Επιμήκυνση… μαρτυρίου: το 2025 θα πέσει το χρέος στο 120%!
Τα συμβιβαστικά σενάρια που συζητούνται στο παρασκήνιο σηματοδοτούν… επιμήκυνση μαρτυρίου για τους Έλληνες, ενώ μια μικρή «χαραμάδα» ελπίδας ανοίγει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με την ξαφνική πρότασή της για επαναγορά ομολόγων από την Αθήνα, με δανεισμό από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης.
Η συνεδρίαση του Eurogroup τη Δευτέρα, με τη συμμετοχή της Κριστίν Λαγκάρντ, αλλά και οι εργασίες της Ετήσιας Συνόδου του ΔΝΤ στο Τόκιο, έφεραν για πρώτη φορά ανοικτά στο προσκήνιο τη διαμάχη Ουάσιγκτον – Βερολίνου για το ελληνικό χρέος. Έκθεση του Ταμείου προδιαγράφει τεράστιες αποκλίσεις, της τάξεως του 20% του ΑΕΠ, από τους αρχικούς στόχους για μείωση του ελληνικού χρέους στο 120% το 2020 και η επικεφαλής του ΔΝΤ έθεσε χωρίς περιστροφές ζήτημα «κουρέματος» των δανείων από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, για να εισπράξει την κατηγορηματική αρνητική απάντηση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος εξασφάλισε απέναντι στο Eurogroup και τη στήριξη των «δορυφόρων» της Γερμανίας σε αυτήν τη θέση του.
Οι σοβαρές αντιθέσεις Γερμανίας – ΔΝΤ κατέστη εμφανές ότι δεν περιορίζονται μόνο στη διαχείριση του ελληνικού προβλήματος, αλλά εκτείνονται στο σύνολο της ασκούμενης πολιτικής για την υπέρβαση της ευρωπαϊκής κρίσης. Το ΔΝΤ, με ειδική έκθεσή του, πήρε αποστάσεις από τα προγράμματα λιτότητας που και το ίδιο έχει υπερασπισθεί και προωθήσει με θρησκευτική ευλάβεια, αναγνωρίζοντας ότι είχε υποτιμήσει τις επιπτώσεις της λιτότητας στην οικονομική ανάπτυξη και ζήτησε χαλάρωση της οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη, για να εισπράξει και πάλι την αρνητική απάντηση του Βόλ. Σόιμπλε, ο οποίος επιμένει ότι μόνο με τη λιτότητα μπορεί να ξεπερασθεί η κρίση χρέους.
Η ελληνική πλευρά παρακολουθεί με αγωνία την εξέλιξη της διαμάχης, καθώς, όσο δεν μπορούν να συμφωνήσουν Γερμανία και ΔΝΤ για μια βιώσιμη λύση στο πρόβλημα του εξοντωτικού ελληνικού χρέους, τόσο παραμένει μπλοκαρισμένος ο δρόμος προς τη σύνταξη της πλήρους έκθεσης της «τρόικας» για την Ελλάδα. Χωρίς την έκθεση, η Γερμανία επιμένει ότι το ελληνικό πρόβλημα δεν μπορεί να συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου. Σε αυτήν τη διαμάχη Ουάσιγκτον – Βερολίνου, η ελληνική πλευρά έχει επιλέξει να συμπλεύσει με τη Γερμανία, καθώς εκτιμά ότι το Ταμείο διατυπώνει προτάσεις για «κούρεμα» των δανείων από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, που η Άνγκελα Μέρκελ είναι πολιτικά αδύνατο να αποδεχθεί στην παρούσα φάση. Έτσι, η Αθήνα αποφεύγει να συνταχθεί με το αίτημα του Ταμείου για «κούρεμα» αμέσως του χρέους, ενώ από κυβερνητικούς κύκλους εκφράζονται ακόμη και «προχωρημένες» εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες πίσω από τις «επιθέσεις» της Κρ. Λαγκάρντ στη Γερμανία κρύβονται προσπάθειες της αμερικανικής κυβέρνησης να αποσταθεροποιήσει την Ευρωζώνη. Πάντως, οι ερμηνείες αυτές χωρούν πολλή συζήτηση και μόνο εκ του αποτελέσματος θα διαπιστωθεί αν είναι ορθή αυτή η πολιτική στάση της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση Παπανδρέου κατηγορείται σήμερα, ορθώς ίσως, ότι το 2010 απέφυγε να συνταχθεί με τον Στρος Καν στην προσπάθειά του να «εκμαιεύσει» από τη Γερμανία μια απόφαση «κουρέματος» του ελληνικού χρέους, ενώ και η κυβέρνηση Παπαδήμου θα κριθεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος για την απόφασή της να μην επιμείνει, κατά τη διαπραγμάτευση του δεύτερου Μνημονίου, στη διετή επιμήκυνση του προγράμματος, παρότι και τότε τη ζητούσε πιεστικά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Από την άλλη πλευρά, βέβαια, είναι αμφίβολο πόσο μεγάλα περιθώρια έχουν στην πραγματικότητα οι ελληνικές κυβερνήσεις να αμφισβητήσουν τη γερμανική στρατηγική, έστω και με σύμμαχο το ΔΝΤ, χωρίς να κινδυνεύσει η χώρα να αποβληθεί από την Ευρωζώνη με πρωτοβουλία της Γερμανίας.
Τι συζητούν στο παρασκήνιο
Σε κάθε περίπτωση, το αδιέξοδο της διαπραγμάτευσης Γερμανίας – ΔΝΤ για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους οδηγεί, στο παρασκήνιο, στην επεξεργασία πολλών σεναρίων:
• Η προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να εξασφαλίσει μια σημαντική διαγραφή χρέους, μέσω της μεταφοράς της στήριξης των τραπεζών στον ευρωπαϊκό μηχανισμό, δεν φαίνεται να προχωράει, καθώς η Γερμανία έχει μπλοκάρει την πρόοδο των διαβουλεύσεων για ενιαία εποπτεία των ευρωπαϊκών τραπεζών, η οποία αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση, βάσει τον αποφάσεων του Ιουνίου, για να στηριχθούν απευθείας οι τράπεζες από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό.
• Ένα άλλο σενάριο συμβιβασμού που εξετάζεται είναι να παραταθεί πέντε χρόνια αργότερα, το 2025, η προθεσμία για τη μείωση του ελληνικού χρέους στο 120% του ΑΕΠ, με σύμφωνη γνώμη του ΔΝΤ. Αυτό το σενάριο είναι εφιαλτικό για την Ελλάδα, καθώς προδιαγράφει παραμονή στην ασφυκτική «αγκαλιά» της «τρόικας» για πολλά χρόνια ακόμη, αλλά θα έδινε μια λύση στο μπλοκάρισμα της εκταμίευσης των δόσεων του δανείου. Όμως, το ΔΝΤ δεν θέλει να μπει καν σε αυτήν τη συζήτηση, αν δεν εξασφαλίσει ρητή δέσμευση της Γερμανίας και των άλλων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ότι θα συνεχίσουν να καλύπτουν στο διηνεκές τα χρηματοδοτικά κενά της Ελλάδας, όσο η χώρα θα εφαρμόζει το πρόγραμμα μείωσης του χρέους.
Όμως η Γερμανία δεν θέλει στην παρούσα φάση να αναλάβει μια τόσο σημαντική δέσμευση και θα προτιμούσε να πορευθεί με «μπαλώματα», μέχρι τουλάχιστον να κλείσουν οι κάλπες των εκλογών του φθινοπώρου 2013.
• Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προτείνει έναν… τρίτο δρόμο προς τη βιωσιμότητα του χρέους. Όπως προκύπτει από δηλώσεις του γερμανού κεντρικού τραπεζίτη Άσμουσεν σε γερμανική εφημερίδα, η διαφορά των 20 μονάδων του ΑΕΠ, που χωρίζει το ελληνικό χρέος από τη βιωσιμότητα, θα μπορούσε να καλυφθεί με επαναγορές ελληνικών ομολόγων από την Αθήνα, τα οποία κατέχουν οι ιδιώτες και διαπραγματεύονται στο ένα πέμπτο της ονομαστικής τους αξίας.
Αυτό, όπως άφησε να εννοηθεί ο Άσμουσεν, θα μπορούσε να γίνει μόνο με δανεισμό από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης και όχι με παρεμβάσεις της ΕΚΤ. Δεν διευκρινίζεται, όμως, αν οι επαναγορές θα μπορούσαν να γίνουν με νέο δάνειο από τον μηχανισμό, ή απλώς με προκαταβολές των ήδη εγκεκριμένων δανείων.
• Τέλος, ένα σενάριο που εξετάζεται επικουρικά, αφού από μόνο του δεν επαρκεί για να γίνει βιώσιμο το χρέος, είναι αυτό του reprofiling των δανείων από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Δηλαδή, αντί να διαγραφεί μέρος των δανείων, να μειωθούν κι άλλο τα επιτόκια και να επιμηκυνθεί ακόμη περισσότερο η διάρκειά τους. Και αυτό το σενάριο, πάντως, προδιαγράφει… αιώνια εξάρτηση από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς στήριξης…