Μια Φορά Και Έναν Καιρό

Θέλοντας να συμμετάσχει η στήλη στους εορτασμούς για τα εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, αισθάνεται την ανάγκη να εξομολογηθεί στους αναγνώστες της ότι σκέφθηκε προς στιγμήν να μιμηθεί τον δήμαρχό της και να απόσχει μαζί του των εορτασμών. Τελικά επικράτησε δευτέρα σκέψις, αποφάσισε να θεωρήσει τον εαυτό της απλώς «ωσεί απών» από τα πανηγύρια και να μας πάλιν ανά χείρας.

Επ’ ευκαιρία, ας μας επιτραπεί να προσθέσωμε, για τον ιστορικό του μέλλοντος και μόνον, τον λόγο που ώθησε τον κ. δήμαρχο να απουσιάσει από μερικούς επετειακούς εορτασμούς. Όπως ο ίδιος με δηλώσεις του μας κατατόπισε, οι εκδηλώσεις σχεδιάστηκαν ερήμην του, πράγμα που τον έθιξε ιδιαιτέρως, κάκιωσε και, σαν τις Aρσακειάδες του 1912 με τους άσπρους φιόγκους στα κοτσιδάκια, γύρισε περιφρονητικά την πλάτη στην Ιστορία και, κρατώντας «μούτρα» στη… Θεσσαλονίκη, κλείστηκε στη θαλπωρή του σπιτιού του κι αφιερώθηκε στην προσπάθεια να εμπνευστεί νέες ιδέες που θα καταστήσουν την πόλη Του δακτυλοδεικτούμενη ανά την υφήλιο…

Αλλά για να μιλήσουμε σοβαρότερα, αξίζουν μύρια συγχαρητήρια στον εμπνευστή της ιδέας να γίνει αναπαράσταση της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, με την είσοδο των ελληνικών στρατευμάτων και την έπαρση της ελληνικής σημαίας στον χώρο όπου έγινε η παράδοση της πόλεως και η υπογραφή του σχετικού πρωτοκόλλου. Τα ίδια ακριβώς συγχαρητήρια ανήκουν και σε όλους τους συντελεστάς που οργάνωσαν και εκτέλεσαν άψογα την αναπαράσταση, καθώς και στην ΕΤ3 για την πράγματι άριστη μετάδοση της εκδηλώσεως. Θέλω να πιστεύω ότι απ’ όλα τα επί ένα σχεδόν έτος «δρώμενα» για τον εορτασμό της εκατονταετίας κορυφαίο ήταν η «αναπαράσταση» απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης που είχε τίτλο «Στα βήματα των ελευθερωτών» με οργανωτή το υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης. Την ξεχωριστή ακτινοβολία προσέδιδε η συμμετοχή στρατού με τις στολές εκείνης της εποχής που καθιέρωσαν οι Γάλλοι που είχαν κληθεί από τον Βενιζέλο να οργανώσουν το στράτευμα. Χαρακτηριστικό το γαλλικό πηλήκιο που κάλυπτε το κεφάλι των φαντάρων αντί για το κλασικό δίκοχο, και από κοντά, η ίλη από το αλήστου μνήμης ιππικό, με καβάλα στα άλογα τους ιππείς, που μετριούνταν τότε στα στρατιωτικά έγγραφα σε «σπάθες». Συμμετείχαν ακολουθώντας και διάφοροι άλλοι ένστολοι καβαλάρηδες με παραδοσιακές τοπικές ενδυμασίες. Και καθώς τα άλογα έπαψαν να προσφέρουν υπηρεσία όχι μόνον στις πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά και στις τιμητικές συνοδείες υψηλών προσώπων και στις παράτες, μαζί με τη γραφικότητα που προσέδωσαν, ξύπνησαν σε πολλούς συγκινητικές αναμνήσεις, αφού τον ίππο, το υπερήφανο «άτι» το συναντάς πια μονάχα στη στήλη των σταυρολέξων…

Τριήμερος είναι κάθε χρόνο ο συνδυασμός της εορτής του Αγίου Δημητρίου πολιούχου Θεσσαλονίκης με το ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου του ’40 και της Νίκης μας κατά των Ιταλών. Ανάμεσα στις δύο επετείους, την 27η εορταζόταν ανέκαθεν η Εορτή της Σημαίας, ένας εορτασμός που τα τελευταία χρόνια είχε ατονήσει, για ν’ ακουστεί μάλιστα από το στόμα έλληνος νεαρού βουλευτού ότι «είναι ελεύθερος ο καθένας να την… καίει κατά το δοκούν!» Η ημέρα αυτή, που κάνει -ας πούμε- «κοιλιά» ανάμεσα στις δυο άλλες, τη Θρησκευτική και την Εθνική, που από τη φύση τους είναι «πομπώδεις», επελέγη εφέτος για να εξαρθεί με ξεχωριστό τρόπο η συμπλήρωση εκατό χρόνων από τους νικηφόρους πολέμους του ’12 και του ’13, την απελευθέρωση από τους Τούρκους ολόκληρης της Μακεδονίας, με επιστέγασμα τη Θεσσαλονίκη.

