Τι επιδιώκει το Ισραήλ

Μετά τις χερσαίες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα το 2009, το Ισραήλ είχε επιτύχει να εξουδετερώσει κάθε πραγματική στρατιωτική απειλή που θα το έπληττε σημαντικά. Οι σποραδικές εκτοξεύσεις πυραύλων από μέλη ριζοσπαστικών ισλαμιστικών οργανώσεων της Γάζας (και όχι της κυβερνώσας Χαμάς, η οποία σταθερά δείχνει ιδιαίτερη προσοχή για την αποφυγή οποιασδήποτε κλιμάκωσης της βίας) αποτελούν μάλλον κομμάτι ενός σκηνικού ελεγχόμενης έντασης παρά πραγματικό κίνδυνο. Ταυτόχρονα, στο πολιτικό επίπεδο οι Ισραηλινοί έχουν καταφέρει να μπλοκάρουν την πρόοδο της ειρηνευτικής διαδικασίας για τη δημιουργία δύο κρατών σε κάθε επίπεδο, εγκλωβίζοντας τους Παλαιστινίους, ηγεσία και απλούς πολίτες, σε μια κατάσταση ομηρίας, απονευρώνοντας την παλαιστινιακή αρχή από όποια πραγματική εξουσία θα μπορούσε να ασκήσει, ενισχύοντας τη σύγκρουση ανάμεσα στον Πρόεδρο Αμπάς και τη Χαμάς, δίνοντας τροφή και στηρίζοντας στην πραγματικότητα τα πλέον ακραία στοιχεία της παλαιστινιακής κοινότητας.

Την ίδια στιγμή, στο εσωτερικό του Ισραήλ έχει συντελεστεί μια πρωτοφανής μετακίνηση του κέντρου βάρους προς τα δεξιά, με πολιτικούς που παλαιότερα θεωρούνταν επικίνδυνοι εξτρεμιστές να αποτελούν κομμάτι του status quo, την Κεντροαριστερά διασπασμένη σε τρία διαφορετικά κόμματα, που προσπαθούν να πείσουν ότι είναι κυρίαρχα κεντρώα και έχουν αποκηρύξει «επικίνδυνες» αριστερές τάσεις του παρελθόντος, και τους πολιτικούς εκπροσώπους της μειοψηφικής ομάδας των φανατικών υπερορθόδοξων εβραίων να αυξάνουν συνεχώς τη δυσανάλογη επιρροή τους στον δημόσιο διάλογο. Στην ουσία, η πλειοψηφία της ισραηλινής κοινής γνώμης απορρίπτει πλέον την ειρηνευτική διαδικασία στο σύνολό της και τη λύση της δημιουργίας δύο κρατών και εστιάζεται στο ποιος είναι ο αποτελεσματικότερος -με στρατιωτικά μέσα και με όρους ασφαλείας- τρόπος να ελεγχθεί το παλαιστινιακό «πρόβλημα».

Κάθε «κοντινή» εξωτερική απειλή υπό έλεγχο (γιατί υπάρχει και το Ιράν), οι Παλαιστίνιοι διασπασμένοι, σε διεθνή απομόνωση, σε καθεστώς ομηρίας και πλήρους αδυναμίας να κινητοποιήσουν νέες εξελίξεις, και ένα κλίμα στο εσωτερικό που βάζει ταφόπλακα στην ειρηνευτική διαδικασία, διευκολύνει τον εποικισμό παλαιστινιακών περιοχών και λύνει τα χέρια του ισραηλινού στρατού στη διαχείριση του Παλαιστινιακού είναι ίσως το όνειρο κάθε ισραηλινού πολιτικού της θρησκευτικής άκρας Δεξιάς. Ο Νετανιάχου το έκανε πραγματικότητα. Στις διεθνείς εξελίξεις όμως, καλώς ή κακώς, τίποτα δεν μένει σταθερό και αμετακίνητο.

Αλλάζουν τα δεδομένα στη Μέση Ανατολή

Την τελευταία περίοδο έχει διαμορφωθεί μια νέα πραγματικότητα, που αλλάζει το διεθνές πλαίσιο του παλαιστινιακού προβλήματος και επιβάλλει στον πρωθυπουργό Νετανιάχου να κινηθεί προκειμένου να προλάβει εξελίξεις που θα μπορούσαν να δώσουν στους Παλαιστίνιους μεγαλύτερο περιθώριο κινήσεων.

= Η πτώση των φιλοδυτικών καθεστώτων, που κρατούσαν τον αραβικό κόσμο «υπό έλεγχο», και η άνοδος των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο (των οποίων η Χαμάς αποτελεί αδελφό κόμμα) αλλάζουν άρδην τα δεδομένα. Να σημειωθεί εδώ ότι, διαχρονικά, κεντρικό στοιχείο για την επιβίωση και την ασφάλεια του ισραηλινού κράτους είναι η διατήρηση μιας ομαλής και καλής σχέσης με την Αίγυπτο.

= Η αποχώρηση της Χαμάς από τον εχθρικό προς τη Δύση άξονα Συρίας (Άσαντ) – Ιράν και ο προσεταιρισμός και η στήριξή της από το Κατάρ και την Τουρκία, που σπάει τη διεθνή της απομόνωση και της δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσει ρόλο και επιρροή.

= Ο εμφύλιος στη Συρία που απειλεί τον Άσαντ (εχθρικός αλλά παλιός γνώριμος του Ισραήλ, με τον οποίο πάντα, εν τέλει, έβρισκαν ισορροπία συνύπαρξης), ο οποίος απειλεί να φέρει στη Συρία ένα πολύ εχθρικότερο για τα ισραηλινά συμφέροντα καθεστώς.

= Η απόφαση της παλαιστινιακής αρχής να καταθέσει στις 29 Νοεμβρίου στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ αίτημα για την αναβάθμιση των παλαιστινιακών εδαφών και την αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους-παρατηρητή.

= Η νίκη στις αμερικανικές εκλογές του προέδρου Ομπάμα (ο Νετανιάχου είχε ανοιχτά υποστηρίξει τον Ρόμνεϊ), ο οποίος μη έχοντας να διεκδικήσει άλλη θητεία έχει τα χέρια του «λυμένα» να αναλάβει πρωτοβουλία για την επανεκκίνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας.

= Τέλος, ο ισραηλινός στρατός ανησυχεί για νέο στρατιωτικό εξοπλισμό που μπορεί να έχει περάσει στη Λωρίδα της Γάζας στο χρονικό διάστημα που έχει κυλήσει από την τελευταία του επέμβαση, ιδιαίτερα μετά την καθεστωτική αλλαγή στην Αίγυπτο, και πιέζει να του δοθεί χώρος να εξουδετερώσει την όποια απειλή έχει δημιουργηθεί.

Οι κινήσεις του Νετανιάχου

Επομένως η απότομη, και για πολλούς ανεξήγητη, κλιμάκωση της έντασης από το Ισραήλ στο Παλαιστινιακό έχει νόημα στο πλαίσιο μιας προληπτικής κίνησης από την πλευρά του Νετανιάχου και του ισραηλινού στρατού, προκειμένου να προκαταλάβουν όλους τους υπόλοιπους παράγοντες που εμπλέκονται στην περιοχή και να καταφέρουν να διατηρήσουν τη σημερινή, επωφελή για τα ισραηλινά συμφέροντα, ισορροπία στο Παλαιστινιακό. Με τη σύγκρουση που έχουν προκαλέσει και, πιθανά, με μια χερσαία στρατιωτική επέμβαση οι Ισραηλινοί επιδιώκουν:

= Να φέρουν τον αραβικό κόσμο, και ιδιαίτερα την Αίγυπτο, που δεν έχει ακόμη χαράξει με σαφήνεια την πολιτική που θα ακολουθήσει στο Παλαιστινιακό, προ τετελεσμένων γεγονότων και να τους αναγκάσει να επιλέξουν: Συνέχιση της σημερινής κατάστασης, όπου ο αραβικός κόσμος διαχρονικά περιορίζεται στη διαμαρτυρία για τα δίκαια του παλαιστινιακού λαού και μόνο, ή σύγκρουση με το Ισραήλ.

= Να ακυρώσουν την όποια μετεξέλιξη της Χαμάς σε μια μετριοπαθέστερη, αποδεκτή από τη Δύση, δύναμη με επιρροή στις εξελίξεις.

= Να δημιουργήσουν έναν αντιπερισπασμό από το Συριακό και να αναγκάσουν την Τουρκία και το Κατάρ να εστιάσουν ξανά στο Παλαιστινιακό, μοιράζοντας δυνάμεις σε δύο «μέτωπα».

= Να μειώσουν το περιθώριο κινήσεων του αμερικανού Προέδρου.

= Να δώσουν την ευκαιρία στον ισραηλινό στρατό να εξουδετερώσει με ταχείες επιχειρήσεις στρατιωτικό εξοπλισμό και πρόσωπα επικίνδυνα γι’ αυτούς.

Να σημειωθεί εδώ ότι υπάρχουν αναλυτές που υποστηρίζουν ότι από συγκεκριμένα κέντρα στο Ισραήλ έχει δρομολογηθεί ένα σχέδιο αναταραχής στην περιοχή (που ξεκίνησε με τη δολοφονία στον Λίβανο στα τέλη Οκτωβρίου του πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της χώρας), προκειμένου να δοθεί στον ισραηλινό στρατό να πραγματοποιήσει χερσαίες επεμβάσεις σε Λίβανο και Γάζα, που θα του δώσουν τη δυνατότητα να πλήξει το οπλοστάσιο και το ανθρώπινο δυναμικό τόσο της Χαμάς όσο και της Χεζμπολά.

Τέλος θα πρέπει να συνυπολογίσει κανείς τις επερχόμενες ισραηλινές εκλογές του Ιανουαρίου. Ο Νετανιάχου, κυρίαρχος μέχρι σήμερα του πολιτικού παιχνιδιού, υιοθετώντας σκληρή γραμμή στο παλαιστινιακό προσπαθεί καταρχάς να παγιώσει την επιρροή του -ακροδεξιού πλέον- συνασπισμού του στο εκλογικό σώμα. Επιπλέον γνωρίζει καλά ότι όσο η σύγκρουση κλιμακώνεται τόσο θα δυσκολεύει την προσπάθεια των αντιπάλων του κεντροαριστερών κομμάτων να αποκτήσουν σημαντική απήχηση στους ισραηλινούς ψηφοφόρους.

Ο κίνδυνος όμως που αντιμετωπίζει ο Νετανιάχου με τη στρατηγική έντασης που επιλέγει είναι να οδηγήσει όλους τους υπόλοιπους να συνασπιστούν εναντίον του και, εν τέλει, να επιλέξουν και να σχεδιάσουν μια στρατηγική που θα δημιουργήσει πραγματικά κόστη στο Ισραήλ (με αρχή το ψήφισμα για την αναγνώριση της παλαιστινιακής αρχής ως κράτους-παρατηρητή στον ΟΗΕ) και θα το αναγκάσει να εμπλακεί με πραγματικούς όρους ξανά σε μια προσπάθεια εξεύρεσης λύσης. Στο πλαίσιο αυτό έχει ήδη ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για το αν η λύση των δύο κρατών μπορεί να επανέλθει ρεαλιστικά στο προσκήνιο ή αν, τελικά, τα πράγματα θα οδηγηθούν στη λύση του ενός κράτους με ίσα δικαιώματα για όλους τους πολίτες του ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκεύματος.