Κεντροαριστερά: Χωρίς νέους πρωταγωνιστές υπάρχει μέλλον;
Οι διαφορές από την πρώτη τους κοινή εκδήλωση στα τέλη Ιουνίου ήταν δύο: Το πλήθος των ακροατών που γέμισε ασφυκτικά το αμφιθέατρο του 9.84 (τριπλάσιο σε σχέση με το καλοκαίρι) και η συμμετοχή, αυτήν τη φορά, εκπροσώπων του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ, του Γ. Μανιάτη και του Ν. Μπίστη αντίστοιχα.
Αναμενόμενα, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που κάλυψαν την εκδήλωση επικεντρώθηκαν στο ποια μεγαλοστελέχη με υπουργικές θέσεις σε πρώην κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ βρέθηκαν στην εκδήλωση και στο τι θέση πήρε ο κάθε εισηγητής για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ: διάλογο και εν τέλει συμπόρευση με τη ΔΗΜΑΡ, ένταξη σε μια ελληνική «Ελιά» κατά το ιταλικό παράδειγμα, διάλυση και δημιουργία ενός νέου ευρύτερου κόμματος της Κεντροαριστεράς κατά το γαλλικό παράδειγμα που προέκυψε από το συνέδριο του Επινέ το 1971 και έφερε τον Φρανσουά Μιτεράν το 1981 στην εξουσία;
Εξίσου αναμενόμενα την Παρασκευή το απόγευμα, εν όψει της έκδοσης των κυριακάτικών φύλλων, έγιναν διαρροές σε blogs και δημοσιογράφους του ρεπορτάζ ΠΑΣΟΚ που απέδιδαν σε όσους εισηγητές υποστήριξαν ή έστω ανέφεραν ως επιλογή τη διάλυση του ΠΑΣΟΚ και τη μετεξέλιξή του σε κάποιο νέο φορέα συνωμοτικές διαθέσεις, υπόγειες συνεννοήσεις και σκοτεινές προθέσεις. Στις διαρροές αυτές επίσης περιγράφηκε ένα κλίμα έντασης, πόλωσης και σύγκρουσης, το οποίο απλά δεν υπήρξε.
Στο σημείο αυτό μια σύντομη, εμβόλιμη παρατήρηση. Δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να έχει αντίρρηση στο ότι, αν τελικά διαλυθεί το ΠΑΣΟΚ, ή αποδυναμωθεί στον βαθμό του να μην έχει πια καμία επιρροή, αυτό δεν θα συμβεί εξαιτίας κάποιας σκοτεινής συνομωσίας. Θα συμβεί γιατί, απλά, δεν θα μπορεί πλέον να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει σημαντικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας.
Κατά τη γνώμη μου υπήρξαν και άλλα, σημαντικά στοιχεία στην εκδήλωση, που αξίζει να σχολιαστούν. Καταρχάς ότι το πλήθος μεν ήταν μεγάλο σε αριθμό, κατά μέσο όρο όμως από 55 ετών και άνω. Επιπλέον ότι οι «ριζοσπαστικότερες» τοποθετήσεις, που μιλούσαν για τη διάλυση του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ και τη δημιουργία ενός νέου, ευρύτερου φορέα, αντλούσαν την έμπνευσή τους από το συνέδριο του Επινέ που έγινε το 1971. Σαράντα χρόνια πριν, αν το σκεφτεί κανείς.
Το ότι αν χωρίσουμε τις κινήσεις πολιτών που συνδιοργάνωσαν την εκδήλωση σε δύο ηλικιακά ομάδες, οι νεότεροι δεν ήταν οι αιρετικότεροι, αλλά αντίθετα πολύ προσεκτικοί στις διατυπώσεις τους για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ. Το ότι ο Γιώργος Φλωρίδης ήταν ο μόνος από τους ομιλητές που μίλησε «μπαλκονάτα», από καθέδρας, και με λόγο συνθηματικό κατά βάση, ξεχνώντας ίσως ότι ήταν μια εκδήλωση οπού όλοι, ομιλητές και κοινό, ήταν παρόντες ως ίσοι προς ίσους, με μια διάθεση κοινού προβληματισμού και αγωνίας. Ότι ο μόνος από τους «παλιότερους» που είχε συγκεκριμένες, επεξεργασμένες προτάσεις (είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κανείς μ’ αυτές) ήταν ο Δ. Κατσαντώνης της Π80. Ότι από τους νεότερους, οι Νέοι Μεταρρυθμιστές πιστεύουν στην ανανέωση μεν αλλά διατήρηση του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ και της στο απώτερο μέλλον συμπόρευσης τους και υιοθέτουν έναν λόγο και σκεπτικό όχι διαφοροποιημένο από ό,τι επικρατεί στις δύο παρατάξεις σήμερα. Ότι, τέλος, ο εκπρόσωπος της κίνησης «Μπροστά» (που επίσης εκπροσωπεί τη νεότερη γενιά) συνέδεσε τις περισσότερο συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής του φορέα του με απτά, σημερινά προβλήματα και εξελίξεις στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, και παρότι τόνισε ότι τα μέλη της κίνησης δεν είναι σε θέση να προτείνουν ή να υποδείξουν σε οργανωμένα κόμματα το αν θα διαλυθούν, ανασυγκροτηθούν ή ό,τι άλλο, ξεκαθάρισε ότι γι’ αυτούς το υπάρχον πολιτικό προσωπικό της χώρας δεν μπορεί να φέρει την ανάκαμψή της.
