Μια Φορά Και Έναν Καιρό

Λογικά δεν συνέτρεχε κανένας λόγος για την προκήρυξή τους, αφού μόλις έναν χρόνο πρωτύτερα έγιναν οι πρώτες μετά τον πόλεμο «ειρηνικές» βουλευτικές εκλογές. Ήταν τότε και η τελευταία φορά που στήθηκαν κάλπες με γνήσια και σχετικά… ανόθευτη απλή αναλογική, στις οποίες συμμετείχε ένα πλήθος κομμάτων –«κονιορτό» όπως τα απεκάλεσε πολιτευόμενος– και εκπροσωπήθηκαν στη Βουλή όλες οι τάσεις και ιδεολογίες.

Τελικά η διεξαγωγή τους έγινε αναπόφευκτη διότι οι αρχηγοί των κομμάτων υπέσκαπταν ο ένας τον άλλον. Προς στιγμήν συμφωνούσαν, σχημάτιζαν συμμαχική κυβέρνηση δύο ή περισσότεροι εταίροι, και από την επομένη της ορκωμοσίας άρχιζε η υπονόμευση. Έτσι σε λίγο καιρό ακολουθούσε παραίτηση και διαβουλεύσεις για ένα νέο κυβερνητικό σχήμα με τους ίδιους. Κορυφαίος στις πολιτικές ίντριγκες ήταν ο γιός του μεγάλου Ελευθέριου Βενιζέλου, ο Σοφοκλής, που από τον πολύ κόσμο απεκαλείτο «Κλικλής»! Μετά τον θάνατο του Θεμιστοκλή Σοφούλη, αρχηγού ως τότε του ιστορικού Κόμματος των Φιλελευθέρων, ο Βενιζέλος διέλυσε το κόμμα του, το Κόμμα των Βενιζελικών Φιλελευθέρων, και ανέλαβε αρχηγός των ατόφιων Φιλελευθέρων, παίρνοντας όλα τους τα προικιά, και άρχισε να αλωνίζει… Άφθαστος στις δολοπλοκίες, έριχνε συνέχεια «μπανανόφλουδες» στους πολιτικούς του αντιπάλους, κυρίως δε στον Γεώργιο Παπανδρέου, στον οποίον και όταν συγκυβερνούσαν συνέχεια τού «έσκαβε τον λάκκο». Αλλά και ο «Γέρος» δεν του τη χάριζε. Πασίγνωστο είναι ότι τον είχε χαρακτηρίσει σε προεκλογική του ομιλία «αχθοφόρο ενός μεγάλου ονόματος». Αμέτρητα ήταν τα δεινά που υπέστη ο Παπανδρέου από τα τερτίπια του «Κλικλή» σε όλη τη μακρά πολιτική συνεργασία-αντιδικία τους, ώστε όταν το 1964 πέθανε αιφνιδίως ο Σοφοκλής και ανηγγέλθη στον Παπανδρέου το θλιβερό συμβάν, λέγεται πως εξέφρασε τη λύπη του απαγγέλλοντας το σατιρικό επιτύμβιο: «Ενθάδε κείται η πεθερά μου η Μαριγώ / ησύχασεν εκείνη, ησύχασα κι εγώ!». Όχι φυσικά πως οι άλλοι αρχηγοί πήγαιναν πίσω σε κόνξες και σε πισώπλατα μαχαιρώματα, αλλά ήσαν δευτεροκλασάτοι και ο κόσμος, που είχε βαρεθεί τα καμώματά τους, αναζητούσε τον σωτήρα να σύρει τον τόπο έξω από το τέλμα. Προς στιγμήν πίστεψε πως τον βρήκε στο πρόσωπο του Πλαστήρι, που πριν από έναν χρόνο κατέβηκε στις εκλογές με το σύνθημα «Αλλαγή», σύνθημα που συγκίνησε τις μάζες, αλλά ήταν πια πολύ άρρωστος και την πρωθυπουργία του την έφθειρε κατʼ εξακολούθηση ο Σοφοκλής Βενιζέλος, αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως ΕΠΕΚ-Φιλελευθέρων. Η πολιτική σάτιρα θριάμβευε στις επιθεωρήσεις και οι στίχοι από το τραγούδι του Γ. Μητσάκη «Ο καπετάνιος εινʼ στο καράβι / κι άλλοι δουλεύουν στη μηχανή…» πολλά υπονοούσε στο σκίτσο του Πολενάκη για τη δικέφαλη κυβέρνηση.

Στη Βουλή οι 250 βουλευτές κονταροχτυπιούνταν όπως συνήθως. Βέβαια κατηγορίες του τύπου «Είσαι κλέφτης και το άλλο που ξέρεις…», που εκτόξευσε χρόνια αργότερα βουλευτής σε συνάδελφό του δεν ήταν ακόμη του συρμού. Αλλά και η μεγίστη ποινή, να «ανακληθεί εις την τάξιν» κάποιος τυχόν παρεκτρεπόμενος, ανήκε σε ένα ρομαντικό παρελθόν. Εκείνη την εποχή είχε ξιφουλκήσει αθυρόστομος βουλευτής χρησιμοποιώντας ελάχιστα κομψές εκφράσεις στην αγόρευσή του. Τον διέκοψε ο πρόεδρος λέγοντας: «Κύριε Ιακωβάτε μην υβρίζετε, διότι θα αναγκασθώ να σας ανακαλέσω εις την τάξιν». Και ο Ιακωβάτος: «Εγώ θα υβρίζω και εσείς ανακαλείτε με!». Και μόνον το «φτου» του Κουλουμβάκη παρέμεινε αξεπέραστο ρεκόρ Γκίνες. Με αυτά και μʼ αυτά, το λεγόμενο στην Ελλάδα διαχρονικά «Δεν πάει άλλο!» από μουρμούρισμα έγινε οχλοβοή. Και τότε εμφανίστηκε ο Μεσσίας με τη στραταρχική του ράβδο. Φορτωμένος δάφνες και παράσημα, ο Παπάγος ήρθε να ταράξει τα νερά με την πρόθεση να ανατρέψει το παλαιοκομματικό κατεστημένο και καθώς, ως απόδειξη, δεν εδέχετο κομματικές συνεργασίες αλλά μονάχα προσχωρήσεις, πολλοί πολιτικοί αρχηγοί, όπως ο Κανελλόπουλος, ο Μαρκεζίνης, ο Στέφ. Στεφανόπουλος και άλλοι, διέλυσαν τα κόμματά τους και προσχώρησαν, αναδειχθέντες σε πρωτοκλασάτα στελέχη του Ελληνικού Συναγερμού που εμφανιζόταν με πολύ μεγάλο ρεύμα. Φυσικά όλοι οι άλλοι δεν κάθισαν με σταυρωμένα τα χέρια, αλλά λειτούργησε αυτομάτως το «ένστικτο αυτοσυντηρήσεως», τον ορισμό του οποίου έδωσε –αν θυμάμαι καλά– ο βουλευτής Μπακόπουλος: «Τα μουλάρια όταν νιώσουν κίνδυνο κάνουνε κύκλο και με τα πισινά ποδάρια τους κλωτσάνε πέρα-δώθε».

Για να μειωθεί ο κίνδυνος του μονολιθικού Συναγερμού έπρεπε να υπάρξει κάτι ανάλογο. Αλλά πώς να συμβεί κάτι παρόμοιο όταν στην αντίπερα όχθη αντιπαρατασσόταν κονιορτός κομματιδίων που, αν και αδελφά μεταξύ τους, το ένα έβγαζε το μάτι του άλλου; Και τότε τη λύση έδωσε η μεγαλοφυΐα του Βενιζέλου. Καθιέρωσε εκλογικό σύστημα την ενισχυμένη αναλογική, ώστε για να μετάσχει στη Β΄ κατανομή ένα κόμμα έπρεπε να διαθέτει το 17% των ψήφων στην επικράτεια, νούμερο άπιαστο για τα «αποκόμματα», όπως αποκαλούσαν χλευαστικά τα κομματικά ψιλοτάρια. Με τον τρόπο αυτό άπειροι μικροί, για να επιβιώσουν πολιτικά, έσπευσαν να αναζητήσουνε στέγη σε κάποιο μεγάλο κόμμα και δεν έγινε διασπορά ψήφων. Μόνον ο Γεώργιος Παπανδρέου, αν και το Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα του ουδέποτε ξεπέρασε το 10%, δεν καταδέχθηκε να ζητήσει σωσίβιο, κατέβηκε μόνος του με το κεφάλι ψηλά και… καταποντίστηκε. Ένα άλλο εφεύρημα του Βενιζέλου ήταν, ως αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως, να μη χαλάει το χατίρι κανενός και να μην κωφεύει σε κανένα αίτημα. Ζητούσε π.χ. το χωρίον Άλφα σε κάποια αετοράχη τρεχούμενο νερό. Μέτραγε τους ψηφοφόρους, με βάση το αξίωμα της πρακτικής αριθμητικής «φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι», και την επομένη έστελνε… πανηγυρικά σωλήνες υδρεύσεως. Φυσικά, την επαύριο των εκλογών τους έπαιρνε πίσω, το χωρίον Άλφα ουδέποτε αποκτούσε τρεχούμενο νερό και οι κάτοικοι γίνονταν κοψοχέρηδες, όπως άλλωστε συμβαίνει συνήθως…

Στον Τύπο, για να ανατραπεί το υπέρ Παπάγου ρεύμα, πρωτοστατούσε η μεγάλης κυκλοφορίας απογευματινή εφημερίδα «Αθηναϊκή» του Γιάννη Παπαγεωργίου, ιδιοκτήτη του περιοδικού «Ο Θησαυρός», φανταχτερή και πρωτότυπη. Με πολλούς καταξιωμένους συνεργάτες, με φωνακλάδικα άρθρα, πολλά χρώματα στην εκτύπωση, την τσουχτερή γελοιογραφία του Αρχέλαου Αντώναρου, κατέκτησε αμέσως μεγάλη κυκλοφορία. Καθώς οι εφημεριδοπώλες την προέβαλαν, διότι ήσαν τότε περιφερόμενοι και διαλαλούσαν τις ειδήσεις, η Αθηναϊκή έκανε μεγάλη ζημιά στον Συναγερμό. Για να αντιμετωπισθεί, εκδόθηκε πάνω στα χνάρια της σαν αντίδοτο η «Απογευματινή», παιδί της πρωινής «Ακρόπολεως» που κι αυτήν αγκάλιασε αμέσως το αναγνωστικό κοινό.Τελικά ο αντικειμενικός σκοπός, να μην πάρει πλειοψηφία ο Παπάγος, επετεύχθη, μια κυβέρνηση ετοιμόρροπη σχηματίστηκε, ο κ. Πιουριφόι νευρίασε και υπέδειξε να ξαναγίνουν εκλογές με πλειοψηφικό, οι πολιτικοί συμμορφώθηκαν και η ζωή συνεχίστηκε…