Η Ελλάδα δεν θα πεθάνει αν λήξει το γραμμάτιο…

Γιατί να επιστρέψουμε στα παλιά; Ήταν ωραία τα παλιά; Άσχημα ήταν. Δεν ήμασταν καλά ως λαός. Πώς είχαμε καταντήσει; Αμόρφωτοι, ακαλλιέργητοι, χωρίς όνειρα και φιλοδοξίες άνθρωποι, δούλοι της κατανάλωσης. Τι ωραίο είχε όλο αυτό και το νοσταλγήσαμε;», τονίζει.

Δεν έμεινε φέτος ο ταλαντούχος ηθοποιός μόνο στην υποκριτική… Σκηνοθετεί την παράσταση «Πλούτος» για τα παιδιά, περνώντας σαφές μήνυμα ότι πλούσιος δεν είναι αυτός που έχει υλικά αγαθά, αλλά ιδέες, φαντασία, έμπνευση, παρέες, ενώ φτωχός είναι αυτός που είναι μίζερος και δεν έχει όνειρα. Ως γονιός προτρέπει τους άλλους γονείς να σηκώσουν τα πολλά παιχνίδια από τα παιδικά δωμάτια για να βρει χώρο και να λειτουργήσει η φαντασία.

Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος,τα βάζει και με τα δελτία Ειδήσεων που μας έριξαν στην παγίδα της αποχαύνωσης των ακαταλαβίστικων οικονομικών όρων, ενώ δεν είναι αυτή η δουλειά μας. «Η δουλειά μας είναι να γίνουμε καλύτεροι στη δουλειά μας», λέει με νόημα και όχι να νιώθουμε σαν ναρκομανείς που περιμένουν τη δόση. Τονίζει ότι η Ελλάδα δεν πεθαίνει αν λήξει ένα γραμμάτιο και ότι η χώρα μας δεν είναι μαγαζί που θα πάψει να λειτουργεί μετά από μια χρεοκοπία, γιατί είναι γη με θάλασσα, αέρα και ψυχές.

// «Ο επιθεωρητής έρχεται» στο θέατρο «Ιλίσια» και βάζει τα πράγματα στη θέση τους. Στην Ελλάδα υπάρχει «επιθεωρητής»;
Κανείς δεν υπάρχει, δυστυχώς. Ο «Επιθεωρητής» του Τζον Πρίσλεϊ έρχεται να εκμαιεύσει από τους ανθρώπους και να ανασύρει ό,τι έχει απομείνει από αίσθηση ενοχής και κοινωνικής ευθύνης, να τους ξυπνήσει και να τους ευαισθητοποιήσει. Για την αυτοκτονία της κοπέλας στο έργο όλοι έχουν ευθύνη -από τον βιομήχανο που την απέλυσε, μέχρι τον γαμπρό του, που της πούλησε έρωτα και πάει λέγοντας.

// Φοβερά επίκαιρο έργο. Σε μια στιγμή της εξέλιξης της ιστορίας ο επιθεωρητής λέει στον πλούσιο: «Μα, τι σας έφταιξε η κοπέλα; Είναι καλύτερο να ζητάς τα άστρα, από το να ορμάς και να τα παίρνεις;». Ουσιαστικά δεν του υπενθύμισε ότι όταν αδικείς τον εργαζόμενο εκείνος θα πάψει να ζητά ειρηνικά και θα ορμήσει για να πάρει το δίκιο του;
Οι κοινωνίες διαμορφώθηκαν πάνω σε δυο ταξικούς πόλους. Πλούσιους και φτωχούς. Ο εργαζόμενος διεκδικεί όχι για να αρπάξει πολλά παραπάνω, ούτε για να μοιραστεί με τον πλούσιο, αλλά για να ζήσει αξιοπρεπώς. Η δική μου άποψη για το έργο -και αυτό το κάνει σημαντικό- είναι ότι δεν πρόκειται μόνο για ένα σοσιαλιστικό μανιφέστο που μιλά για την καταπίεση του εργαζόμενου από τον εργοδότη. Αν ήταν έργο που θα μιλούσε μόνο υπέρ της εργατικής τάξης και κατά της άρχουσας τάξης θα ήταν για μένα ασήμαντο. Το έργο είναι πολυεπίπεδο, γιατί μιλά για τον τρόπο που κακομεταχειριζόμαστε τον διπλανό μας. Για την όποια ευθύνη συλλογικότητας του ανθρώπου που έχει πλήρη επίγνωση ότι οι πράξεις του μέσα σε μια κοινωνία επηρεάζουν τον συνάνθρωπό τους. Ο Πρίσλεϊ θέλει να περάσει στους θεατές ένα μήνυμα: «Να είστε αυστηροί με τους εαυτούς σας, γιατί οι πράξεις έχουν αντίκτυπο στους άλλους». Εμείς ζούμε αυτήν την περίοδο στην Ελλάδα μια τραγική κατάσταση γιατί δεν υπάρχει κοινωνική ευθύνη.

// Μια κοινωνία που νιώθει αδικημένη μπορεί να προχωρήσει;
Το έργο πατάει στο σήμερα με έναν έμμεσο και βαθύ τρόπο. Η κοπέλα που αυτοκτονεί έχει και αυτή δικό της μερίδιο ευθύνης, που δεν αντιστάθηκε. Και ο πολίτης φταίει που νιώθει αδικημένος και θα πρέπει να αγωνίζεται καθημερινά για να μη νιώθει έτσι. Ακούω γύρω μου πολλούς να διαμαρτύρονται για την κρίση και να θέλουν να επιστρέψουν στα παλιά. Γιατί να επιστρέψουμε στα παλιά; Ήταν ωραία τα παλιά; Άσχημα ήταν. Δεν ήμασταν καλά ως λαός. Πώς είχαμε καταντήσει; Ως ένα μάτσο αμόρφωτοι, ακαλλιέργητοι, χωρίς όνειρα και φιλοδοξίες άνθρωποι, χωρίς ευγένεια στις μεταξύ μας σχέσεις, έρμαια του εύκολου πλουτισμού και δούλοι της κατανάλωσης. Τι ωραίο είχε όλο αυτό και το νοσταλγήσαμε; Το θέμα είναι να δούμε πώς θα πάμε κάπου αλλού με αξίες.

// Η κρίση θα μας κάνει καλό;
Τα οικονομικά μέτρα είναι βάρβαρα, δεν είναι καλά. Ωστόσο, μέσα σ’ αυτήν την κρίση υπάρχει και ένα θετικό, ότι ωριμάσαμε και όταν ονειρευόμαστε δεν θα ονειρευόμαστε υλικά αγαθά, αλλά καλύτερη υγεία και παιδεία. Κάτι καλύτερο θα θελήσουμε να φτιάξουμε. Θα προβληματιστούμε τουλάχιστον γιατί η ευμάρεια, επίπλαστη δε από τα δανεικά και τις τράπεζες, ψεύτικη κατά ουσία, μας είχε αφαιρέσει και τον προβληματισμό.

// Υπάρχει ηγέτης να μας πάει σ’ αυτό το καλύτερο αύριο;
Οι διαχειριστές της εξουσίας από τη στάση τους και μόνο στην περίοδο της κρίσης είναι προδοτικοί. Θα τους χαρακτήριζα άχρηστους, ανεγκέφαλους, ηλίθιους. Κατέστρεψαν τη μεσαία τάξη στην Ελλάδα και όλα τα όνειρα για παραγωγή, παιδεία, ανάπτυξη. Εδώ όμως ευθύνεται και ο λαός, γιατί συνεχίζει να ψηφίζει αυτούς που έριξαν το καράβι στα βράχια. Οι καταστροφείς μας έγιναν σωτήρες μας. Μα, θα πηγαίνατε το αυτοκίνητό σας στον μηχανικό που σας το διέλυσε; Δεν θα τον αλλάζατε;

// Σκηνοθετείτε με τη σύζυγό σας, επίσης ηθοποιό, την Κατερίνα Παπαδάκη στο θέατρο «Αθηνά» την παράσταση «Πλούτος». Πρώτη φορά έχει επιχειρηθεί ο Αριστοφάνης για παιδιά. Τι σας ώθησε σ’ αυτήν την περιπέτεια;
Η Κατερίνα θεώρησε ότι στις μέρες μας θα ήταν μια λαμπρή ευκαιρία να διασκευάσουμε τον Αριστοφάνη για τα παιδιά, αν και η παράσταση δεν είναι μόνο για παιδιά. Ο «Πλούτος» είναι ένα κείμενο ποιητικό, με χιούμορ. Τι μας λέει ο Αριστοφάνης; Ότι η ζωή είναι αγώνας! Και ο «Πλούτος» για τον Αριστοφάνη δεν έχει να κάνει με τους πλούσιους και τους φτωχούς. Πλούσιος είναι αυτός που έχει φαντασία, έχει ιδέες, έχει όνειρα και φτωχός είναι ο μίζερος, ο αδιάφορος άνθρωπος, που δίνει σημασία μόνο στα υλικά αγαθά και όχι στις σχέσεις του με τους ανθρώπους. Είμαστε και εμείς γονείς με την Κατερίνα και αυτό που θέλαμε να πούμε στα παιδιά ή να υπονοήσουμε είναι ότι ο πλούσιος άνθρωπος δεν έχει σχέση με τα χρήματα αλλά με τα συναισθήματα.

// Μπορούμε να τα αλλάξουμε; Μετά από τόση διαφήμιση και πάμπολλα παιχνίδια;
Τα παιδιά έγιναν καταναλωτικά γιατί τα κλείσαμε μέσα σε διαμερίσματα. Δεν παίζουν στη γειτονιά, δεν κάνουν ποδήλατο, γιατί ο κόσμος που δημιουργήσαμε για αυτά δεν είναι πλέον ασφαλής. Στο θέατρο φτιάξαμε ένα δωμάτιο όχι με παιχνίδια μέχρι να αρχίσει η παράσταση. Φτιάξαμε ένα κενό δωμάτιο και στη μέση βάλαμε ένα βιβλίο μισό μέτρο που ζητάει να διαβαστεί. Πετιέται πάνω-κάτω στο χώρο και λέει στα παιδιά άνοιξέ με. Από τα παιδιά θέλουμε τη φαντασία τους, όχι άλλα παιχνίδια. Το βιβλίο είναι διέξοδος. Οι γονείς θα πρέπει να ξεφορτώσουν τα παιδικά δωμάτια από τα πολλά παιχνίδια, να αρχίσει η αφαίρεση. Λιγότερο φορτωμένα παιδικά δωμάτια, περισσότερη φαντασία.

// Είστε από τους πιο αγαπητούς νέους ηθοποιούς της μικρής οθόνης. «Τέσσερις» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη, «Λούφα και παραλλαγή», «Singles», «Οι ιστορίες του αστυνόμου Μπέκα» και πόσες άλλες. Απέχετε από την τηλεόραση συνειδητά ή δεν γίνονται πλέον δουλειές;
Έχω σταματήσει να σκέφτομαι τηλεοπτικά. Η τηλεόραση δεν υπάρχει πια. Για εμένα δεν υπάρχει ως προβληματισμός, ούτε σαν πιθανή διέξοδος εργασίας. Αλλά την έχω αποκλείσει και ως τηλεθεατής. Ειδήσεις, ας πούμε, δεν βλέπω ούτε για αστείο. Δεν θέλω άλλη προπαγάνδα. Βαρέθηκα να ακούω για τη δόση και πότε θα έρθει η δόση και πόση θα είναι. Νιώθω σαν ναρκομανής που περιμένω να μου δώσουν τη δόση για να συνεχίσω να ζήσω. Είναι η δουλειά μας να ξέρουμε όλους αυτούς τους οικονομικούς όρους στα κανάλια; Είναι δουλειά μας να αποφασίσουμε εμείς και όχι αυτοί που ψηφίσαμε όλους αυτούς τους οικονομικούς όρους; Τι παγίδα είναι αυτή; Πόσο ενοχλητικό είναι όλο αυτό από τα δελτία ειδήσεων; Σταματήσαμε να είμαστε επαγγελματίες στη δουλειά μας, να βάζουμε όνειρα στις σπουδές μας, να αγαπάμε στην καθημερινότητά μας και ασχολούμαστε με οικονομικούς όρους που δεν καταλαβαίνουμε. Μια ολόκληρη χώρα στην οικονομική αποχαύνωση, αντί να κοιτάζει ο καθένας μας πώς θα είναι καλύτερος στη δουλειά του, στην τέχνη του. Αλλά όλο αυτό που συμβαίνει μου φαίνεται δρομολογημένο. Κάποιοι πούλησαν την Ελλάδα στους ξένους ως φθηνά εργατικά χέρια.

