν με έκδοση νέων μετοχών.

Προκειμένου να μη λάβει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας μετοχές με πλήρη δικαιώματα ψήφου (κρατικοποίηση), οι τράπεζες θα χρειασθεί, σύμφωνα με τον νόμο, να αντλήσουν από ιδιώτες επενδυτές τουλάχιστον το 10% αυτών των κεφαλαίων, δηλαδή περίπου 2 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΤτΕ και της BlackRock, η κρίση αφήνει τεράστιες «πληγές» στις ελληνικές τράπεζες. Μόνο οι τέσσερις «συστημικές» εκτιμάται ότι θα έχουν χάσει ως τα τέλη του 2014 28,2 δισ. ευρώ από το «κούρεμα» των ομολόγων και άλλα 31,3 δισ. ευρώ από τα χαρτοφυλάκια των δανείων τους. Στο σύνολό τους, δηλαδή αν περιληφθούν και οι μικρότερες τράπεζες, που δεν μπορούν να ενισχυθούν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και εξωθούνται σε συγχώνευση με μεγαλύτερες ή σε διάλυση, οι τράπεζες θα χάσουν 37,7 δισ. ευρώ από τα ομόλογα και 46,8 δισ. ευρώ από τα χαρτοφυλάκια δανείων. Τις μεγαλύτερες ανάγκες κεφαλαιακής ενίσχυσης θα έχει η Εθνική Τράπεζα (9,7 δισ. ευρώ) και ακολουθούν η Τράπεζα Πειραιώς (7,3 δισ. ευρώ), η Eurobank (5,8 δισ.) και η Alpha Bank (4,5 δισ.).

Τα ερωτήματα

Πάντως, τα στοιχεία της έκθεσης της BlackRock για τον διαγνωστικό έλεγχο στα χαρτοφυλάκια δανείων των τραπεζών δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα. Από την Τράπεζα της Ελλάδος γνωστοποιήθηκε (στα αγγλικά) μόνο το σκέλος της έκθεσης του αμερικανικού οίκου που αναφέρεται στη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τον έλεγχο. Δύο είναι τα ενδιαφέροντα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτό το κείμενο:

Δάνεια συνολικού ύψους 31 δισ. ευρώ, τα οποία χορηγήθηκαν από τις τέσσερις μεγάλες τράπεζες, συνιστούν μια ιδιότυπη «γκρίζα ζώνη», καθώς εξαιρέθηκαν από το πεδίο του ελέγχου. Αυτό έγινε με την αιτιολογία ότι δεν εντάσσονται σε κατηγορία «ελληνικού κινδύνου», καθώς είτε έχουν δοθεί σε ξένους δανειολήπτες είτε καλύπτονται με εξασφαλίσεις εξωτερικού, δηλαδή με στοιχεία ενεργητικού που βρίσκονται εκτός Ελλάδας.

Μάλιστα, η BlackRock σημειώνει ότι για ορισμένες περιπτώσεις δανείων, για τα οποία δεν ήταν σαφές αν αποτελούν «ελληνικό κίνδυνο», οι ελεγχόμενες τράπεζες ζητούσαν να εξαιρεθούν από τον έλεγχο, βεβαιώνοντας οι ίδιες ότι ανήκουν στην κατηγορία των «δανείων εξωτερικού».

Η Τράπεζα της Ελλάδος βεβαιώνει ότι οι παραδοχές στις οποίες βασίσθηκε ο διαγνωστικός έλεγχος, για να υπολογισθούν οι μελλοντικές επισφάλειες των τραπεζών, ήταν συντηρητικές και, συνεπώς, δεν υπάρχει κίνδυνος να εμφανισθούν στο μέλλον πρόσθετες ζημίες, οι οποίες θα αύξαναν το κόστος στήριξης των τραπεζών πάνω από τα 50 δισ. ευρώ που ήδη έχουν «μπει στην άκρη». Από το κείμενο όμως της BlackRock προκύπτει ότι ακόμη και το πιο απαισιόδοξο σενάριο του ελέγχου βασίσθηκε σε μάλλον αισιόδοξες παραδοχές για την πορεία της οικονομίας. Για παράδειγμα, ότι και στη χειρότερη περίπτωση η Ελλάδα θα βγει από την ύφεση το 2014, ενώ η ανεργία δεν θα ξεπεράσει το 18%.

Θα πρέπει να τονισθεί, πάντως, ότι τουλάχιστον μέχρι και το τέλος του β’ τριμήνου του 2012 ο ρυθμός αύξησης των καθυστερούμενων οφειλών στις τράπεζες ήταν θεαματικός. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ για το δεύτερο τρίμηνο του 2012, τα καθυστερούμενα στεγαστικά δάνεια είχαν φθάσει στο 19,9% του συνόλου, δηλαδή ένας στους πέντε δανειολήπτες κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του. Πρόκειται για ένα άκρως ανησυχητικό «άλμα» των καθυστερήσεων, καθώς στα τέλη του 2011 τα καθυστερούμενα στεγαστικά έφθαναν στο 15% του συνόλου, δηλαδή μέσα σε ένα εξάμηνο αυξήθηκαν σχεδόν κατά 5%.