Κίνδυνος δημιουργίας ψηφιακών «αυθαιρέτων» στην TV!

Ο πρώην πρόεδρος του καταργημένου Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων και πρώην μέλος του ΕΣΡ μιλάει για τα λάθη που έχουν γίνει στην ψηφιακή τηλεόραση, στη λειτουργία του ΕΣΡ, στη διοίκηση της ΕΡΤ και στην υπόθεση του ελληνόφωνου Euronews.

// Πώς εκτιμάτε την πορεία προς την παύση της εκπομπής αναλογικού τηλεοπτικού σήματος (switch off) στη χώρα μας;
– Επιτρέψτε μου πρώτα να σημειώσω ότι η αλλαγή από τις αναλογικές στις ψηφιακές μεταδόσεις έχει τεχνικές και οικονομικές διαστάσεις, αλλά έχει και ευρύτατες κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές επιπτώσεις, καθώς επηρεάζει τη μορφή, το περιεχόμενο και τους τρόπους διανομής του υλικού των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Και να σημειώσω ακόμη ότι οι κοινωνικο-πολιτιστικές διαστάσεις της αλλαγής δεν φαίνεται να απασχολούν ούτε την κυβέρνηση (και αυτήν και τις προηγούμενες) ούτε τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας (Βουλή, ΕΣΡ). Φαίνεται να μας απασχολεί αποκλειστικά το τεχνικο-οικονομικό μέρος της πορείας προς τις ψηφιακές εκπομπές. Ήδη σε ημερίδα του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων πριν από τέσσερα – πέντε χρόνια είχα επισημάνει τον κίνδυνο δημιουργίας «αυθαιρέτων» και είχα υποστηρίξει ότι έως το 2012 δεν υπήρχε καμία περίπτωση να είχε πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα το λεγόμενο switch off της αναλογικής εκπομπής. Αυτό που συνέβη ήταν οι ιδιώτες, και όχι η Πολιτεία, να αναλάβουν μισοαυθαίρετα το έργο, παρότι σε κάποια φάση συνεργάστηκε και η ΕΡΤ.

// Γιατί συνέβη αυτό; Θεωρείτε ότι η ισχύουσα νομοθεσία δεν είναι επαρκής, ότι υπάρχει απροθυμία από την πλευρά των τηλεοπτικών σταθμών να προχωρήσουν ταχύτερα, να επενδύσουν στην ψηφιακή τηλεόραση, ή ότι υποβόσκει κάποιος «πόλεμος» για το ποιος θα ωφεληθεί από την αλλαγή;
– Και οι τρεις λόγοι που αναφέρατε ισχύουν. Μόλις πριν από έναν μήνα περίπου «έκλεισε» το θέμα των ψηφιακών χαρτών χωρίς ιδιαίτερη πρόβλεψη για την περίοδο της ταυτόχρονης μετάδοσης αναλογικού και ψηφιακού σήματος. Από την άλλη πλευρά, έχουμε παράδοση στη μη ολοκλήρωση της νομοθεσίας, με την έκδοση ΠΔ και Υπουργικών Αποφάσεων, για τις οποίες εξουσιοδοτούν οι νόμοι, με αποτέλεσμα η νομοθεσία να παραμένει ανολοκλήρωτη και μετέωρη.

Το λεγόμενο ψηφιακό μέρισμα (το κομμάτι, δηλαδή, του φάσματος που θα απελευθερωθεί από τη στροφή στις ψηφιακές εκπομπές) αποτελεί αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα στους επιχειρηματίες των Μέσων και στους παροχείς τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Οι επιχειρηματίες το διεκδικούν γιατί στο πίσω μέρος του μυαλού τους μπορεί να έχουν βλέψεις παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, και οι παροχείς τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών το θέλουν γιατί σκέπτονται την παροχή τηλεοπτικών mobile υπηρεσιών. Η Πολιτεία, σε μια φάση μάλιστα που χρειαζόμαστε όσα έσοδα μπορούμε να έχουμε, δεν παίρνει τις αποφάσεις που πρέπει για να εκμεταλλευτεί το ψηφιακό μέρισμα.

