Η επανάσταση θα ʼρθει από τη νεολαία

Η πολυγραφότατη συγγραφέας, που βραβεύτηκε και από το περιοδικό «Διαβάζω» για το έργο της και στην παιδική πεζογραφία, βλέπει την Ελλάδα σαν μια κλεψύδρα που κάθε κόκκος άμμου που πέφτει είναι σαν την ψυχή της που αδειάζει. Πιστεύει ότι οι νέοι θα αλλάξουν τον κόσμο αν πάψουν να είναι διαχειριστές του συστήματος και γίνουν ανατροπείς, θυμώνει που μια χώρα όπως η Ελλάδα που είναι αυτάρκης έγινε υποτελής για να αγοράζει τα προϊόντα των Γερμανών, θεωρεί ότι ζούμε τη δημοκρατία του ημέτερου, όταν παρακαλάμε τον βουλευτή για να βρούμε δουλειά και καλεί σε μια ειρηνική επανάσταση κάτω από τις πολυκατοικίες μας.

Η κυρία Πριοβόλου φοβάται όταν συμπάσχει με τον Σουλεϊμάν, μισεί τις αριθμητικές ειδήσεις, τα βάζει με τους δημοσιογράφους που δημιούργησαν σταρ, χειροκροτεί τους γονείς που εξηγούν στα παιδιά τους γιατί δεν πρέπει να νιώθουν κακομοίρηδες… Και παρόλο που η τριανδρία της τρόικας της μοιάζει με τους δράκους των παραμυθιών που δεν συμπονούν τον λαό, εκείνη συνεχίζει να ονειρεύεται τον κήπο της γιαγιάς της, εκεί όπου τα ρόδα είχαν άρωμα…

// Πώς μοιάζει σε έναν συγγραφέα η Ελλάδα σήμερα; Πώς θα την αποτύπωνε;
Σαν μια κλεψύδρα. Μας έχουν γυρίσει ανάποδα και σιγά σιγά μας πέφτει η ψυχή, όπως πέφτει η άμμος από την κλεψύδρα και αδειάζει. Υπάρχει μια δύναμη που μας τραβάει την ψυχή προς τα κάτω. Αλλά αν την κλεψύδρα τη γυρίσεις προς την άλλη κατεύθυνση, θα γεμίσει πάλι. Χρειάζεται κάποιος για να μας γυρίσει την κατεύθυνση. Για μένα δεν πρέπει να στραγγίξει πνευματικά ο Έλληνας. Γίνεται ένας χρηματιστηριακός πόλεμος, αλλά είναι χάρτινος. Η χώρα πάει να ζήσει μια μεγάλη φτώχεια, αλλά επειδή έχουμε να παίξουμε με χαρτιά, το χάρτινο μέρος θα ξαναγίνει. Το πνευματικό όμως; Στο πνευματικό έχουμε πιάσει πάτο.

// Από πού περιμένετε την επανάσταση οι άνθρωποι των γραμμάτων, οι οποίοι σημειωτέον σιωπάτε ή σας θέλουν σε σιωπή…
Από τη νεολαία. Η νεολαία δημιουργεί κινήματα. Τον Μάη του ’68 οι Γάλλοι φοιτητές έλεγαν ότι «είμαστε ρεαλιστές, επιδιώκουμε το ανέφικτο».