// Υπάρχει σ’ όλο αυτό που γίνεται δόλος;
Υπάρχει η δημιουργία μιας ψευδαίσθησης από τα γρανάζια της εξουσίας αλλά και από το σύστημα και τα μίντια ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα που θα σβήσει από το χάρτη αν δεν υπάρχουν χρήματα και η χάρτινη επινόηση. Η Ελλάδα είναι χώρα, με γη, θάλασσα, ψυχές, βουνά, πεδιάδες, πολιτισμό και γλώσσα αιώνων. Δεν θα πάψει να αναπνέει επειδή θα χρεοκοπήσει. Δεν είναι μαγαζί η Ελλάδα, που αν πέσει έξω θα πάψει να λειτουργεί. Είναι έθνος, είναι κράτος, είναι ιστορία, είναι θρησκεία. Θα τρελαθούμε; Ένας κράτος συνεχίζει να υπάρχει ανεξαρτήτως πολέμων, καταστροφών, οικονομικών χρεοκοπιών. Γιατί τρέμουμε; Θα χάσουμε τον ήλιο μας; Την ταυτότητά μας; Η Ελλάδα έχει έντεκα εκατομμύρια καρδιές, εργατικά χέρια και χώμα για να θρέψει τους πολίτες της. Τι σπέκουλα επιχειρείται στην ψυχολογία μας;

// Τι πρέπει να κάνει ο Έλληνας;
Να αντισταθεί στην πλύση εγκεφάλου, που του λέει ότι τα πάντα στη ζωή είναι το χρήμα και να κοιτάξει ο καθένας μας πώς θα γίνει πιο δημιουργικός στη δουλειά του, ο δάσκαλος με τα παιδιά, ο αγρότης με τις καλλιέργειες, ο γιατρός με τους ασθενείς του, ο καλλιτέχνης με τους θαυμαστές του, ο παπάς με το ποίμνιό του. Να κοιτάξουμε τη δουλειά μας. Και να σκεφτούμε επιτέλους ποιους πρέπει να ψηφίσουμε. Γατί ψηφίζουμε ξανά και ξανά τους ίδιους ανθρώπους; Γιατί αυτούς που μας χάλασαν το τιμόνι στο αυτοκίνητο, τους το ξαναδίνουμε για να μας το φτιάξουν;

// Μήπως έχει να κάνει με την παιδεία μας;
Για χρόνια ζούμε την απαξία της παιδείας. Φτάσαμε στη στείρα, μονόπλευρη εκπαίδευση με παιδιά αναγκασμένους πτυχιούχους. Αναγκασμένοι φοιτητές σε σπουδές που δεν τις είχαν καν φανταστεί, με κανένα όνειρο και κανένα ταλέντο και καμία φιλοδοξία.