// Ποιος θα πρέπει να είναι ο ρόλος του ΕΣΡ κατά την περίοδο που διανύουμε; Τι πρέπει να γίνει;
– Σημειώνω ότι το ΕΣΡ δεν έχει κανονιστικές αρμοδιότητες. Οι πολιτικοί θέλησαν να κρατήσουν για τον εαυτό τους το «προνόμιο» να μιλάνε απευθείας με τα ΜΜΕ. Κατάντησαν όμηροί τους στο τέλος (όπως ανέφερε και από το βήμα της Βουλής ο πρώην πρόεδρός της κ. Απ. Κακλαμάνης), αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση, που την έχουμε ξανακάνει, άλλωστε. Το ΕΣΡ δεν είναι απλώς –και, πάντως, όχι κυρίως– «αστυνομικός» ή «δικαστής» των ηλεκτρονικών Μέσων. Ο ρόλος του είναι ευρύτερος. Ανεξάρτητα από το αν έχει ή όχι κανονιστικές αρμοδιότητες (που, κακώς, δεν έχει), θα έπρεπε να λειτουργεί ως καθοδηγητής και των ΜΜΕ και της κυβέρνησης, με μελέτες, εκθέσεις και εισηγήσεις για τη μορφή των πραγμάτων που έρχονται. Τον ρόλο αυτόν το ΕΣΡ δεν τον έπαιξε. Κατά την άποψή μου, γιατί αυτοπεριορίσθηκε τα τελευταία αρκετά χρόνια στην προσπάθεια συμμόρφωσης των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών με την ισχύουσα νομοθεσία. Κάποιες φορές, μάλιστα, το απορρόφησαν δευτερεύουσας σημασίας παραβιάσεις. Μαθαίνω ότι με αφορμή την επικείμενη αλλαγή τριών τουλάχιστον μελών του ΕΣΡ, που έχουν συμπληρώσει ήδη πάνω από δέκα χρόνια στην Αρχή, ειδικοί επιστήμονες εισηγούνται κάποιες αλλαγές για την καλύτερη οργάνωση και λειτουργία της Αρχής. Θα μπορούσε να προκύψει κάτι καλό αν γίνουν δεκτές. Η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, και ιδιαίτερα ο πρόεδρος της Βουλής κ. Ευ. Μεϊμαράκης, έχει την ευκαιρία να συνθέσει το ΕΣΡ με τέτοιον τρόπο, ώστε να μεταβληθεί σε πιο δραστήριο και εξωστρεφές όργανο.

// Η ΕΡΤ πληροί τους όρους λειτουργίας μιας σύγχρονης δημόσιας τηλεόρασης;
– Δεν θα σταθώ στα όσα συμβαίνουν στην ΕΡΤ τον τελευταίο καιρό. Και δεν θα σταθώ στα πρόσωπα που καλούνται να την υπηρετήσουν. Δυστυχώς, το πρόβλημα της ΕΡΤ είναι δομικό και οντολογικό.
Πολλοί δεν γνωρίζουν ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στην εποχή μας, και όσοι γνωρίζουν (γνωρίζοντας επίσης ότι η εκάστοτε εκτελεστική εξουσία αντιμετωπίζει τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα ως βραχίονα προβολής του έργου της) αποφεύγουν να εμπλακούν, γιατί η πολιτική εξουσία δεν είναι έτοιμη, παρά τις διακηρύξεις, να σταματήσει την πρακτική αυτή.
Σε μια στιγμή που η European Broadcasting Union (EBU), η Ένωση, δηλαδή, των δημόσιων ευρωπαϊκών ραδιοτηλεοπτικών φορέων, εκδίδει ακόμη και «editorial principles for public service media» (στην ουσία, κανόνες δεοντολογίας για τα δημόσια ΜΜΕ), εμείς εξακολουθούμε να την αντιμετωπίζουμε μόνον ως διοργανώτρια του ετήσιου μουσικού πανηγυριού ή «πράκτορα» εξασφάλισης δικαιωμάτων μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων και ως ευκαιρία ταξιδιών στελεχών της ΕΡΤ στη Γενεύη ή αλλαχού.

// Είχατε εισηγηθεί το 1990 τη συμμετοχή της ΕΡΤ στο κονσόρτσιουμ του Euronews και είχε γίνει δεκτή από το ΔΣ. Πώς κρίνετε τα συμβαίνοντα σε σχέση με τη μετάδοση του πανευρωπαϊκού αυτού καναλιού στα ελληνικά;
– Κατ’ αρχάς, έχω την εντύπωση ότι η ΕΡΤ (και, προφανώς, οι πολιτικοί της προϊστάμενοι) δεν γνώριζε από την αρχή τι ήθελε: ένα ελληνικό Euronews ή ένα Euronews στα ελληνικά; Τη σύγχυση την είδαμε ανάγλυφα στη διάσταση απόψεων μεταξύ της διοίκησης της ΕΡΤ και του διοικητικού της συμβουλίου. Παρενέβη και το ΕΣΡ για να πει τα αυτονόητα, που η ΕΡΤ δεν καταλάβαινε. Το θέμα της μετάδοσης του Euronews στα ελληνικά με είχε απασχολήσει και το 1990. Ήμουν υπέρ της ιδέας αυτής, αλλά το τότε διοικητικό συμβούλιο (θυμάστε το «ναυαγίου ναυάγιον»;) δεν είχε εγκρίνει το σχετικό κονδύλι, παρότι και το ΡΙΚ ήταν πρόθυμο να αναλάβει μέρος του κόστους. Ως μέλος μιας πενταμελούς ομάδας εργασίας του News Working Party της EBU και ως υπεύθυνος προγράμματος, στις δοκιμές που κάναμε με τον δορυφόρο Olympus (μιλάμε για το 1985-86) είχα συμβάλει στα πράγματα που οδήγησαν στη δημιουργία του Euronews. Δυστυχώς, οι σχέσεις ΕΡΤ – Euronews στη συνέχεια «πάγωσαν», για να φτάσουμε σήμερα στο σημείο η προσπάθεια «ξεπαγώματος» να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις με τη διοίκηση του Euronews.