ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ…

Λόγια του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στη Λευκωσία, στο τέταρτο ετήσιο μνημόσυνο του κύπριου ηγέτη που είπε εκείνο το βροντερό «ΟΧΙ» στο Σχέδιο Ανάν, διακηρύσσοντας σε όλη την οικουμένη ότι «παρέλαβα κράτος, δεν θα παραδώσω κοινότητα».

Τιμούμε ένα σύμβολο του Ελληνισμού, που το όνομά του έγινε εθνικό κεφάλαιο!

Στα δύσκολα, σε ώρες κρίσιμες χρειάζεσαι τέτοιους ηγέτες, εκεί φαίνονται οι καλοί καπετάνιοι, στις φουρτούνες!

Η ομιλία του πρωθυπουργού ήταν συγκλονιστική. Μετρημένη η κάθε λέξη. Έδειξε έναν άλλο Σαμαρά, ποιος είναι εκτός Μνημονίων…

«Αδέλφια μου, Κύπριοι», άρχισε την ομιλία του, στέλνοντας παντού το μήνυμα ότι είμαστε μια αγκαλιά. Ότι στον Ελληνισμό η ενότητα δεν αθροίζει απλώς. Πολλαπλασιάζει. Και δεν πολλαπλασιάζει μόνο, απελευθερώνει τις δυνάμεις που κρύβει μέσα του ο Έλληνας.

Από τον λόγο παραθέτουμε ορισμένα σημεία, μια και ο περιορισμένος χώρος που έχουμε δεν μας επιτρέπει να βάλουμε ολόκληρο το κείμενο.

«Μέσα σε έναν Λαβύρινθο αντικρουόμενων κριτηρίων, οι ηγέτες οφείλουν να σταθμίζουν το δημόσιο συμφέρον, να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους και να παίρνουν τα ρίσκα τους. Διαλέγοντας ανάμεσα στο ιδανικό, στην πραγματικότητα και τη διπλωματία.

Όλα αυτά τα εισηγούνται οι σύμβουλοι, τα ζυμώνουν τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης, τα επεξεργάζονται οι τεχνοκράτες και τα αποφασίζουν οι κυβερνήσεις.

Κάπως έτσι γίνεται συνήθως.

Συνήθως, αλλά όχι πάντα!

Γιατί υπάρχουν και οι σπάνιες εξαιρέσεις, που άλλα λέει η συμβατική λογική της εποχής κι άλλα λέει η ψυχή του Έθνους και η συνείδηση του Ηγέτη.

Και σε τέτοιες περιπτώσεις, ο πολιτικός αναμετριέται με τη Συνείδησή του.

Κι όταν αναμετριέται με τη συνείδησή του, ουσιαστικά αναμετριέται με την Ιστορία. Γιατί όσο πιο βαθιά μέσα σου κοιτάζεις να βρεις απαντήσεις, τόσο πιο μακριά ατενίζεις τα έσχατα κριτήρια της απόφασής σου. Που δεν είναι μόνο πολιτικά, με τη συμβατική έννοια, δεν είναι τεχνικά, δεν είναι ποσοτικά, δεν σταθμίζονται εύκολα.

Ποια είναι αυτά τα έσχατα κριτήρια; Τα συνόψισε κάποτε ο εθνικός μας ποιητής, ο Κωστής Παλαμάς, όταν έγραφε:

Χρωστάμε σʼ όσους ήλθαν, πέρασαν
θα ʼρθούνε, θα περάσουν,
Κριτές μας θα μας δικάσουν:
οι αγέννητοι και οι νεκροί!

Και πράγματι: όσο τότε πιο βαθιά ψάχνεις τις απαντήσεις μέσα σου, τόσο διαπιστώνεις ότι δεν αναμετριέσαι πια μόνο με τη συνείδησή σου. Συναντιέσαι και αναμετριέσαι και με την Ιστορία!

Αυτό εξήγησε ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος, τον Απρίλιο του 2004, στο δραματικό διάγγελμά του, που αποτυπώθηκε έκτοτε βαθιά στη Μνήμη, στην Ψυχή, στο Υποσυνείδητο όλων μας:

Παρέλαβα κράτος, δεν θα παραδώσω… Κοινότητα!