// Ωστόσο, έχουμε δει τους επαναστάτες που ανεβαίνουν στην εξουσία να γίνονται οι χειρότεροι συνδικαλιστές, εργατοπατέρες, υπουργοί… Η γενιά του Πολυτεχνείου πολλούς διέψευσε…
Αυτό με παιδεύει ως σκέψη… Ο αρχηγός της Χρυσής Νεολαίας που πέταξε έξω τον Όθωνα, ο Επαμεινώνδας Δεληγιώργης, όταν έγινε πρωθυπουργός υπέγραψε τις χειρότερες συνθήκες με την Αγγλία για τη δανειοδότηση της χώρας. Δηλαδή οι νεολαίοι είναι αυτοί που εξεγείρονται γιατί το αίμα τους βράζει, όταν γίνονται όμως καθεστώς έχουν ξεχάσει τα πάντα… Η γενιά του Πολυτεχνείου έχει μεγάλη ευθύνη για τα όσα έχουν γίνει στην Ελλάδα. Αλλά αυτό που με προβληματίζει είναι οι συνεχείς διαψεύσεις των επαναστάσεων, από τον κομμουνισμό στον Μάη του ’68. Εδώ ολόκληρο το κομμουνιστικό ιδεώδες στην Ελλάδα ήταν χειραγωγημένο από την Τρίτη Διεθνή. Οι νέοι άνθρωποι έχουν με τις ιδέες μια σχέση ψυχής, αλλά μετά όταν περνάνε τα χρόνια διαψεύδουν τους εαυτούς τους.

// Άρα όλα είναι μάταια…
Όχι, δεν είναι. Αν αυτός που θα έρθει στην εξουσία δεν γίνει διαχειριστής του συστήματος αλλά ανατροπέας του συστήματος.

// Οι ανατροπείς του συστήματος βρίσκονται συνήθως με μια σφαίρα στο κεφάλι. Τσε Γκεβάρα, Κένεντι…
Δυστυχώς. Το σύστημα είναι δύσκολο να ανατραπεί, γιατί όλοι είμαστε συμμέτοχοι σ’ αυτό που γίνεται. Η χώρα μας έχει παραδοθεί άνευ όρων στον καταναλωτισμό. Το σύγχρονο μάρκετινγκ λειτουργεί όχι με το τι χρειάζομαι για να ζήσω αλλά με το τι θέλω. Δημιουργεί πλαστές ανάγκες. Οι Έλληνες καταναλώνουμε τα προϊόντα αυτών που μας δανείζουν, αφού κλείσαμε όλα μας τα εργοστάσια, αφού πετάμε το γάλα μας και τα φρούτα μας σε χωματερές. Είμαστε αυτάρκεις, αλλά υπογράψαμε να γίνουμε υποτελείς για να καταναλώνουμε τα προϊόντα της Ευρώπης. Δεν είναι αποικιοκρατικό αυτό το καθεστώς; Αυτήν τη στιγμή γίνεται ένας απίστευτος τζόγος υπέρ της Γερμανίας.

// Πώς θα ξυπνήσουμε; Με ένα σοκ;
Δεν είναι αρκετό αυτό που περνάμε;
Γίνεται τρομερή προπαγάνδα μέσα από τα ΜΜΕ. Δεν θέλω να ακούω πια ειδήσεις. Υπάρχουν δελτία ειδήσεων που σκορπούν τον φόβο στον κόσμο, τον παραπλανούν. Τα δελτία ειδήσεων δεν θέλουν τον κόσμο να ονειρεύεται. Ο κόσμος φοβάται να κατέβει στους δρόμους. Ούτε οι συγκεντρώσεις του ΠΑΜΕ δεν έχουν συμμετοχή. Δεν είναι το κομμουνιστικό κίνημα του ’70 που ξεσήκωνε τον κόσμο. Με τέτοια τρομοκρατία πώς να κατέβεις στο Σύνταγμα και τέτοια καταστολή; Η επανάσταση θα γίνει ειρηνικά. Να κλείσουμε τα φώτα και να κατέβουμε από τις πολυκατοικίες μας. Καθιστική, σιωπηλή διαμαρτυρία. Γιατί θα πρέπει να πατρονάρεται κάτι για να έχει επιτυχία και να γίνουμε πάλι στατιστική; Οι συνδικαλιστές θέλουν να κατεβάσουν κόσμο στον δρόμο, τους μετράνε με αριθμούς, βλέπουν τη δύναμή τους και λένε αύριο θα γίνουμε βουλευτές. Πρέπει να αλλάξει μορφή η δημοκρατία. Και μπορούμε να το κάνουμε όταν έχουμε παρακαταθήκη την άμεση δημοκρατία.

