Δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δεν θέλω…

Η συγγραφέας των 110.000 αντιτύπων αναφέρεται και σε όσα ζούμε σήμερα λέγοντας ότι κανένας πόλεμος δεν νικήθηκε με ψυχολογία ηττημένου, ενώ τονίζει ότι αυτό που περνάμε δεν είναι ένα κρυολόγημα για το οποίο θα πάρουμε μια αντιβίωση και θα γυρίσουμε πίσω στις ημέρες του καταναλωτισμού. «Αυτό μας τελείωσε. Αυτές δεν ήταν καλές εποχές, ήταν κακές και λάθος εποχές. Νέο δρόμο θα βαδίσουμε», λέει με νόημα.

Μιλά και για τις σχέσεις, εξηγώντας γιατί θεωρεί τον έρωτα «τυφλόπανο», πιστεύει ότι για να προχωρήσει κάποιος σε γάμο πρέπει να ξέρει ότι μπορεί να συμβαδίσει με τα ελαττώματα του άλλου, ενώ χαρακτηρίζει τις σύγχρονες γυναίκες δρομείς που αντέγραψαν ό,τι μισούσαν περισσότερο, δηλαδή το ανδρικό πρότυπο.

Μιλώντας για την ευτυχία, υπογραμμίζει ότι «ευτυχία είναι να κλείνεις την πόρτα του σπιτιού σου και να μη θέλεις να βγεις από αυτό, ενώ δεν έχει σημασία αν στο τραπέζι σου έχεις αστακομακαρονάδα ή φασολάδα, σημασία έχει πώς κατεβαίνει το φαγητό και αν είναι γλυκό στο στόμα».

// Έχετε γράψει μια πλειάδα μυθιστορημάτων -κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Ψυχογιός»- και είστε η αγαπημένη συγγραφέας των γυναικών. Τέσσερις φορές υποψήφια για “Γυναίκα της Χρονιάς”, ενώ φέτος πήρατε το βραβείο. Στην πλαζ έβλεπα σε όλες τις ξαπλώστρες το νέο σας βιβλίο «Όσο αντέχει η ψυχή». Τι πυροδοτεί τη φαντασία σας;
Δεν το ξέρεις. Μπορεί να είναι ένας άνθρωπος που γνώρισες, μια συζήτηση που έκανες, ένα βιβλίο που διάβασες. Όλα είναι εν δυνάμει έμπνευση. Το να με αποκαλούν συγγραφέα-φαινόμενο είναι αγριευτικό. Το φαινόμενο είναι ένα τσουνάμι, μια καταιγίδα, ένας σεισμός. Εγώ γράφω επί δέκα χρόνια σε συνεχή βάση. Πάντως, δεν γράφω ένα βιβλίο για να στείλω ένα μήνυμα στον κόσμο. Δεν είμαι προκάτ. Τα μηνύματα που βρίσκουν οι αναγνώστες στα βιβλία μου είναι από τη δική μου κοσμοθεωρία. Δεν γράφω βιβλία με την έννοια της διδαχής. Πολλοί λένε τα βιβλία της Μαντά είναι ροζ. Εγώ το ροζ το λατρεύω ως χρώμα. Αλλά δεν μ’ αρέσουν οι ταμπέλες. Γιατί όποιος βάζει ταμπέλες δεν έχει διαβάσει τα βιβλία μου.

// Ο Βασίλης Βασιλικός σε μια συνέντευξή του μου είχε πει ότι είναι ευτυχισμένος γιατί είχε κοντά του τον απλό αναγνώστη και όχι τον διανοούμενο. Το συμμερίζεστε και εσείς;
Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έλεγε «θέλω τα βιβλία μου να τα κατανοεί το ίδιο ένας μαθητής Γυμνασίου όπως και ο κ. Παλαμάς». Νομίζω ότι αυτό είναι το ζητούμενο. Ένα βιβλίο για να πετύχει θέλει τον ψίθυρο του πετυχημένου αναγνώστη. Για μένα είναι σημαντικός ο αναγνώστης που από το υστέρημά του αγοράζει ένα βιβλίο για να τον ταξιδέψει.