Ανατρέχω σε ένα από τα πιο λαμπρά κείμενα-σύμβολα της Ελληνικής Πολιτιστικής Παράδοσης: Τον όρκο των Αρχαίων Αθηναίων Εφήβων, όταν ενηλικιώνονταν κι έπαιρναν για πρώτη φορά τον οπλισμό τους από την Πόλη, στην Ακρόπολη, στο Ιερό της Αγραύλου. Είναι το αξεπέραστο εκείνο:
την πατρίδα ουκ ελάσσω παραδώσω!
– “την Πατρίδα μου δεν θα την παραδώσω, δηλαδή, μικρότερη,
αλλά ισχυρότερη απʼ ό,τι την παρέλαβα.”

Ήταν το ίδιο με εκείνο που είπε ο Τάσσος. Το είπε και το έκανε… Ίσως κάποια στιγμή να ένιωσε πολύ μόνος… Αλλά κάθε στιγμή γνώριζε ότι εξέφραζε τις καρδιές όλων των Ελλήνων. Και μίλαγε για λογαριασμό τους. Χώρια που μίλαγε για λογαριασμό “και των αγέννητων και των νεκρών”!

Ένας ακόμα συμβολισμός από τη σταδιοδρομία του Τάσσου Παπαδόπουλου:

Η Αξιοπρέπεια! Σε όλες τις εκδοχές της και σε όλες τις διαστάσεις της. Η ανθρώπινη αξιοπρέπειά του ως προσώπου. Η πολιτική αξιοπρέπειά του ως ηγέτη.

Και η εθνική αξιοπρέπεια που ακτινοβολούσε από ένα κράτος μικρό, μέσα στη δίνη μεγάλων παγκόσμιων ανταγωνισμών, κέρδιζε μάχες έναντι πολλών ισχυρών, χωρίς να πτοείται. Με μοναδική μαεστρία απέφευγε τις παγίδες που έστηναν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Και με απλότητα τις γύριζε σε βάρος των εμπνευστών τους.

Γιʼ αυτό και ο Τάσσος Παπαδόπουλος, όπως θα ʼλεγε ο Απόστολος Πέτρος, “διήλθε ευεργετών” αυτόν τον αιματοβαμμένο τόπο. Και πάντα με αξιοπρέπεια!

Οι μεγάλοι, όταν είναι αληθινά μεγάλοι, είναι πρώτα απʼ όλα ασκημένοι στην αρετή τής ταπεινοφροσύνης! Γιατί, δυστυχώς, υπάρχουν φορές που κάποιοι μεθούν από την όποια επιτυχία τους. Μπερδεύουν την Αξιοπρέπεια με την Ύβρη. Μπερδεύουν την Υπερηφάνεια με την Αλαζονεία. Ο Τάσσος ποτέ δεν άφησε τον εαυτό του να πέσει σε αυτήν την παγίδα. Μας δίδαξε ότι η Αξιοπρέπεια δεν είναι μόνο προσωπικό χάρισμα για εκείνον που την έχει.

Είναι και απαραίτητη πολιτική αρετή, για όσους χειρίζονται τις τύχες της χώρας τους. Είναι και εθνική επιταγή, για όσους λαούς θέλουν να ζήσουν ελεύθεροι.

–Επιμένω στην Αξιοπρέπεια, όχι απλώς γιατί είναι υψίστη αρετή και για τους λαούς και για τα πρόσωπα.

–Επιμένω στην Αξιοπρέπεια, όχι μόνο για το προφανές: γιατί δεν υπάρχει Ελευθερία χωρίς Αξιοπρέπεια.

–Επιμένω στην Αξιοπρέπεια, διότι τις μέρες αυτές που δοκιμάζεται ο Ελληνισμός –και στην Ελλάδα και στην Κύπρο– είναι προτεραιότητα για όλους μας να ανακτήσουμε ως λαός την Αξιοπρέπειά μας. Δεν μπορούμε να ζούμε με δανεικά! Δεν μπορούμε να είμαστε εξαρτημένοι από την εκάστοτε “δόση” μας. Πρέπει να κάνουμε τα πάντα, για να σταθούμε ξανά στα πόδια μας. Και να πάρουμε τις τύχες μας στα χέρια μας.

Κάποιος είπε κάποτε: Μην κλαίς τη μοίρα σου για τις αναποδιές που σού ʼτυχαν… Μην κατηγορείς άλλους για τα δεινά που σε βρήκαν… Κοίταξε τα λάθη σου και διόρθωσέ τα. Στάσου στα πόδια σου και διάψευσε εκείνους που σε είχαν “τελειωμένο”. Η καλύτερη “εκδίκηση” προς όσους σε ταπείνωσαν είναι να κερδίσεις τον θαυμασμό τους, χωρίς να χάσεις την Ελευθερία σου.

Αυτή είναι η Αξιοπρέπεια του αγωνιστή, που δεν υποκύπτει στη μοίρα, του ηγέτη που δεν πτοείται, που ξέρει να ελίσσεται, αλλά που δεν χάνει τον προορισμό του, δεν πέφτει σε παγίδες, που κλείνει τα αυτιά του στις Σειρήνες του λαϊκισμού, αλλά δεν παύει στιγμή να ακούει τη φωνή της συνείδησής του.

Αυτή την αξιοπρέπεια του ηγέτη που μπορεί στη σταδιοδρομία του να κάνει λάθη, αλλά πάντα μαθαίνει απʼ αυτά, ποτέ δεν φοβάται να τα παραδεχθεί, ποτέ δεν διστάζει να τα διορθώσει, και ποτέ δεν ξεχνά το Χρέος του.

Αυτή είναι η παρακαταθήκη Αξιοπρέπειας που μας άφησε ο Τάσσος Παπαδόπουλος».

«Αδέλφια μου Κύπριοι,
Οι άνθρωποι πεθαίνουν…
Αλλά η μεγαλοσύνη δεν πεθαίνει! Ενώνει τους αγέννητους και τους νεκρούς.
Γαλβανίζει τα έθνη. Φρονηματίζει τους λαούς. Μπολιάζει το δένδρο της Ελευθερίας.
Γιατί ελεύθερο φρόνημα δεν υπάρχει χωρίς ανθρώπινη μεγαλοσύνη.

Η μεγαλοσύνη δεν πεθαίνει. Τα σύμβολα δεν πεθαίνουν. Οι παρακαταθήκες που αφήνουν πίσω τους, ζουν και μας οδηγούν.

Στην οικογένειά του έχω να πω: Ότι δεν σας χώρισε ο θάνατος από τον Τάσσο.

Σας ένωσε με όλο τον Ελληνισμό, που νιώθει τόσο υπερήφανος για εκείνον!

Στους Κύπριους αδελφούς μου έχω να πω:

Ότι ο ηγέτης που εσείς αναδείξατε, εσείς που όλοι σας, πέρα και πάνω από ιδεολογίες και κόμματα, είστε όλοι αδέλφια μας, είμαστε όλοι αδέλφια.

Ο δικός σας ηγέτης μας έκανε όλους μας –και εδώ στην Κύπρο και στην Ελλάδα και στην ελληνική διασπορά, παντού στον κόσμο– να νιώσουμε πιο δυνατοί, να πατήσουμε καλύτερα στα πόδια μας, να μη γονατίζουμε στα δύσκολα, να αγωνιζόμαστε «και μόνοι και μετά πολλών»…

Και στη σημερινή πολιτική ηγεσία του Ελληνισμού έχω απλώς να πω, ότι το φοβερό εκείνο:

«την πατρίδα ουκ ελάσσω παραδώσω…» δεν είναι μια ξεχασμένη αρχαία φράση, ένα αρχαίο απόφθεγμα, από τις χιλιάδες που αποκαλύπτουν οι αρχαιολόγοι μας κάθε χρόνο, χαραγμένο σε σπασμένα μάρμαρα…
Είναι μια σκυτάλη χρέους που περνάει επί αιώνες!

Τελευταίος σκυταλοδρόμος ο Τάσσος Παπαδόπουλος.

Θα είναι ευλογία για τον Ελληνισμό, να ακολουθήσουν κι άλλοι…

Αιωνία του η μνήμη…».