// Πώς θα ξεπεραστεί η διαπλοκή των Μέσων;
Με πολιτική βούληση. Αλλά και πάλι θα ξεπεραστεί; Αφού οι πολιτικοί με το λόμπι των καναλαρχών είναι ένα και το αυτό. Αλλά και εμείς γιατί παραπονούμαστε για την εξουσία που έχουμε; Εμείς δεν τους βγάζουμε; Μια ολόκληρη γενιά μεταναστεύει για να μην πέσει στην κατάθλιψη, γιατί στην Ελλάδα δεν είναι πλέον δημιουργική. Ο γιος μου είναι γιατρός. Έφυγε στην Ουαλία για να θρέψει την οικογένειά του. Θα μας κάνουν τα παιδιά καταθλιπτικά.

// Πάντως, οι πλούσιοι παραμένουν πλούσιοι με την κρίση…
Το κραχ στην Αμερική το ’29 έφερε κραχ το ’32 στην Ελλάδα. Πόσοι καιροσκόπησαν; Στην κατοχή οι τοκογλύφοι, οι δωσίλογοι και αργυραμοιβοί, οι μαυραγορίτες έκαναν τις μεγάλες περιουσίες και κατάντησαν την Αθήνα μια τερατούπολη με την αντιπαροχή. Ο ελληνικός λαός όμως επέζησε. Οι πλούσιοι δεν είναι ο ελληνικός λαός. Ο ελληνικός λαός είναι οι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι. Είναι η γιαγιά μου έξω από την πόρτα στο χωριό, στα κατώφλια, στην αυλή, είναι η μαμά μου με το μποστάνι της στο Μεσολόγγι, είναι το ταβερνάκι που θα πάω να φάω με τον άνδρα μου, είναι ο καφενές. Αυτά δεν θέλουν λόμπι για να επιβιώσουν, καλούν τον Έλληνα να χαρεί με τα λίγα. Ο απλός Έλληνας μπορεί να ζήσει με τα λίγα. Κάποιοι τον πήγαν να ζήσει με τα πολλά. Αλλά ένα μέρος την πάτησε. Αυτός της μεσοαστικής τάξης που κοκορεύτηκε στη μίμηση των αμερικανικών προτύπων και της ιδιωτικής τηλεόρασης. Η μεγαλύτερη καταστροφή της ελληνικής κοινωνίας έχει γίνει από την ιδιωτική τηλεόραση.

// Απέναντι στην ιδιωτική τηλεόραση τι βάζετε;
Τη δημόσια. Όχι, η δημόσια τηλεόραση δεν έχει χρεοκοπήσει. Θα δεις το «Παρασκήνιο», θα δεις το «Μονόγραμμα», θα δεις τον «Εξάντα», θα δεις τα υπέροχα ιστορικά γεγονότα του ’40 -έχει φτιαχτεί μια ολόκληρη ενότητα στην ΕΤ-1-, θα δεις τα ντοκιμαντέρ για τη Σμύρνη, τα εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Πού αλλού θα τα δεις όλα αυτά; Ξέρετε τι κακό έχουν κάνει τα ιδιωτικά κανάλια στην ψυχολογία των νέων κοριτσιών, που του λένε αν δεν είσαι ψηλή, αδύνατη, ξανθιά, με τέλεια πόδια, δεν μπορείς να κάνεις καριέρα και δεν θα αρέσεις στα αγόρια; Αυτή δεν είναι μεγάλη χρεοκοπία στις αξίες μιας χώρας;

// Δεν είναι χρεοκοπία να βλέπουμε τον Σουλεϊμάν;
Κοιτάξτε, εγώ είμαι λάτρης της ιστορίας και κάποιες φορές έτυχε να δω τη σειρά. Ξέρετε τι έπαθα; Επειδή είναι έτσι το σίριαλ δομημένο συναισθηματικά, άρχισα να παίρνω τη θέση του Σουλεϊμάν σε σχέση με τους άλλους λαούς. Αντί να είμαι με τους Αιγύπτιους που εξεγείρονται ή τους Γενίτσαρους, συμπονώ τον κατακτητή και παίρνω το μέρος του χαρεμιού του και λέω «πω πω, θα τις κάψουν τις μαύρες, τι φταίνε, θύματα είναι»… Και καλά, πες εγώ ταρακουνάω το κεφάλι μου και λέω αυτόματα «τι κάνεις;», κάποιοι δεν ταρακουνάνε καθόλου το κεφάλι τους και συμπάσχουν με τον Σουλεϊμάν. Φταίμε όμως και εμείς που δεν κάνουμε παραγωγές σειρών που στηρίζονται σε ελληνικά βιβλία. Το STAR με όλο αυτό το λάιφ στάιλ πόσο κακό έχει κάνει στην ελληνική κοινωνία; Η κοινωνία μας άλλαξε πολύ από το ’80 και μετά. Να θεωρείται φολκλόρ ο πολιτισμός μας και η παράδοση; Να υπάρχει παγκοσμιοποίηση πνευματική, αλλά όχι στην αθλιότητα αλλά στην ποιότητα. Οι βρετανικές σειρές που προβάλλει η ΕΡΤ, μάλιστα. Αν όμως εμείς γίνουμε στατιστική στη βλακεία, θα τη συνεχίσουν, γιατί τα κανάλια το μόνο που τους νοιάζει είναι το κέρδος.

// Ικανοποιημένη από το Βραβείο Αναγνωστών;
Ψήφισαν οι λέσχες αναγνωστών κατά 50% και ο κόσμος όπως έμαθα από το ΕΚΕΒΙ. Αλλά δεν με συγκινούν τα βραβεία. Εγώ το βραβείο το θέλω στη ζωή. Να είμαι καλή με τους φίλους μου, να με αγαπάνε, να τους αγαπάω, να μην έχω ιδιοτέλεια στη σχέση μου, να μην πλησιάζω κάποιον για σκοπό, η κάθε μου σχέση να μην είναι για δημόσιες σχέσεις. Τις σιχαίνομαι τις πελατειακές σχέσεις, δεν έχουν ουσία, δεν έχουν βάθος. Θέλω να κάνω σχέσεις με αλήθεια. Αυτήν την αλήθεια την αναζητώ και στην τέχνη. Αν ξοδεύω τον καιρό μου να κάνω ψεύτικα πράγματα, δεν έχει νόημα. Όταν πήρα το Βραβείο Αναγνωστών ήρθαν και τα πικρόχολα σχόλια, γιατί εγώ δεν είμαι και των δημοσίων σχέσεων, όπως σας είπα. Οι εκατό λέσχες ανάγνωσης, που, ως επί το πλείστον, στηρίζονται από γυναίκες, είναι ένα πολύ δύσκολο κοινό που διαβάζει αρκετά και εγώ μόνο με το βιβλίο τους κέρδισα. Δεν τους ήξερα. Αλλά όταν ένας άνθρωπος κάνει ένα βήμα μπροστά, αντιμετωπίζει τελικά μεγάλη εμπάθεια. Εγώ δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να είναι εμπαθής. Γιατί όλα αυτά είναι τοξίνες στην ψυχή και στο σώμα, στην υγεία του ανθρώπου. Αν μου μπουν τα κακά αισθήματα μέσα μου, τότε γιατί γράφω;

