10 δισ. ευρώ μποναμάς στις ξένες τράπεζες με το τελικό «κούρεμα»
Αυτό ήταν το κέρδος τους από την καθυστέρηση (κατά 18 μήνες) στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, την οποία τελικά υποχρεώθηκε να κάνει η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου.
Οι αποκαλυπτικές αυτές λεπτομέρειες και άλλα συγκλονιστικά παρασκήνια περιλαμβάνονται στο βιβλίο του καθηγητή-πρώην υπουργού Παν. Ρουμελιώτη, που από τον Μάρτιο του 2010 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2011 διετέλεσε αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής του ΔΝΤ.
Χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων, επισημαίνει:
– Οι ξένες τράπεζες κατάφεραν (σ.σ.: με τον τρόπο αυτό) να περιορίσουν την έκθεσή τους σε ελληνικά κρατικά ομόλογα και επομένως τις ζημίες τους από το μεγαλύτερο «κούρεμα».
– Τον Δεκέμβριο του 2009 οι ξένες τράπεζες είχαν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα αξίας 76 δισ. ευρώ περίπου, ενώ η έκθεση των ελληνικών τραπεζών σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου ήταν 40 δισ. ευρώ.
– Τον Ιούλιο του 2011 οι ξένες τράπεζες είχαν μειώσει την έκθεσή τους σε ελληνικά ομόλογα στα 38 δισ. περίπου, ενώ αντίθετα οι ελληνικές την είχαν αυξήσει στα 41 δισ. ευρώ.
– Αν, λοιπόν, τον Μάιο του 2010 η αξία των ελληνικών ομολόγων είχε «κουρευτεί» κατά 40%, οι ξένες τράπεζες θα έχαναν 30 δισ. ευρώ περίπου και οι ελληνικές 16 δισ. ευρώ περίπου.
– Με το «κούρεμα» του 53% (αποφάσεις Οκτωβρίου 2011) οι ξένες τράπεζες έχασαν τελικά 20 δισ. ευρώ περίπου –δηλαδή 10 δισ. ευρώ λιγότερα από όσα θα είχαν χάσει αν το «κούρεμα» είχε γίνει τον Μάιο του 2010–, ενώ οι ελληνικές έχασαν 22 δισ. ευρώ, δηλαδή 6 δισ. ευρώ περισσότερα από όσα θα είχαν χάσει τον Μάιο του 2010.
Τη δυνατότητα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους εξαρχής υποστήριζε, αναφέρεται στο βιβλίο, ο πρώην γενικός διευθυντής του ΔΝΤ Στρος Καν, σε αντίθεση με τον γαλλογερμανικό άξονα της περιόδου, την ΕΚΤ, ξένες τράπεζες και διάφορα επενδυτικά ταμεία.
Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα και με δεδομένη τη θέση της ελληνικής κυβέρνησης και του οικονομικού της επιτελείου, η Ελλάδα καταλήγει στο πρώτο Μνημόνιο και όπως επισημαίνεται σχετικά στο βιβλίο: «Το Μνημόνιο ήταν ένα μέσο για να μετατραπεί το χρέος της Ελλάδος προς ιδιώτες σε χρέος προς κυβερνήσεις».
Σε ειδικό κεφάλαιο για τις προβληματικές όψεις του πρώτου Μνημονίου τονίζεται ότι η έγκρισή του από το ΔΣ του ΔΝΤ και η εκταμίευση της πρώτης δόσης των 5,5 δισ. ευρώ έγιναν «παρά τις εκτιμήσεις για τον υψηλό κίνδυνο αποτυχίας του προγράμματος». Επισημαινόταν όμως ταυτόχρονα ότι «βασιζόταν σε μια δημοσιονομική προσαρμογή που ήταν εξαιρετικά βίαιη τόσο από χρονική όσο και από κοινωνική άποψη», όπως ανέφεραν στις εκθέσεις τους και εμπειρογνώμονες του Ταμείου.
Παρουσιάζεται, ημερολογιακά και με άγνωστες λεπτομέρειες, η διαδρομή των εξελίξεων της τελευταίας διετίας – διαπραγματεύσεις στην Αθήνα, τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον. Καταγράφεται επίσης ο μαραθώνιος με τις εγκρίσεις των δόσεων, το παρασκήνιο της επίσκεψης του Στρος Καν στην Αθήνα, τι προηγήθηκε για τις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, η πρόταση Παπανδρέου, με τη σύμφωνη γνώμη Σαμαρά, να αναλάβει o Π. Ρουμελιώτης την πρωθυπουργία και τελικά ο σχηματισμός της κυβέρνησης Παπαδήμου.
Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί το αποκαλυπτικό e-mail Ρουμελιώτη (μετά την παραίτηση Στρος Καν), με το non-paper (11/6/2011), προς τον τότε υπουργό Οικονομικών, το οποίο δημοσιεύεται στο βιβλίο και αναφέρει:
«Μετά την παραίτηση του DSK (σ.σ.: Στρος Καν) υπάρχει εμφανής έλλειψη «leadership» στο ΔΝΤ. Τη νέα αυτή κατάσταση εκμεταλλεύονται μέλη του ΔΣ, όπως Βραζιλία, Ινδία και Ρωσία, ώστε να αμφισβητήσουν τη «sustainability» (σ.σ.: βιωσιμότητα) του ελληνικού δημόσιου χρέους και να αποτρέψουν έτσι την οποιαδήποτε νέα χρηματοδότηση της Ελλάδας από το Ταμείο…
Είναι φανερό ότι τα μέλη αυτά του ΔΣ αμφισβητούν τη συμφωνία μεταξύ DSK και ΕΕ, με βάση την οποία η χρηματοδοτική στήριξη χωρών της Ευρωζώνης που εντάσσονται σε πρόγραμμα θα προκύπτει κατά τα 2/3 από πόρους της ΕΕ και κατά το 1/3 από το ΔΝΤ…
(Ωστόσο, θέλω να υπενθυμίσω ότι από τον Αύγουστο του 2010 η προσωπική άποψη του DSK και ορισμένων συνεργατών του ήταν ότι μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το συντομότερο δυνατόν θα ήταν η καλύτερη λύση. Αυτήν την άποψη συνεχίζουν ακόμη να υποστηρίζουν τρία departments [τμήματα] του ταμείου…)».
Τρεις μήνες νωρίτερα όμως, σε ημερίδα στο υπουργείο Οικονομικών (15/3/2011), η πολιτική του ηγεσία θεωρούσε ότι δεν ήταν αναγκαία η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, αναφέρει στο βιβλίο του ο Π. Ρουμελιώτης.
Και παραθέτει αποσπάσματα από τις ομιλίες Παπακωνσταντίνου και Σαχινίδη που εμφανίζουν την αντίθεσή τους στο «κούρεμα». Και σχολιάζει ο συγγραφέας: «Πόσο μακριά από την πραγματικότητα ήταν το υπουργείο Οικονομικών, το οποίο αναγκάστηκε έπειτα από τρεις μήνες να εμφανίσει ως επιτυχία το πρώτο «κούρεμα» του χρέους κατά 21%». Και την επόμενη απόφαση του 53%.
Παραθέτει, επίσης, στην ίδια ημερίδα και την ταυτόσημη με την ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών θέση του εκπροσώπου της Εθνικής Τράπεζας Π. Μυλωνά, πρώην στελέχους του ΔΝΤ.
Καταγράφεται όμως και η θέση του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Γ. Σταθάκη, που επισημαίνει από τότε στην ίδια ημερίδα «…να μετατοπίσουμε το πρόβλημά μας εκεί που πραγματικά είναι, και το εννοώ σε όλη μου την ομιλία, στο πρόβλημα των δημοσίων εσόδων…».
Στις 383 σελίδες του βιβλίου παρατίθεται μια λεπτομερής και αντικειμενική καταγραφή των γεγονότων που από πρώτο χέρι έζησε ο συγγραφέας. Αναλύονται διεξοδικά ο ρόλος και οι χειρισμοί στα γεγονότα αυτά των υπουργών Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου, Φ. Σαχινίδη, του καθηγητή Γ. Ζανιά, των μελών της «τρόικας» και κυρίως η συμπεριφορά του Μπ. Τράα, στελέχους του ΔΝΤ, αλλά και η επιρροή του Π. Τόμσεν, σε κάποιες στιγμές, στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών την περίοδο μέχρι τον ανασχηματισμό.
Όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζεται στο βιβλίο του Π. Ρουμελιώτη:
«Αποδεχόμενη τους όρους που έθεσαν οι ευρωπαίοι εταίροι της και το ΔΝΤ, η Ελλάδα παραχώρησε σε μεγάλο βαθμό τη δημοσιονομική, και όχι μόνο, κυριαρχία στους δανειστές της.
Προκειμένου να αποφύγει την πτώχευση και να εξασφαλίσει την παραμονή της στην Ευρωζώνη, μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα εξαναγκάστηκε να αποδεχτεί τους όρους και του δεύτερου Μνημονίου που της επέβαλαν οι εταίροι της, με αποκορύφωμα τον “νεο-αποικιακό” ειδικό λογαριασμό, στον οποίο θα δεσμεύονται οι φορολογικοί πόροι της χώρας μας, ώστε να αποπληρώνει κατά προτεραιότητα τους δανειστές της.
Έτσι η Ελλάδα μετατράπηκε σε μια σύγχρονη “αποικία” των δανειστών της…».