Μια Φορά Και Έναν Καιρό

Εδέησε και πήρε τελικά ψήφο εμπιστοσύνης η υπό τον Στέφανο Στεφανόπουλο κυβέρνηση, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως η περιπέτεια με την Αποστασία τερματίστηκε. Ίσως προς στιγμήν η ηρεμία στην κοινωνία να αποκαταστάθηκε, όμως οι πολιτικές διεργασίες συνεχίστηκαν, όχι όπως πριν στο πεζοδρόμιο, αλλά τώρα «κάτω από το χαλί».

Πρώτο ρόλο στη διατήρηση του διχαστικού κλίματος είχαν οι πολλές εφημερίδες που κυκλοφορούσαν εκείνη την εποχή, οι οποίες «έριχναν λάδι στη φωτιά» με τα κύρια άρθρα τους, τα σχόλια και τις παραμορφωτικές αναλύσεις διαφόρων χωρίς ιδιαίτερη σημασία γεγονότων, τα οποία μεγέθυναν ή ελαχιστοποιούσαν κατά περίπτωση για να αλλοιώνουν την εικόνα της πολιτικής ζωής του τόπου.

Με διχοτομημένη και αλληλομισούμενη την άλλοτε κραταιά Ένωση Κέντρου, όπου η μια πλευρά, με λαμπερό φωτοστέφανο επί κεφαλής δημοκρατικών πρωτείων, αξίωνε αμέσως εκλογές, ενώ η άλλη, η εκ γενετής χωλή, που στηριζόταν σε δανεικές ψήφους, κι αυτές μαζεμένες φασούλι το φασούλι από ρεφενέ, ξόρκιζε τις κάλπες με τον απήγανο. Πάντως, ύστερα από δύο ολόκληρους μήνες που η Αθήνα είχε μεταβληθεί σε «φλεγόμενη βάτο», μπήκαν φαινομενικά τα πράγματα στη θέση τους. Ο μεγάλος χαμένος από τη θλιβερή περιπέτεια ήταν ο Κωνσταντίνος, που απώλεσε μεμιάς τη συμπάθεια μεγάλου μέρους του λαού, συμπάθεια που του είχε χαρίσει το νεαρό της ηλικίας του και ο πρόσφατος γάμος του με την Άννα Μαρία. Θέλοντας να ξανακερδίσει το χαμένο έδαφος, άρχισε τις περιοδείες ανά την Ελλάδα, πιστεύοντας πως η επαφή με την επαρχία θα αποκαθιστούσε την ισχύ του, που στηριζόταν κατά το οικόσημο στους δύο ροπαλοφόρους και στην «Αγάπη του Λαού». Οι εφημερίδες, κυρίως οι απογευματινές, που ανέκαθεν ήσαν ολίγον περιοδικά ποικίλης ύλης, εκστασιάζονταν από τις θερμές λαϊκές εκδηλώσεις με τις οποίες τον καλωσόριζαν. Μία από αυτές –αν θυμάμαι καλά, η «Μεσημβρινή»– περιγράφοντας με λυρισμό την υποδοχή του σε κωμόπολη της Βοιωτίας, έγραψε πρωτοσέλιδα: «Μια πομπή από εκατό γαϊδούρια, με επικεφαλής το βασιλικό ζεύγος, εισήλθε εις την πόλιν…». Από την άλλη, σε κάθε ευκαιρία, πυρά δεχόταν η κυβέρνηση Στεφανόπουλου, η οποία, χωρίς να είναι η καλύτερη ή η χειρότερη που σχηματίστηκε ποτέ, δεν κηλιδώθηκε τουλάχιστον από κάποιο οικονομικό σκάνδαλο. Έναν ολόκληρο χρόνο και κάτι μήνες παρέμεινε στην Αρχή, παραιτήθηκε δε όταν η ΕΡΕ απέσυρε την εμπιστοσύνη της, για να τη διαδεχθεί ο Παρασκευόπουλος χάρης στο μυστικό «μνημόνιο» με το οποίο τα βρήκαν οι Παπανδρέου – Κανελλόπουλος, όπως αποκάλυψε η εφημερίς «Ελευθερία», αποκάλυψη που τη χαρακτήρισαν ψευδή και έσυραν τον εκδότη της Πάνο Κόκα στα δικαστήρια. Στο διάστημα αυτό πολλές ήταν οι προβλέψεις πολιτικών για τα μελλούμενα του τόπου που διαψεύστηκαν οικτρά, όπως μια συνέντευξη του Ανδρέα Παπανδρέου στο «Βήμα» που προεξοφλούσε πως «με μαθηματικήν ακρίβειαν βαίνομεν προς εκλογάς», αποκλείοντας απολύτως «να κηρυχθεί δικτατορία». Και δογμάτιζε: «Στην Ελλάδα δεν περνάει ο φασισμός και η δικτατορία»… Άποψη για την οποία εξέφρασε ζωηρές αντιρρήσεις ο συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 21ης Απριλίου 1967…