// Αλήθεια, ποια ανάγκη σας οδήγησε στη συγγραφή;
Στο βιβλίο μου «Το κρασί του έρωτα» η έμπνευση ήρθε από ένα στίχο του Φέιμαν, τον οποίο βρήκα σε μια φιάλη κρασί: «Ένα ποτήρι κρασί είναι η μικρογραφία του Σύμπαντος…». Το κρασί γεννιέται, ζει, ωριμάζει και πεθαίνει σαν τον άνθρωπο. Μέσα από τον οίνο πέρασα τη συνέχεια του πολιτισμού μας. Από τη λατρεία του Διόνυσου στη βυζαντινή υμνολογία, μέσα από την οικογένεια ενός οινοποιού. Το βιβλίο μου «Όπως ήθελα να ζήσω» ξεκίνησε από τις ουτοπικές ιδέες του Μάη του ’68 μέχρι που έγιναν καθεστώς. Με απασχόλησε πώς αυτή η Αριστερά μπήκε στο θερμοκήπιο. Το τρίτο μου βιβλίο θα αφορά την ασυδοσία του ’89, και κλείνω τα πολιτικά για να πάω σε πιο ιστορικά θέματα. Θεωρώ ότι ζούμε σε επαναστατική περίοδο, επαναστατικές διαδικασίες. Το βλέπω. Εγώ είμαι άνθρωπος της αγοράς, δεν είμαι του εργαστηρίου. Και παρατηρώ τις δράσεις της κόρης μου που είναι 25 χρόνων. Κάνει θέατρο σε μεγάλους ανθρώπους στις γειτονιές και της κάνουν δωρεάν ισπανικά. Ανταλλακτική σχέση. Γιατί δεν προβάλλει αυτό η τηλεόραση και προτιμά να μας έχει στον φόβο; Γυψωμένους στον φόβο σαν τη χούντα; Ας κρατήσουν μυστικά τα οικονομικά τους, αυτή την ακροβασία των αριθμών, αυτές πλέον τις αριθμητικές ειδήσεις και ας προβάλλουν αυτό που κάνουν οι νέοι για να ξεφύγουμε από την κατάθλιψη που μαστίζει όλες τις οικογένειες. Τι θέλουμε, μανιοκαταθλιπτικούς πολίτες; Αφού οργίστηκα λοιπόν, έγραψα πολιτικά βιβλία.

// Νιώθετε κομμουνίστρια;
Νιώθω κομμουνίστρια, όχι όμως με την καθεστωτική έννοια, αλλά με τον όρο της αμφικτιονίας. Υπάρχει άγρια αναξιοκρατία. Να παίρνει ένας τραγουδιστής 5.000 ευρώ τη βραδιά και ένας πιλότος της πολεμικής αεροπορίας 2.000 ευρώ το μήνα; Ποιος δημιούργησε τους σταρ; Μήπως οι δημοσιογράφοι; Μήπως φταίτε και εσείς; Δηλαδή οι καλλιτεχνικές αξίες του ’50, του ’60, οι ηθοποιοί που πραγματικά ποιούσαν ήθος είχαν τέτοιες απολαβές; Η κατασκευή σταρ ποιους εξυπηρετεί; Για μένα όλα είναι παιδεία. Γι’ αυτό έχω γράψει και πολλά παιδικά βιβλία. Γιατί η παιδεία είναι κυρίως εξωσχολική. Οι Έλληνες διατήρησαν στην τουρκοκρατία το εθνικό τους φρόνημα λόγω της γλώσσας και της θρησκείας. Νιώθω Ελληνίδα γιατί προσπαθώ να κάνω πράξη αυτά που έμαθα, τις ρίζες του πολιτισμού μου.