// Η έλλειψη πραγματικής καλλιέργειας και γνώσης της ιστορίας τρέφει και την επιλογή των άκρων;
Για τον φασισμό έχει ευθύνη η πολιτεία, γιατί δεν μπορεί ένα μεγάλο ποσοστό Ελλήνων να αλλάξει ιδεολογία και να πίστεψε στον ναζισμό, δεν έχει τέτοια τεράστια άγνοια της ιστορίας ο Έλληνας, το Δίστομο είναι ζωντανό. Απλά οι άνθρωποι που ζουν στο κέντρο νιώθουν ότι είναι προδομένοι στο έλεος μιας βίαιης εισβολής μεταναστών για την οποία δεν φταίνε και τόσο οι μετανάστες ενώ απουσιάζει το κράτος. Αλλά και πάλι θεωρώ ότι ο πολίτης έχει σημαντική ευθύνη για την άνοδο του φασισμού. Ένας ενεργός πολίτης πρέπει να διαβάζει, να προβληματίζεται, να σκέφτεται, να μη χαζεύει το μυαλό του. Έχει ευθύνη προσθετική ο καθένας μας όταν αδιαφορούμε για τα κοινά και κυρίως όταν ξεχνάμε την ιστορία μας. Η δημοκρατία δεν είναι το καλύτερο πολίτευμα, αλλά δεν έχει εφευρεθεί κάτι καλύτερο από αυτό.

// Είστε ένας νέος άνθρωπος με ταλέντο. Έχετε δουλέψει σε δουλειές στον κινηματογράφο με περγαμηνές και εκτόπισμα στο εξωτερικό. Σας εμπιστεύτηκε ο Κώστας Γαβράς για τον «Παράδεισο στη Δύση», για την «Πολίτικη κουζίνα» ο Τάσος Μπουλμέντης και σε πόσες άλλες. Θα μπορούσατε να κάνετε καριέρα και εκτός Ελλάδας. Παραμένετε εδώ. Γιατί;
Γιατί αγαπάω τη χώρα μου και έχω ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Οφείλω να προσπαθώ να ζω στη χώρα μου, να δημιουργώ ανεξαρτήτως οικονομικών συνθηκών. Έχω μια φιλοσοφία. Η ζωή δεν είναι ένα γραμμάτιο που αν λήξει θα πεθάνουμε. Η ευτυχία στη ζωή είναι η δημιουργία, όταν χτίζεις με τα δικά σου χέρια και η αξία της ζωής είναι η ίδια η ζωή! Έχω ζωντανή την ελπίδα μέσα μου και θεωρώ ότι όταν οι Έλληνες αναπτύξουν το πνεύμα της συλλογικότητας, της ομαδικότητας θα αντεπεξέλθουν σε κάθε δυσκολία. Το εγώ δεν μας έβγαλε πουθενά.

// Στο έργο ο Πρίσλεϊ λέει ότι αν δεν μπορούμε να μοιραστούμε τίποτα άλλο, ας μοιραστούμε την ενοχή…
Όλοι μας έχουμε ηθική ευθύνη. Και αν έχεις ως άνθρωπος ελάχιστη συνείδηση, ξέρεις ότι ακόμη και με τον τρόπο που θα πεις καλημέρα στον άλλο ή αν τον στραβοκοιτάξεις μπορείς να χαλάσεις την ψυχή του, να του βαλτώσεις την ψυχή και να του κάνεις με την κάθε παρατήρηση ζημιά. Η ψυχολογική βία είναι μια μορφή βίας και, δυστυχώς, η έλλειψη ευγένειας είναι διάχυτη ακόμη και στον δρόμο όταν περπατάμε και οδηγάμε. Πιστεύω όμως στη νεότητα. Και στο έργο οι νέοι με την ενοχή δεν τα πήγαν καλά. Τους έτρωγε η συνείδησή τους. Μετά την επίσκεψη του επιθεωρητή άλλαξαν. Οι γηραιότεροι όμως, που είναι και το σύστημα, όχι μόνο δεν άντεξαν τα λεγόμενα του επιθεωρητή, αλλά όταν έφυγε θέλησαν να τον εκδικηθούν και να πάρουν τον ανώτερό του για τον συνετίσουν, να τον τιμωρήσουν για να του υπενθυμίσουν ποιος έχει τη δύναμη.