Σκοπιανό
Η επίλυση του κρίσιμου αυτού ζητήματος παραμένει ακόμη εκκρεμής. Όχι βέβαια λόγω της ελληνικής στάσης, αλλά λόγω της συνεχιζόμενης αδιαλλαξίας των Σκοπίων. Η χώρα μας αποβλέπει στην επίλυση του ζητήματος του ονόματος με τρόπο που θα είναι σαφής και αμοιβαία αποδεκτός και θα αποφεύγονται οι προστριβές για το μέλλον.
Έχουμε κατʼ εξακολούθηση αναφερθεί στο Σκοπιανό. Κρίνουμε όμως σκόπιμο να αναφερθούμε σε τρεις σημαντικές, κατά τη γνώμη μας, παραμέτρους, που δεν πρέπει ποτέ να διαφεύγουν την προσοχή μας, ειδικότερα μάλιστα στην παρούσα συγκυρία.
Ειδικότερα:
Α. Η γνωστή απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης του Δεκεμβρίου του 2011
Η απόφαση αυτή προκάλεσε ευφορία στη σκοπιανή πλευρά.
Οι Σκοπιανοί, στηριζόμενοι στην ετυμηγορία του Δικαστηρίου, και ειδικότερα στο πρώτο σκέλος αυτής, που αναφέρεται στην εκ μέρους της Ελλάδος παραβίαση του άρθρου 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του 1995, προβάλλουν τη δήθεν «αδιαλλαξία» της Αθήνας για την επίλυση του θέματος του ονόματος.
Ξεχνούν όμως ότι η απόφαση του Δικαστηρίου περιελάμβανε και δύο θετικά για την Ελλάδα σημεία, στο μέτρο που αναφερόταν (α) στην ανάγκη επίλυσης του ζητήματος του ονόματος στο πλαίσιο που ορίζουν οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, μέσω διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και (β) στη μη αναίρεση της γνωστής Διακήρυξης της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι στις 3 Απριλίου του 2008.
Στη Διακήρυξη αυτή, υπενθυμίζεται, τονιζόταν το σύμφωνο της γνώμης των μελών της Συμμαχίας ότι η πρόσκληση συμμετοχής προς τα Σκόπια θα απευθυνόταν μόνο στην περίπτωση που θα επιτυγχάνετο μια αμοιβαία αποδεκτή λύση στο θέμα της ονομασίας.
Β. Η στάση της Ουάσινγκτον
Οι ΗΠΑ αναγνώρισαν τα Σκόπια το 2004 με τη συνταγματική τους ονομασία, δηλαδή «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Η αναγνώριση αυτή ενθάρρυνε τους Σκοπιανούς, που, όπως ήταν αναμενόμενο, εκμεταλλεύτηκαν υπέρμετρα την ενέργεια αυτή των Αμερικανών.
Η αμερικανική θέση ευνοεί την ένταξη των Σκοπίων στην Ατλαντική Συμμαχία. Ήταν, εξάλλου, χαρακτηριστική η δήλωση της αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών που έγινε στο περιθώριο της Διάσκεψης Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο τον περασμένο Μάιο, όταν συναντήθηκε με τους εκπροσώπους της ΠΓΔΜ, της Γεωργίας, της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης και του Μαυροβουνίου, των χωρών, δηλαδή, που επιθυμούν να ενταχθούν στον Οργανισμό.
Είπε η κ. Χίλαρι Κλίντον: «Πιστεύω ότι η Σύνοδος αυτή θα πρέπει να είναι η τελευταία κατά την οποία δεν γίνεται διεύρυνση». Δήλωση που αποκαλύπτει τα βαθύτερα desiderata της αμερικανικής διπλωματίας.
Γ. Η πρόσφατη τοποθέτηση του αρμόδιου για τη διεύρυνση της ΕΕ τσέχου Επιτρόπου
Ο κ. Στέφαν Φούλε, με σχετικές προσφάτως δηλώσεις του στο πρακτορείο Reuters, τάχθηκε υπέρ της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΠΓΔΜ, χωρίς να έχει προηγηθεί λύση του Σκοπιανού.
Υποστήριξε δε ότι η παραμονή της ΠΓΔΜ στην «αίθουσα αναμονής» επʼ άπειρον δημιουργεί κίνδυνο αναζωπύρωσης των εθνοτικών εντάσεων ανάμεσα στον σλαβικό πληθυσμό της, που αποτελεί και την πλειοψηφία, και την αλβανική της μειονότητα.
Οι παραπάνω δηλώσεις δικαίως προβλημάτισαν την Αθήνα και προκάλεσαν την έκφραση δυσαρέσκειάς της. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών τόνισε χαρακτηριστικά: «Εφόσον όσα αναφέρονται στο τηλεγράφημα του πρακτορείου Reuters αποδίδουν τις απόψεις του Επιτρόπου Φούλε, είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς από πού προκύπτουν τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει. Μάλλον θα πρέπει να επανεκτιμήσει και να επαναξιολογήσει τα δεδομένα που έχει».
Σαφώς, λοιπόν, προκύπτει ότι η παρούσα συγκυρία αποτελεί μια κατʼ εξοχήν ευαίσθητη περίοδο για το Σκοπιανό. Ίσως, λοιπόν, αυτό να ώθησε τον υπουργό Εξωτερικών να προτείνει στα Σκόπια, με την από 3ης Οκτωβρίου επιστολή του, την υπογραφή Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ Ελλάδος και ΠΓΔΜ, που θα θέσει το πλαίσιο και θα ορίσει τις βασικές παραμέτρους για την οριστική επίλυση του ζητήματος της ονομασίας. «Σημαντικό βήμα» προς την κατεύθυνση εξεύρεσης λύσης στο ζήτημα της ονομασίας χαρακτήρισε ο μεσολαβητής του ΟΗΕ κ. Νίμιτς το Μνημόνιο Κατανόησης που η Ελλάδα πρότεινε στην ΠΓΔΜ για συνυπογραφή. Την 5η τρέχοντος, η Αθήνα έλαβε την απάντηση των Σκοπίων. Σε σχετικές δηλώσεις του υπουργείου Εξωτερικών υπογραμμίστηκε ότι η Αθήνα θα μελετήσει την απάντηση και μετά θα προβεί σε ανακοινώσεις.
Eκείνο, πάντως, που πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου είναι το ενδεχόμενο της επαναφοράς στο ΝΑΤΟ του θέματος της ένταξης των Σκοπίων. Γι’ αυτό η χώρα μας πρέπει να είναι επαρκώς προετοιμασμένη. Ουδείς εφησυχασμός συγχωρείται. Απαιτείται εγρήγορση, ετοιμότητα, άψογη προετοιμασία και προ πάντων αποφασιστικότητα για τήρηση σθεναρής στάσης. Βασικός γνώμονας της Αθήνας θα πρέπει να παραμένει ένας: Οποιαδήποτε δρομολόγηση επίλυσης του προβλήματος πρέπει απαραίτητα να διέρχεται μέσω Αθηνών.