// Δανειζόμενη τον τίτλο του επιτυχημένου βιβλίου σας πώς θα θέλατε να ζήσετε;
Έζησα σε ένα ταπεινό σπίτι. Ξέρω τη βυζαντινή υμνολογία απέξω και ανακατωτά, παρότι ο πατέρας μου ήταν κομμουνιστής και πέθανε αγκαλιά με τον «Ριζοσπάστη» παρόλο που διώχθηκε. Η βυζαντινή υμνολογία είναι συνέχεια των προσωκρατικών και του Ανιξαμένη. Γνωρίζω το μυστήριο της θείας κοινωνίας, ότι είναι η συνέχεια της διονυσιακής, γιατί στον Ευριπίδη ο Διόνυσος λέει ποιείτε αυτόν τον οίνο, είναι το αίμα μου. Αν χαθούν όλα αυτά, χάνεται η ελληνικότητα. Η ελληνικότητα είναι παγκόσμια. Θα υπήρχε ο Νίτσε, οι Γερμανοί φιλόσοφοι, η αναγέννηση, ο διαφωτισμός αν δεν προϋπήρχε ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης; Θα υπήρχε το ερώτημα αν υπάρχει αυθεντία αν δεν υπήρχε ο Αριστοτέλης; Και οι αρχαίοι πίστευαν σ’ έναν Θεό. Αυτοί συνέκλιναν σε μια αρχική δύναμη. Η παιδεία δεν είναι ρήμα, αντικείμενο, είναι γνώση.

// Τώρα με την κρίση έχετε αναθεωρήσει τη ζωή σας;
Εγώ όταν γεννήθηκα τις ελιές πρωτοείδα στο χωριό μου, με τα σκίνα έλουζα τα μαλλιά μου για να είναι λαμπερά, στις αλυκές του Μεσολογγίου έκανα τα μπάνια μου, το Πάσχα μου είναι ο Επιτάφιος στους δρόμους του χωριού μου. Δεν θέλω να μεταναστεύσω στη Γερμανία, θέλω τον τόπο μου. Ο μισθός θα κατεβεί, το ξέρω. Αυτοί πλέον που θα παίρνουν 500 ευρώ πρέπει να συζητήσουν με τα παιδιά τους για να μην τους δημιουργηθεί το αίσθημα της κοινωνικής αδικίας. Και είναι ηρωικό να περάσεις στο παιδί να μη δείχνει τη μιζέρια του έξω. Αυτό είναι αλτρουισμός. Είμαστε υπερήφανος λαός, δεν είμαστε κακομοίρηδες. Στα δημόσια σχολεία υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν να αγοράσουν ένα κουλούρι από το κυλικείο ενώ άλλα έχουν. Το καλό είναι ότι υπάρχει ένα κύμα συμπάθειας από το εξωτερικό προς τους Έλληνες, γιατί ξέρουν ότι είμαστε η παρακαταθήκη του πνεύματός τους. Αν και δεν πιστεύω στους ανώτερους πολιτισμούς.

// Πώς βλέπετε το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής;
Ευτράπελο, αλλά το ευτράπελο με φοβίζει πάρα πολύ. Γιατί και ο Μεταξάς, ένας κατώτερος υπαξιωματικός, έγινε πραξικοπηματικά πρωθυπουργός. Οι μεγάλοι άνθρωποι παρασύρονται από τον φόβο. Τις δικτατορίες τις θεωρώ καρικατούρες. Η Ελλάδα δεν πιστεύω ότι κινδυνεύει από δικτατορία, γιατί δεν το θέλουν οι έξω. Αν το ήθελαν θα μπορούσαμε να είχαμε έναν Μιχαλολιάκο. Αλλά μην ξεχνάμε τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Το οικονομικό λόμπι ήθελε να μετατοπίσει τα κεφάλαιά του στον Χίτλερ. Εδώ δεν νομίζω να γίνει κάτι τέτοιο. Πάντως, η δημοκρατία χρειάζεται να συστρατευθεί και να εκπαιδευτεί ο κόσμος στις οικουμενικές κυβερνήσεις. Αλλά ο εγωισμός των κομμάτων δεν τους αφήνει. Σήμερα υπάρχει η δημοκρατία του ημετέρου. Επειδή μας αφήνουν και λέμε βλάκα τον νομάρχη είναι δημοκρατία αυτό; Αυτό είναι το ξεγέλασμα. Η δημοκρατία δεν υφίσταται όταν πρέπει να μπω στα γρανάζια της αξιωματούχας τάξης και να παρακαλέσω τον βουλευτή για δουλειά. Αφού η δημοκρατία δεν λειτουργεί, υπάρχουν και οι ακρότητες.

// Υπάρχει κοινό για βιβλία στην Ελλάδα;
Ναι, και είναι σταθερό. Υπάρχουν 280 λέσχες βιβλίου. Και όσο μεγαλώνουν οι άνθρωποι το βιβλίο είναι συντροφιά κυρίως για τις γυναίκες. Και βάζω μέσα και τα βιβλία τύπου άρλεκιν, γιατί κάποιες γυναίκες έχουν τελειώσει το Δημοτικό και θέλουν ένα βιβλίο να ξεχαστούν και καλά κάνουν. Εγώ σταθερά είμαι στον Καστανιώτη. Σε ηλικία 24 χρόνων έστειλα με φάκελο το βιβλίο μου από το Μεσολόγγι και ο Καστανιώτης το τύπωσε χωρίς να με δει. Κάτι θα είδε στο βιβλίο μου. Αυτό είναι το σπίτι μου λογοτεχνικά. Αυτόν τον άνθρωπο τον θεωρώ εκδότη και όχι έμπορα. Ο Καστανιώτης ανακαλύπτει ακόμη συγγραφείς, δεν κάνει δημόσιες σχέσεις. Τα βιβλία που έμειναν στην ιστορία δεν λεξιλαγνούν, είναι κατανοητά σε όλους, όπως του Παπαδιαμάντη.

// Ποιο είναι το νόημα της ζωής;
Να βλέπω το φως της αυγής, γι’ αυτό και ξυπνάω πάντα πρωί. Να βάζω στα χέρια μου αρμπαρόριζα και να τη μυρίζω, να βλέπω τον Σαρωνικό όταν φυσάει ο Βοριάς και να φαίνεται η Αίγινα. Την ευχαριστώ τη ζωή. Παλεύω την αφαιρετική σκέψη. Τα δυσάρεστα τα πετάω από πάνω μου. Το ότι περπατάω στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας για μένα είναι χαρά. Αυτό είναι το νόημα. Μου μειώθηκε η σύνταξη, αλλά παίρνω τα πόδια μου από την Ηλιούπολη και πάω στο κέντρο με πέντε ευρώ στην τσέπη για έναν καφέ. Θα συνεχίζω να γράφω μέχρι να μην υπάρχω. Οι σιωπές μου είναι συνυφασμένες με εικόνες και παραμύθια. Κάποιες φορές αυτή η τριανδρία της τρόικας που έρχεται στην Αθήνα μου θυμίζει δράκους με κανένα συναίσθημα για το λαό. Εγώ δεν έγινα συγγραφέας για να γίνω πλούσια και διάσημη. Οι άνθρωποι του πολιτισμού έχουν πέσει στη λούμπα της μαρκίζας, ενώ θα έπρεπε να ήταν μπροστάρηδες σ’ έναν αγώνα. Πού είναι ο πνευματικός άνθρωπος; Γιατί δεν γράφουν για τον έρωτα, αλλά γράφουν όλοι τους για το δόγμα του σοκ και την κρίση; Μπήκα σε ένα τρένο και είδα δυο νέους να κάθονται όχι αγκαλιασμένοι όπως κάνω εγώ και ο άνδρας μου 32 χρόνια μαζί. Ο ένας άνοιξε το λάπτοπ και η άλλη μιλούσε στο κινητό. Δυο μοναξιές που δεν είχαν να πουν τίποτα ή να μοιραστούν την ίδια εικόνα. Ο έρωτας σε αυτοσυντήρηση. Τα παιδιά σήμερα σε θαμπώνουν με την ομορφιά τους, αλλά δεν έχουν άρωμα. Εμένα μου αρέσει το γλυκερό, το συναίσθημα. Συνεχίζω να νιώθω ότι είμαι στον κήπο της γιαγιάς μου της Ελένης…