// Από νηπιαγωγός συγγραφέας. Σας αρέσει να εκπαιδεύετε ψυχές; Ποιο είναι, αλήθεια, το νόημα της ζωής;
Μα, η ίδια η ζωή! Όχι, δεν θέλω να εκπαιδεύω ψυχές. Άλλωστε, η ζωή μας διδάσκει. Έχω γνωρίσει ανθρώπους στη ζωή μου, που η ζωή τούς έχει φέρει αλλεπάλληλα χτυπήματα και δεν λένε να διδαχθούν. Οι άνθρωποι που δεν διδάσκονται από αυτά που τους φέρνει η ζωή είναι σαν να κάθονται δίπλα στο ποτάμι που λέγεται ζωή και αρνούνται να βουτήξουν έστω και ένα δαχτυλάκι τους εκεί μέσα. Αυτό είναι το λάθος. Κάθε τι που μας συμβαίνει πρέπει να έχει τη δυνατότητα και να μας αλλάζει προς το καλύτερο. Άρα λοιπόν διδάσκονται οι άνθρωποι που θέλουν να διδαχθούν. Διδάσκονται οι ψυχές που θέλουν να διδαχθούν και τα ανοιχτά μυαλά.

// Πιστεύετε ότι ζούμε στην εποχή που οι άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων πρέπει να σιωπούν ή να μιλούν;
Οι άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων έπρεπε γενικότερα να μιλάνε, αλλά ποιος τους δίνει βήμα; Δεν σου επιτρέπει η τηλεόραση να βγεις και να μιλήσεις. Οι συγγραφείς δεν δίνουν το απαιτούμενο αίμα. Μου θυμίζει λίγο αρένα η τηλεόραση. Εμείς καθόμαστε σαν στο Κολοσσαίο και βλέπουμε τους ανθρώπους να σφάζονται. Οι άνθρωποι που έχουν μια ιδεολογία που αξίζει να ακουστεί δεν αφορούν τα μίντια.

// Ποιο είναι το αγαπημένο σας ρητό;
«Να μη σου δώσει ο Θεός όσα μπορείς να αντέξεις». Με την έννοια ότι αν σ’ τα δώσει μπορεί και να τρομάξεις με τις αντοχές της ψυχής σου. Και θα σας εξηγήσω. Όλο αυτό που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα -η ευμάρεια, η κατανάλωση- μας έκαναν λίγο μαλθακούς. Και δειλιάζουμε πλέον πολύ εύκολα. Το «δεν μπορώ» το βγάζουμε πλέον πολύ εύκολα. Για μένα δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δεν θέλω. Οι Έλληνες έχουμε όμως αντοχές. Νιώθω Ελληνίδα, δυνατή. Και μην μπερδεύετε τον πατριωτισμό με τον εθνικισμό. Πρέπει να καμαρώνουμε και όχι να ντρεπόμαστε για τη χώρα μας. Να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας, να αλλάξουμε ναι, όχι όμως να ντρεπόμαστε για τη χώρα μας. Το DNA του Έλληνα είναι τόσο δυνατό που θα επιβιώσει και από αυτό.

// Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτό που περνάμε;
Οικονομικό πόλεμο! Αλλά κανένας πόλεμος δεν κερδήθηκε με ψυχολογία ηττημένου! Νομίζω ότι πρέπει να θυμηθούμε τι κουβαλάει η φυλή μας και η ιστορία μας και να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας. Χρειάζεται μεγαλείο ψυχής για να πεις εκεί έσφαλα. Διαβρωθήκαμε στη διαδρομή και από τον υπερκαταναλωτισμό και τον πληρώνουμε αυτήν τη στιγμή.
Αφεθήκαμε σ’ έναν τρόπο ζωής στον οποίο δεν είχαμε μάθει. Και κάνουμε και ένα ακόμη μεγάλο λάθος. Ότι όλο αυτό που περνάμε είναι ένα κρυολόγημα, παίρνουμε αντιβίωση και θα περάσει και θα επιστρέψουμε στις παλιές καλές εποχές της κατανάλωσης. Όχι, δεν ήταν καλές εποχές, ήταν κακές, ήταν λάθος εποχές. Μπήκε σε μια νέα πραγματικότητα στη ζωή μας. Πάει και τελείωσε. Θα ωριμάσουμε, θα μαζέψουμε τον εαυτό μας και θα πάρουμε ένα νέο δρόμο διαφορετικό. Το να ζούμε με δανεικά δεν είναι σωστό. Είδαμε το τυρί, δεν είδαμε τη φάκα. Αρνούμενοι να στριμωχτούμε. Ας δούμε και την άλλη όψη του νομίσματος. Και με αγώνα θα στηριχτούμε όρθιοι.

// Στα βιβλία σας παίζει πρώτο ρόλο ο έρωτας. Ο έρωτας στις μέρες μας πώς είναι;
Και αυτόν χάλια δεν τον κάναμε; Πιστεύω ότι για όλα φταίνε οι μανούλες. Ο γιος μου είναι 26, η κόρη μου 21. Η κόρη μου, που είναι στην ελεύθερη αγορά, με κάνει και γελάω με όσα αντιμετωπίζει. Βγάλαμε οι μάνες της γενιάς μου κορίτσια πολύ δυναμικά για να μην περάσουν αυτά που περάσαμε εμείς. Τα αγόρια τα μαζέψαμε, για να εκδικηθούμε τον πατέρα τους. Έχουμε ξεχάσει τον έρωτα στην πραγματική του διάσταση και έτσι χάλασαν οι σχέσεις. Η γυναίκα έφτασε στο σημείο να αντιγράψει αυτό που τόσα χρόνια αντιπαθούσε. Το ανδρικό πρότυπο! Οι γυναίκες της εποχής μου μου θυμίζουν δρομείς που τρέχουν να προλάβουν να κόψουν πρώτες το νήμα, το έκοψαν, δεν το έχουν καταλάβει και συνεχίζουν να τρέχουν. Η νέα γενιά έχει να αντιμετωπίσει πολλά εμπόδια. Κάθε αλλαγή που έρχεται φέρνει αναταράξεις. Μέχρι να κατακάτσει ο κουρνιαχτός. Ζούμε τις αναταράξεις. Η γυναίκα έφτασε να διεκδικεί θέσεις και πρωτεία και οι άνδρες ζαλισμένοι δεν ξέρουν τι γίνεται γύρω τους. Είναι γενικευμένη η κρίση.

// Τι συμβουλές θα δίνατε σε μια νέα κοπέλα που θέλει να κάνει οικογένεια;
Τον έρωτα δεν τον πιστεύω. Ντροπή που το λέω. Η γιαγιά μου τον έλεγε «τυφλόπανο». Όταν ερωτεύεσαι δεν βλέπεις και αυτό είναι επίφοβο, γιατί μπορεί να ξυπνήσεις μια ωραία πρωία και να νιώσεις ότι ο άνδρας που πήρες είναι ένας μεγάλος άγνωστος, τον οποίο δεν έχεις και πολλή όρεξη να τον γνωρίσεις. Ο έρωτας έχει την τάση να κουκουλώνει ελαττώματα. Και λέω σε όλες τις νέες κοπέλες που μου γράφουν και βρίσκονται πριν από το γάμο βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να ζήσετε με τα ελαττώματά του. Τα προτερήματα μια χαρά, το κερασάκι. Τον έρωτα τον βλέπω με σκεπτικισμό. Στις μέρες μας δεν τον βλέπω και καθόλου. Η ταχύτητα που έχει η ζωή μας δεν μας αφήνει χρόνο για έρωτα, αγάπη, φιλία. Ο έρωτας και η φιλία θέλουν χρόνο. Είναι φυτά και θέλουν νερό. Αν εσύ δεν έχεις χρόνο να δώσεις νερό σε εσένα, πώς θα δώσεις στον άλλον;

// Στη φιλία πιστεύετε; Πολλοί λένε ότι δεν υπάρχουν φιλίες, αλλά διαρκή συμφέροντα…
Δεν θέλω να το δω έτσι, αν και υπάρχει μεγάλη δόση αλήθειας. Για να πω κάποιον φίλο πρέπει να τον έχω περάσει διά πυρός και σιδήρου. Φίλος είναι αυτός που έχω ματώσει, με έχει ματώσει και συνεχίζουμε να είμαστε παρέα. Από τη στιγμή που μπαίνει η λέξη «συμφέρον», δεν υπάρχει η λέξη «φιλία». Είναι αντικρουόμενα. Η φιλία είναι σπάνια. Δοκιμάζεται. Κάποιοι φίλοι με τα χρόνια φτάνουν να γίνουν συγγενείς, ενώ κάποιοι συγγενείς φτάνουν να γίνουν γνωστοί ή άγνωστοι ή δεν θέλουν να σε ξέρουν. Δεν θεωρώ ότι μπορείς να έχεις πολλούς φίλους. Υπάρχουν φίλοι, γνωστοί και παρέες. Στη ζωή μου έχω ελάχιστους φίλους και είναι αυτοί που έχουν το κλειδί του σπιτιού μου. Τόσο φίλοι. Που δεν χρειάζεται να πάρουν τηλέφωνο να πουν θα ‘ρθουμε σπίτι. Θα ‘ρθουν, θα φτιάξουν καφέ και εγώ μπορεί να κοιμάμαι και μετά θα κάτσουμε στον κήπο. Είναι μετρημένοι, λίγοι στα δάχτυλα αυτοί οι φίλοι με τους οποίους λειτουργούμε οικογενειακά. Και την ίδια τακτική έχουν ο γιος μου και η κόρη μου με τους φίλους τους.

// Τι βραβείο θα θέλατε να σας δώσει η ζωή;
Το έχω ήδη πάρει. Θα ήμουν αχάριστη. Έκανα το χόμπι μου δουλειά. Δεν έχω δικαίωμα να παραπονιέμαι. Η επιτυχία ήρθε όταν ήμουν στα 38, μεγάλη. Τώρα είμαι 48. Αλλά δεν είναι μόνο η συγγραφή. Η ζωή μου έφερε ένα σπουδαίο άνδρα, γλυκά παιδιά, τι άλλο να ζητήσεις από τη ζωή, από μια θαυμάσια οικογένεια, για να είσαι ευτυχισμένος; Όταν κλείνεις την πόρτα του σπιτιού σου και δεν θέλεις να βγεις από αυτό το σπίτι γιατί αισθάνεσαι γεμάτος, τι άλλο να ευχηθείς; Έχω περάσει με πολύ λίγα χρήματα. Ο άνδρας μου έτρεξε τα βιβλία μου και τώρα δεν μπορεί να διαμαρτυρηθεί κιόλας, αφού αυτός είναι υπεύθυνος και υπόλογος (γέλια)… Ο άνδρας μου με πάει παντού. Και είναι εδώ στο ίδιο εμπορικό και με περιμένει γιατί ξέρει ότι χάνομαι πολύ εύκολα. Ο άνδρας μου είναι εκεί πάντα. Είμαι απόλυτα ευτυχισμένη. Δεν έχει σημασία αν στο τραπέζι μας υπάρχει αστακομακαρονάδα ή φασολάδα, σημασία έχει το πώς κατεβαίνει το φαγητό και αν είναι γλυκό όταν κατεβαίνει. Ήταν φορές που μετρούσαμε τα χρήματα για να πάρουμε γάλα. Χαμογελούσαμε και τότε, χαμογελάμε και τώρα που ήρθε η επιτυχία των βιβλίων, αν και ο άνδρας μου έχει αγωνιστεί πάρα πολύ για να μας προσφέρει τα πάντα στην οικογένεια. Έχουμε επιλέξει να βλέπουμε τη θετική πλευρά της ζωής, γιατί όταν χαμογελάς προσκαλείς το καλό να έρθει, ενώ όταν γκρινιάζεις είναι σαν να λες στο κακό έλα κατά πάνω μου. Οι γκρινιάρηδες είναι μακριά μου. Λέω Δόξα τω Θεώ. Το έχουμε ξεχάσει αυτό!

// Σας δίνει δύναμη η πίστη;
Κάποτε όταν περνούσαμε τα πολύ δύσκολα με τον άνδρα μου και οι προσευχές ήταν καθημερινές, δεν ζήτησα ποτέ λεφτά, ζήτησα να μας κρατά γερούς για να παλεύουμε. Κάθε βράδυ αυτό ζητούσα. Και το θαύμα έγινε μέσω των βιβλίων μου. Αφού ο άνδρας μου μου λέει «ο Θεός σου σου κάνει πάντα το χατίρι». Η πίστη μου δεν χρειάζεται διαφήμιση. Είναι αυτό.

// Σας νοιάζει η υστεροφημία σας;
Ο κόσμος αγάπησε τη δουλειά μου και έχει καταλάβει ότι αυτό που βλέπει, αυτό παίρνει. Δεν ξέρω αν σε πενήντα χρόνια υπάρχει η δουλειά μου και αγοράζει ο κόσμος τη Μαντά. Εγώ θέλω στα επόμενα πενήντα χρόνια να ζουν τα εγγόνια μου. Αυτό θα έχω αφήσει πίσω μου. Τα παιδιά είναι πολύ σημαντικά στη ζωή. Τα βιβλία μου τα περισσότερα έχουν γίνει ηλεκτρονικά. Μιλώντας με τον Χάρη Ψυχογιό, του λέω δεν ξέρεις πόσο χαίρομαι που διαβάζω ηλεκτρονικά βιβλία γιατί μεγαλώνω το γράμμα και δεν θέλω και γυαλιά. Το χαρτί δεν θα καταργηθεί. Το ότι βγήκε το ασανσέρ δεν σημαίνει ότι καταργήθηκαν και οι σκάλες. Πάντως, με το ηλεκτρονικό βιβλίο ταξιδεύω από την Αμερική μέχρι τη Γερμανία. Οι ομογενείς δεν θέλουν να αποκοπούν από το ελληνικό βιβλίο, αλλά πώς θα το προμηθευτούν; Πολλά τα έξοδα.

// Τι ελπίζετε για το μέλλον μας;
Τα καλύτερα! Γλιστρούσαμε προσωπικά και οικογενειακά σαν άνθρωποι και όσα έγιναν μόνο καλό θα μας κάνουν. Θα μαζέψουμε τα χέρια από την τσέπη και με τα απλά και καθημερινά θα γίνουμε χαρούμενοι. Εμείς οι Έλληνες γλεντούσαμε με ένα τσιπουράκι και μια ντομάτα κομμένη στα 4. Ας το θυμηθούμε αυτό. Εμείς προτιμούμε να μαζευτούμε στο σπίτι μας και να φτιάξουμε μια μακαρονάδα. Όλα θα τα καταφέρουμε. Πολλή απάτη, πολλές συντάξεις-μαϊμού, αυτά καλά έκαναν και σταμάτησαν. Νέο δρόμο θα βαδίζουμε. Δεν γυρίζουμε πίσω, παίρνοντας μια αντιβίωση. Αυτό δεν περνάει. Θέλει αλλαγή πορείας. Ο δρόμος άλλαξε.

// Και για εσάς;
Για μένα μπορεί ο συγγραφέας να βάζει το μυαλό και τη δουλειά του αλλά το πιο σημαντικό το κάνει ο εκδοτικός οίκος. Βάζει κάτι που είναι σπάνιο σήμερα. Το χρήμα. Μαντά και Ψυχογιός θα είναι ένα, μαζί μέχρι το τέλος. Θεωρώ τον εαυτό μου στρατιώτη. Όταν πήρα το βραβείο «Γυναίκα της Χρονιάς», είπα ότι ο άνδρας μου με έκανε τη Λένα που είμαι σήμερα και ο Ψυχογιός τη Μαντά. Και είναι αλήθεια. Ευχαριστώ από καρδιάς. Και το εννοώ γιατί οι λέξεις έχουν νόημα. Οι αναγνώστες με έφτασαν εδώ. Έχω βγάλει δέκα βιβλία με τον Ψυχογιό. Κάθε χρόνο βγαίνουν 9.700 τίτλοι βιβλίων. Ξέρετε πόσα από αυτά πολτοποιούνται αν δεν πουλήσουν στον πρώτο μήνα που βγαίνουν; Πού να βρουν αποθηκευτικούς χώρους οι εκδοτικοί οίκοι; Πλέον δεν υπάρχει η πολυτέλεια ούτε των έξι μηνών προώθησης. Μέσα σε ένα χρόνο έτρεξα σε 442 παρουσιάσεις σε όλα τα βιβλιοπωλεία της επαρχίας. Το βιβλίο είναι προϊόν, μπαίνει στο ράφι. Ο συγγραφέας θα το γράψει, αλλά πρέπει να εμπιστευτεί το οπισθόφυλλό του, το εξώφυλλό του στον άνθρωπο που ξέρει πώς πουλάει και γίνεται ελκυστικό, να εμπιστευτεί τον επιμελητή του, τον άνθρωπο που κάνει δημόσιες σχέσεις, που του λέει να κάνει facebook. Αυτοί ξέρουν. Να μην τους αμφισβητεί. Όπως εμπιστεύτηκε την ομάδα που τον επέλεξε. Οι Έλληνες πια διαβάζουν ελληνικό μυθιστόρημα και όχι ξένο. Οι εκδότες δεν μπλοκάρουν τα βιβλία που βγάζουν. Προωθούν το ίδιο όλα τους τα βιβλία. Όλα τα βιβλία είναι στην ίδια αφετηρία και ξεκινάει η κούρσα. Δεν είναι μόνο η Μαντά που κάνει 110.000 αντίτυπα. Η Ζαΐρη, η Οικονόμου, η Δημουλίδου όταν χτυπάνε πάνω από 50.000 είναι λίγα; Πουλάνε τρελά! Το κάθε βιβλίο όμως έχει το άστρο του για να γίνει μπεστ σέλερ. Σήμερα ο αναγνώστης δεν θα πάρει 20 βιβλία, θα πάρει 5. Και θα πάρει βιβλία από τον εκδοτικό οίκο που δεν θα πει κρίμα τα λεφτά που έδωσα. Θα πάρει από αυτόν που ξέρει ότι και τα πέντε που θα πάρει θα είναι καλά. Το θέμα είναι να μη δουλεύεις τον αναγνώστη!