Τέλος μια παρατήρηση, περισσότερο προσωπική. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ιδρύοντας το ΠΑΣΟΚ και κυριαρχώντας στην πολιτική ζωή της χώρας για δεκαετίες έβαλε στην κεντρική πολιτική σκηνή σε δυναμικούς ρόλους έναν πολύ μεγάλο αριθμό νέων τότε ανθρώπων, μια ολόκληρη νέα γενιά στελεχών στην οποία (παρότι το ΠΑΣΟΚ δεν έχασε ποτέ τον έντονα αρχηγικό του χαρακτήρα) έδωσε πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας. Τα στελέχη που πρωταγωνίστησαν στο ΠΑΣΟΚ μετά από αυτόν -είτε ανήκαν στο «σημιτικό» είτε στο «παπανδρεϊκό» κομμάτι- έπραξαν ακριβώς το αντίθετο. Αντιμετώπισαν τη νεολαία του κόμματος όχι σαν μια δεξαμενή σκέψης και παραγωγής νέων στελεχών που θα αποτελούσε την εγγύηση για το μέλλον του κόμματος, αλλά σαν πεδίο σύγκρουσης εσωκομματικών, τυφλά πιστών στους ηγέτες τους, στρατών. Αλλοτρίωσαν μια ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων δωροδοκώντας τους ποικιλότροπα και γαλουχώντας τους στον κυνισμό και τη μικροπολιτική. Ευνούχισαν την όποια αυτόνομη σκέψη και πράξη προκειμένου να μη χάσουν το μερίδιο εξουσίας που με τόσο κόπο και αγώνα είχαν κερδίσει. Και αν το ΠΑΣΟΚ σήμερα δεν έχει μέλλον, ένας από τους κυρίαρχους λόγους είναι αυτός και η ευθύνη τούς ανήκει ολόκληρη.
Και μια παρακίνηση. Όσοι νεότεροι εμπλέκονται ακόμη ενεργά στον χώρο του ΠΑΣΟΚ, αν πραγματικά πιστεύουν ότι τα άκρα δεν πρέπει να κυριαρχήσουν και θέλουν η Κεντροαριστερά να έχει μέλλον στην Ελλάδα, είναι απαραίτητο να γίνουν «πατροκτόνοι» και «μητροκτόνοι». Είναι επιτακτική η ανάγκη να απαγκιστρωθούν από την κηδεμονία των όποιων «μεγαλοστελεχών» του χώρου ακολουθούσαν μέχρι σήμερα και να πιστέψουν στη δική τους δύναμη, στη δύναμη της γενιάς τους. Αν δεν αποτελέσουν έναν ανεξάρτητο, δυναμικό πόλο που θα επηρεάσει τις εξελίξεις καταλυτικά, αν δεν αρθρώσουν λόγο που να αφορά τους νέους της χώρας, δεν έχουν μέλλον ούτε αυτοί ούτε η παράταξη.
Και αυτό επιτυγχάνεται μόνο σε άμεση σχέση και αναφορά με την κοινωνία. Με το να είναι παρόντες εκεί που η γενιά τους δοκιμάζεται και δίνει τον αγώνα της. Πείθοντας ότι η λύση δεν είναι το χάος και η σύγκρουση, αλλά η συνεργασία και η κοινή προσπάθεια. Είναι η ώρα τους να γίνουν πρωταγωνιστές και όχι ακόλουθοι. Το κρίσιμο ζήτημα είναι αν θα το καταφέρουν.