Η όλη εκδήλωση δεν έγινε αποστειρωμένα ή ας πούμε… «κεκλεισμένων των θυρών», όπως συμβαίνει τελευταίως, και ήταν τόση η προσέλευση του κόσμου, που πλημμύρισαν από ανθρώπους κάθε ηλικίας και τάξεως τα τέσσερα σημεία-σταθμοί της τελετής μιας πάνδημης, πραγματικά, τελετής, όπου στρατός και θεατές βρίσκονταν σχεδόν εξ επαφής σε όλο το μήκος με τα δρώμενα. Και το κυριότερο είναι πως δεν προηγήθηκε καμιά ιδιαίτερη θορυβώδης καμπάνια-προσκλητήριο για να συγκεντρωθεί ο λαός, που προσήλθε αυθορμήτως γεμάτος ενθουσιασμό και συγκίνηση, για να πάρει, θαρρείς, ένα μερίδιο από τον ενθουσιασμό και τη συγκίνηση που ένιωσαν οι Θεσσαλονικιοί εκείνες τις ιστορικές ημέρες του ’12.

Η συγκέντρωση των τμημάτων έγινε στην Πλατεία Δικαστηρίων, σημείο απ’ όπου εισήλθε ο στρατός στη Θεσσαλονίκη, και η πομπή ξεκίνησε γύρω στις 9.30 με κατεύθυνση το άλλοτε διοικητήριο, υπουργείο τώρα Μακεδονίας-Θράκης, στον πρώτο όροφο του οποίου υπογράφηκε το πρωτόκολλο παραδόσεως της πόλεως. Την πομπή αποτελούσαν τμήματα από μαθητές Στρατιωτικών Σχολών, ευζώνους της Προεδρικής Φρουράς, στρατιώτες από τα τρία Όπλα. Μπροστά στο διοικητήριο όπου κατέφθασαν είχαν παραταχθεί τμήματα στρατιωτικών μονάδων που θα απέδιδαν τιμές στην έπαρση της σημαίας. Η μεγάλη σιδερένια πόρτα στην πύλη του υπουργείου άνοιξε και εισήλθαν έξι μαθητές στρατιωτικών σχολών κρατώντας απλωμένη οριζοντίως τη σημαία, ανέβηκαν τις σκάλες του πανέμορφου και εσωτερικά κτιρίου και την παρέδωσαν στον υπουργό Μακεδονίας-Θράκης, που περίμενε στον εξώστη να κάνει την έπαρση. Μόλις τελείωσε το τελετουργικό, και ενώ η στρατιωτική μπάντα παιάνιζε τον εθνικό μας ύμνο, οι παρατεταγμένοι ένοπλοι και ο παριστάμενος κόσμος μέσα σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης άρχισαν να ψέλνουν το «Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή…». Στη συνέχεια οι ευέλπιδες παρέλαβαν από την κειμηλιοθήκη του υπουργείου την ιστορική σημαία που υψώθηκε την ημέρα της απελευθέρωσης και η οποία φυλάγεται μέσα σε γυάλινη θήκη και με τη συνοδεία επισήμων και των παρατεταγμένων έως τότε στρατιωτικών τμημάτων κατευθύνθηκε στην εκκλησία του Αγίου Μηνά για τη σχετική δοξολογία. Σημειωτέον ότι κατά την απελευθέρωση ο Άγιος Μηνάς ήταν η Μητρόπολη, ενώ ο Άγιος Δημήτριος επί Τούρκων ήταν τζαμί. Την ίδια ώρα στο κτίριο του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, που στέγαζε τότε το Ελληνικό Προξενείο, ο διευθυντής του ανύψωνε συμβολικά τη σημαία μας.

Στην περιοχή, τέλος, του Λευκού Πύργου, μια περιοχή με συναρπαστική ομορφιά, την οποία πρόβαλαν και ανέδειξαν από ψηλά οι εικονολήπτες της ΕΤ3, γράφτηκε ο επίλογος παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, που προσήλθε και παρακολούθησε από τη βεράντα της Λέσχης Αξιωματικών το φινάλε της εκδήλωσης. Η λήξη περιλάμβανε 21 κανονιοβολισμούς από τρία πυροβόλα και την με κάθε επισημότητα έπαρση της Γαλανόλευκης στον ιστό στον πυργίσκο του Λευκού Πύργου, που άρχισε να κυματίζει δίνοντας χρώμα ελληνικό στον μουντό ουρανό.

Πρόθεση του παρόντος σημειώματος, που προσπαθεί σήμερα να συνταιριάξει τα συμβάντα «Μια φορά και έναν καιρό» με γεγονότα των ημερών μας, δεν ήταν να κάνει λεπτομερή περιγραφή της εκδήλωσης, αλλά να μεταφέρει μερικές στιγμές ανάτασης που είχε την τύχη να ζήσει, αναπνέοντας τον φθινοπωρινό αέρα της εορτάζουσας Θεσσαλονίκης…

ΥΓ.: Η στήλη ζητά συγγνώμη απ’ όλους τους συντελεστάς της λαμπρής τελετής, καθώς δεν τους αναφέρει καθέναν ονομαστικά. Πρέπει να κατανοηθεί όμως ότι, καθώς βρέθηκε πρόσφατα «φυτευτή» στη Θεσσαλονίκη, δεν γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα. Η αναφορά δε μερικών μόνον ονομάτων που συμβαίνει να της είναι γνωστά θα συνιστούσε άδικη μεταχείριση των υπολοίπων. Διότι το «μπράβο» το αξίζουν όλοι τους εξίσου.