Κατολίσθηση και της Κύπρου σε Μνημόνιο
Η κατάληξη όμως αυτή είναι γεγονός και είναι η επιτομή μιας διακυβερνήσεως που, με λίγες εξαιρέσεις, απεδείχθη πολύ κατώτερη των περιστάσεων.
Το Κυπριακό Μνημόνιο δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί σε όλες τις λεπτομέρειές του. Προβλέπεται αυτό να γίνει είτε στη Σύνοδο του Eurogroup, στις 13 Δεκεμβρίου, είτε, το πιθανότερο, στη Σύνοδο της 21ης Ιανουαρίου.
Είναι όμως ήδη γνωστές οι κύριες πρόνοιές του. Η οριστικοποίησή του συνδέεται με τη συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση ορισμένων τελευταίων σημείων και κυρίως με την αναμενόμενη έκθεση της εταιρείας αξιολογήσεως PIMCO, η οποία θα δώσει το μέτρο των αναγκών ανακεφαλαιοποιήσεως των Κυπριακών τραπεζών.
Οι προτεινόμενες συνταγές είναι οι γνωστές. Μειώσεις ή πάγωμα μισθών και συντάξεων, απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, αύξηση ΦΠΑ, φορολόγηση ακινήτων, αύξηση τελών. Συγκεκριμένα, η περικοπή μισθών θα ανέλθει στο 12,5%, το ύψος των συντάξεων θα παγώσει μέχρι το 2016, η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) θα παγώσει μέχρι το 2016, ο αριθμός των απολύσεων θα ανέλθει συνολικά σε 5.000 (1.250 άτομα τον χρόνο μέχρι το 2016), ο ΦΠΑ θα αυξηθεί στο 19% το 2014, τα τέλη κυβερνητικών υπηρεσιών θα αυξηθούν κατά 17%. Θα τεθούν, επίσης, εισοδηματικά κριτήρια για τη δωρεάν πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες και σε παντός είδους κοινωνικά βοηθήματα.
Με τα μέτρα αυτά προβλέπεται ότι θα ενισχυθεί η ύφεση κατά τα δύο επόμενα χρόνια και ότι η ανεργία θα εκτιναχθεί στο 14%.
Προς το παρόν, η Κυπριακή κυβέρνηση παρουσιάζει ως επιτυχία την κατʼ αρχάς διάσωση της ΑΤΑ και του 13ου μισθού, τη διατήρηση του ευνοϊκού για την Κύπρο φορολογικού καθεστώτος του 10%, την αποφυγή της ιδιωτικοποιήσεως της κερδοφόρας ημικρατικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών CYTA, την οποία ζητούσε επιτακτικά η «τρόικα», και τη μερική υποθήκευση (1/3) των μελλοντικών κερδών από την εκμετάλλευση φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων.
Προφανώς, σε σύγκριση με τα Μνημόνια της Ελλάδος, το Κυπριακό Μνημόνιο φαίνεται πολύ πιο ήπιο και ανεκτό. Θα πρέπει όμως να λάβει κανείς υπ’ όψιν τη διαφορά των μεγεθών της Κύπρου (το ΑΕΠ της ανέρχεται σε 18 δισ.) και την πολύ σημαντική επιβάρυνση που θα προκύψει για το δημόσιο χρέος από το αναμενόμενο ύψος της βοήθειας που θα χρειασθεί.
Εκτιμάται ότι το δημόσιο χρέος πιθανόν να εκτοξευθεί πέρα από το 120% του ΑΕΠ, που κρίνεται ως βιώσιμο. Από το ενδεχόμενο αυτό απορρέουν και οι επιφυλάξεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τη συμμετοχή του στον Μηχανισμό Στηρίξεως.
Οι τράπεζες αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο πρόβλημα, γεγονός που επιτρέπει στην Κυπριακή κυβέρνηση και τον Πρόεδρο να προσπαθούν να υποβαθμίσουν τις πολιτικές τους ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση και να χρεώνουν σ’ αυτές την ευθύνη για αλόγιστη διαχείριση και για υπέρμετρη έκθεσή τους στα Ελληνικά ομόλογα.
Η αλήθεια είναι ότι, πράγματι, οι Κυπριακές τράπεζες επλήγησαν πολύ σοβαρά από τα Ελληνικά ομόλογα και κυρίως από το «κούρεμα» 50% των Ελληνικών ομολόγων. Η Κύπρος, όμως, έπρεπε από τότε να θέσει το θέμα της αναγκαίας ανακεφαλαιοποιήσεως και των Κυπριακών τραπεζών, που ήταν εκτεθειμένες σε Ελληνικά ομόλογα, και να επιταχύνει τη λήψη άλλων αναγκαίων μέτρων. Όσο μεγάλο κι αν είναι το πρόβλημα των τραπεζών, αυτό, δυστυχώς, δεν αναιρεί το γεγονός μιας γενικότερης ανεπαρκούς δημοσιονομικής διαχειρίσεως.
Το Μνημόνιο έρχεται σε πολύ άσχημη στιγμή για το εθνικό θέμα της Κύπρου και την αξιοποίηση του φυσικού της αερίου
Το γεγονός ότι η Κύπρος, μέσα σε μια πενταετία, από πλεονασματική χώρα, με πλήρως ελεγχόμενο χρέος (46%) και ανύπαρκτη σχεδόν ανεργία, περιέρχεται στη σημερινή κατάσταση αποτελεί δεινό πλήγμα στην εικόνα της και στη διεθνή της θέση. Πολύ περισσότερο όταν, μετά την ανακάλυψη στην Κυπριακή ΑΟΖ μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, αναβαθμίσθηκαν η γεωστρατηγική της θέση και οι οικονομικές της προοπτικές.
Η εξέλιξη αυτή, ακόμη και με τη διατήρηση του ευνοϊκού φορολογικού της καθεστώτος, μπορεί να επηρεάσει τη θέση και τον ρόλο της ως διεθνούς χρηματοπιστωτικού κέντρου.
Πολύ περισσότερο όμως επηρεάζει το εθνικό της θέμα, για το οποίο δεν έχουν σταματήσει οι σχεδιασμοί και τα σενάρια τρίτων εν αναμονή των Προεδρικών εκλογών του Φεβρουαρίου 2013. Στο επίκεντρο των σχεδιασμών αυτών βρίσκεται ο ειδικός σύμβουλος για το Κυπριακό του Γ. Γραμματέα του ΟΗΕ, Αλεξάντερ Ντάουνερ. Στόχος των σχεδιασμών αυτών είναι η προώθηση μιας ντε φάκτο «λύσεως» δύο ισότιμων μερών στην Κύπρο, η σιωπηρή παραγραφή της Τουρκικής κατοχής και η υπονόμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Προς τον σκοπό αυτό αξιοποιούνται οι μονομερείς παραχωρήσεις που έγιναν από τον απερχόμενο Πρόεδρο, περιλαμβανομένης της παραχωρήσεως που έγινε για το φυσικό αέριο. Ότι, δηλαδή, οι Τουρκοκύπριοι θα επωφεληθούν από το φυσικό αέριο, ακόμη και πριν από την επίλυση του Κυπριακού.
Αυτά τα δεδομένα επιβάλλουν, για τον λόγο αυτό, πολύ μεγάλη προσοχή στην τελική συνομολόγηση του Μνημονίου της Κύπρου σε ό,τι αφορά θέματα κυριαρχίας και αξιοποιήσεως του φυσικού αερίου, γιατί άπτονται ευθέως της ίδιας της υποστάσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας.