4,5 δισ. ευρώ νέα μέτρα τον Μάρτιο!

Μάλιστα, το Μνημόνιο υποχρεώνει την κυβέρνηση να λαμβάνει και έκτακτα μέτρα εξοικονόμησης έως και 1 δισ. ευρώ ετησίως, αν εμφανισθούν «τρύπες» στα έσοδα του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο, σημειωτέον, «εμπλουτίζεται» με άλλα 1.000 κρατικά ακίνητα-φιλέτα και αποδεσμεύεται από κάθε πολιτικό έλεγχο, για να το διαχειριστεί με «ελεύθερα χέρια» το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου.

Το σχέδιο του νέου Μνημονίου, με ημερομηνία 27/11/2012 (δηλαδή, έχει συνταχθεί μετά τις αποφάσεις του Eurogroup για τη χρηματοδότηση της επιμήκυνσης και τη βιωσιμότητα του χρέους) καθιστά σαφές ότι η επιμήκυνση δεν ήταν «τζάμπα», αφού θα χρειασθούν τουλάχιστον 4,5 δισ. ευρώ νέων μέτρων για τη διετία 2015-2016, τα οποία δεν είχαν προσδιορισθεί με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα. Επιπλέον, όμως, προκαλεί σοκ στο κείμενο του Μνημονίου ένα νέο στοιχείο: ότι θα πρέπει να προσδιορισθούν μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2013 πρόσθετα μέτρα και για το 2014, παρότι η κυβέρνηση διαβεβαίωνε ότι το «πακέτο» των 13,5 δισ. ευρώ είχε καλύψει τις ανάγκες για τη διετία 2013-2014.

Η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη μέσα στο πρώτο οκτάμηνο του 2013 να αποφασίσει δύο φορές για νέα μέτρα, τον Μάρτιο και τον Αύγουστο. Ειδικότερα:

• Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της φορολογικής μεταρρύθμισης, που θα πρέπει να ψηφισθεί εντός του Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση θα πρέπει να καθίσει και πάλι στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με την «τρόικα», για να συμφωνηθούν τυχόν πρόσθετα μέτρα, που θα απαιτηθούν για να καλυφθεί ενδεχόμενο δημοσιονομικό κενό για το 2014. Αυτή η διαπραγμάτευση θα πρέπει να τελειώσει, σύμφωνα με το Μνημόνιο, πριν από την επόμενη αναθεώρηση του προγράμματος, δηλαδή στα τέλη του πρώτου τριμήνου 2013. Είναι πολύ νωρίς να γίνουν υπολογισμοί για τα πρόσθετα μέτρα που θα χρειασθούν για το 2014. Πάντως, η «τρόικα» αμφισβητεί τη βασική πρόβλεψη του οικονομικού επιτελείου, για πρόσθετα έσοδα 2,5 δισ. ευρώ από τη φορολογική μεταρρύθμιση, γιʼ αυτό και ζητάει νέα μέτρα.

• Μόλις τελειώσει και αυτή η διαπραγμάτευση, θα έλθει στο προσκήνιο το ζήτημα των απροσδιόριστων μέτρων του Μεσοπρόθεσμου για τη διετία της επιμήκυνσης (2015-2016). Όπως τονίζεται στο σχέδιο Μνημονίου, τα μέτρα του 2015 θα πρέπει να έχουν οριστικοποιηθεί ως το τέλος Αυγούστου 2013. Θα πρέπει να επικεντρωθούν στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, με πρόσθετη κατάργηση απαλλαγών και εξαιρέσεων από τη φορολογία. Τα μέτρα θα πρέπει να είναι συνεπή με τον μνημονιακό στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3% το 2015. Αυτό σημαίνει ότι αυτήν τη φορά δεν θα υπάρξουν περιθώρια αναπροσαρμογής των στόχων για το πλεόνασμα, σε περίπτωση αποκλίσεων στην εκτέλεση του προγράμματος, αλλά θα χρειασθεί να καλυφθεί με νέα μέτρα και το τελευταίο χαμένο ευρώ.

• Για πρώτη φορά στην έως τώρα εφαρμογή των διαδοχικών Μνημονίων, η «τρόικα» προσθέτει ρήτρα που… «δαγκώνει» την ελληνική κυβέρνηση, σε κάθε περίπτωση απόκλισης από τους στόχους για τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις των επόμενων ετών. Το Μνημόνιο ορίζει ότι σε κάθε διαπιστωμένη απόκλιση από τους στόχους για τα έσοδα, που θα ελέγχονται κάθε τρίμηνο εξονυχιστικά από την «τρόικα», η κυβέρνηση θα είναι υποχρεωμένη να αναπροσαρμόζει κατά 50% του ποσού της απόκλισης τον στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα, ορίζοντας και πρόσθετα μέτρα για την επίτευξή του. Σε κάθε περίπτωση, με τον τρόπο αυτό προβλέπεται ότι μπορεί να επιβάλλονται πρόσθετα μέτρα έως και για 1 δισ. ευρώ πρόσθετης εξοικονόμησης σε ετήσια βάση!

Πειραματόζωα του Ευρωσυμφώνου

Για να διασφαλιστεί ότι η δημοσιονομική πολιτική θα εφαρμόζεται χωρίς την παραμικρή απόκλιση, η Ελλάδα γίνεται με το νέο Μνημόνιο το πρώτο… πειραματόζωο για την εφαρμογή του πρόσφατου Ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμφώνου:

• Για όλα τα κονδύλια του προϋπολογισμού θα ορίζονται στόχοι σε τριετή βάση, με δυνατότητα να αναθεωρούνται μόνο οι στόχοι του τρίτου έτους. Για να διασφαλίζεται ότι όλοι οι τομείς και φορείς της γενικής κυβέρνησης τηρούν τους στόχους, κάθε χρόνο θα δεσμεύεται εξαρχής από το υπουργείο Οικονομικών το 10% των πόρων που έχουν κατανεμηθεί για κάθε κατηγορία δαπάνης και θα απελευθερώνεται κατά το δεύτερο εξάμηνο σταδιακά, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμόζεται σωστά ο προϋπολογισμός. Αν δεν συμβαίνει αυτό, οι πόροι αυτοί θα κόβονται.

• Σε περίπτωση που υπάρχουν περισσευούμενα έσοδα, λόγω καλύτερης εκτέλεσης του προϋπολογισμού σε σχέση με τις προβλέψεις, το 30% αυτών θα δεσμεύεται αυτόματα υπέρ του ειδικού λογαριασμού για την εξυπηρέτηση του χρέους και το 70% θα πηγαίνει για αναπτυξιακά μέτρα και ανακούφιση ευάλωτων ομάδων πληθυσμού. Προσοχή, όμως: το Μνημόνιο ορίζει ότι αυτά τα μέτρα ανάπτυξης και ανακούφισης ασθενέστερων πρέπει να έχουν προσωρινό χαρακτήρα, αποκλείοντας το ενδεχόμενο μόνιμης χαλάρωσης της δημοσιονομικής πολιτικής, π.χ. με αυξήσεις μισθών-συντάξεων-επιδομάτων.

• Για τον ειδικό λογαριασμό για το χρέος, το Μνημόνιο τυπικά επιτρέπει να διατηρηθεί στην Τράπεζα της Ελλάδος, δηλαδή να μη μεταφερθεί σε ξένη αρχή (όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), σύμφωνα με τις σχετικές προτάσεις των Γερμανών. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα θα έχει έστω και το παραμικρό περιθώριο απόκλισης στη διαχείριση του λογαριασμού από τα συμφωνημένα με την «τρόικα»: το Μνημόνιο ορίζει ότι για όλες τις πληρωμές από τον λογαριασμό θα ενημερώνεται εκ των προτέρων ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης (EFSF) και εκ των υστέρων η Τράπεζα της Ελλάδος θα πρέπει να επιβεβαιώνει ότι όλα έγιναν σύμφωνα με την αρχική ενημέρωση.

Κομισάριοι παντού…

Το Μνημόνιο δεν αναφέρει κάτι επιπρόσθετο για τον μηχανισμό επιτήρησης της εφαρμογής των συμφωνημένων από την «τρόικα». Όμως, η έκθεση της Κομισιόν για την Ελλάδα, που «διέρρευσε» πριν από τη «διαρροή» του σχεδίου για το νέο Μνημόνιο, τονίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα στείλει στην Αθήνα ακόμη περισσότερους ανθρώπους της για να εγκατασταθούν μόνιμα σε όλα τα σημαντικά πόστα του κρατικού μηχανισμού και να παρέχουν σε συνεχή βάση «τεχνική υποστήριξη» (ουσιαστικά, επιτήρηση).

Το δε Μνημόνιο προβλέπει εξαντλητική λίστα υποχρεώσεων που θα έχει το υπουργείο Οικονομικών και άλλοι φορείς της κυβέρνησης για την παροχή συνεχούς ενημέρωσης και στοιχείων προς την «τρόικα». Ουσιαστικά, η εποπτεία που καθιερώνεται για την Ελλάδα, λόγω της δεδομένης αναξιοπιστίας στην ως τώρα εφαρμογή του Μνημονίου, είναι συνεχής και εκ του σύνεγγυς, με μόνιμη εγκατάσταση επιτηρητών παντού και δεν θα περιορίζεται στους γνωστούς, ως τώρα, ελέγχους κατά τρίμηνο.