Κατά τα λοιπά, πολλά και διάφορα συνέβησαν κατά τη διάρκεια του βίου της κυβέρνησης των Αποστατών, που διαβάζοντάς τα στις τότε εφημερίδες έχεις την εντύπωση πως πρόκειται για ειδήσεις σημερινές. Σταχυολογούμε μερικά, όπως, π.χ., το κλείσιμο των φαρμακείων με το οποίο απειλούσαν οι φαρμακοποιοί την κυβέρνηση αν υλοποιούσε την απόφασή της να χορηγήσει άδειες φαρμακείων «εις ομογενείς μη επιστήμονας φαρμακοποιούς», καταγόμενους εξ Αιγύπτου και Τουρκίας, θύματα διωγμών και απελάσεων. Καραβάνια ολόκληρα με ιδιότυπους πρόσφυγες Κωνσταντινουπολίτες και Αιγυπτιώτες κατέφθαναν μετά τον ξεριζωμό τους στην Ελλάδα, που όφειλε να δείξει με κάθε τρόπο τη στοργή της. Ένα άλλο θέμα που απασχολούσε την κοινή γνώμη ήταν η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, με την οποία είχε αποφασίσει να καταπιαστεί η κυβέρνηση, όπως όλες διαχρονικά οι κυβερνήσεις, προκαλώντας σεισμούς και αναταράξεις στα εκπαιδευτικά επίπεδα. Η πρωτοτυπία του εγχειρήματος έγκειτο στο ότι αποφάσισαν να εντάξουν σε ένα και μόνο νομοσχέδιο τη μεταρρύθμιση, το ακαδημαϊκό απολυτήριο και τα της ανωτάτης εκπαιδεύσεως, ώστε να πάρουν όλοι… Παρά τις όποιες μεμψιμοιρίες, το νομοσχέδιο ψηφίστηκε. Την ίδια ημέρα, σε άλλη στήλη της ίδιας εφημερίδας, δημοσιεύονταν διαβεβαιώσεις των υπουργών Παιδείας, Αλλαμανή, και Συντονισμού, Κ. Μητσοτάκη, ότι το νομοσχέδιο «δεν πρόκειται να αποσυρθεί», ενώ με μικρότερα στοιχεία ακολουθούσαν δηλώσεις πρυτάνεων που το θεωρούσαν «Απαράδεκτο»! Πλήξις και ανία…

Εκεί που ούτε ανία ούτε πλήξη χωρούσε ήταν στη μεγάλη απεργία των δημοσίων υπαλλήλων, όπου συμμετείχαν πάνω από 200.000 υπάλληλοι, κρατώντας κλειστά τα δημόσια καταστήματα αντάμα με τα δημοτικά. Επρόκειτο για μια προειδοποιητική απεργία, με την οποία επεδίωκαν να καθιερωθεί το «ενιαίο μισθολόγιο» και να μην υπονομευτεί η «35ετία», που μόλις είχε θεσπιστεί από την Ένωση Κέντρου, όπως και το «επίδομα αδείας», με το οποίο γίνονταν δεκατέσσερις οι μισθοί των εργαζομένων. Με χαρές και πανηγύρια υποδέχθηκαν οι υπάλληλοι αυτό το ανέλπιστο δώρο, που η μοίρα θέλησε να το αρπάξει η «τρόικα» από την τσέπη μας και να το εξαφανίσει ύστερα από μισό σχεδόν αιώνα…

Το προσωπικό των λεωφορείων δεν απήργησε διότι τα αιτήματά του παραπέμφθηκαν σε διαιτησία κι έτσι οι Αθηναίοι δεν ταλαιπωρήθηκαν στον καυτερό ήλιο.

Τα χρόνια εκείνα όταν απεργούσαν τα λεωφορεία δεν ίσχυε το δόγμα: «Ας κόψουνε οι επιβάτες τον λαιμό τους», αλλά η Πολιτεία φρόντιζε για τη μεταφορά τους με στρατιωτικά καμιόνια Τζέιμς και Ρέο που δρομολογούσε σε βασικές γραμμές. Οι απεργίες αυτές ήταν βούτυρο στο ψωμί, ή μάλλον στην κουραμάνα των φαντάρων, αφού στη θέση της κοπιαστικής «σπαρίλας» ή των κοπιαστικότερων ασκήσεων τους έστελναν να βοηθούν τους σοφεραίους στα στρατιωτικά φορτηγά που αναβαθμίζονταν σε λεωφορεία. Χτυπούσαν, δηλαδή, με τις γροθιές τους τη λαμαρίνα του αυτοκινήτου, σήμα για να κάνει στάση ή να ξεκινήσει ο οδηγός. Και, επιπλέον, υποβοηθούσαν, διά ωθήσεως εκ των όπισθεν, καλλίπυγους νεαρές επιβάτιδες να σκαρφαλώνουν στην καρότσα από τη στενή ξύλινη σκαλίτσα. Ακόμη, επειδή εθεωρείτο ζωτικής ανάγκης η κυκλοφορία του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου, στη βασική εκπαίδευση των νεοσύλλεκτων ναυτών περιλαμβανόταν η εκμάθηση οδηγήσεως… τρένων. Είναι αστείο ίσως, αλλά πολλοί ναύτες μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής τους θητείας σταδιοδρόμησαν ως οδηγοί των ηλεκτρικών συρμών των ΕΗΣ, καθώς ευχαρίστως η εταιρεία τούς προσελάμβανε τζάμπα εκπαιδευμένους. Στο γενικότερο απεργιακό κλίμα που επικρατούσε τα τελευταία χρόνια, εξεδήλωσαν και οι καταστηματάρχες την απόφασή τους να κλείσουν τα μαγαζιά τους την προσεχή Τετάρτη, με μια σειρά αιτημάτων που συνοψίζονταν στην προστασία του εμπορίου, και ειδικότερα της επαγγελματικής στέγης. Ταυτόχρονα, ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών εδήλωσε το επί… αιώνες χιλιοειπωμένο: «Ουδείς επείσθη ότι οι νέες φορολογίες είναι απαραίτητες».

Οκτώ μήνες τραβιόντουσαν οι επαγγελματίες με τους νέους φόρους χωρίς να βρεθεί ένας χριστιανός να τους διαβεβαιώσει -καλή ώρα- πως σύντομα θα τους επαναδιαπραγματευόταν για να αναπνεύσουν.