ΔΝΤ: Η Ελλάδα είπε «όχι» στην… επιμήκυνση που τώρα ζητάει!
Η έκθεση του Ταμείου φωτίζει αρκετές κρίσιμες πλευρές της… ελληνικής περιπέτειας με τα Μνημόνια, αλλά δημιουργεί και νέα ερωτήματα, που θα πρέπει να απαντηθούν στο μέλλον:
• Στην έκθεση επιβεβαιώνεται ότι το Ταμείο είχε επιμείνει κατά τη διαπραγμάτευση του δεύτερου Μνημονίου με τον Λ. Παπαδήμο και τον τότε αντιπρόεδρο και υπουργό Οικονομικών, Ευάγγ. Βενιζέλο, στην ανάγκη να επιμηκυνθεί η χρονική διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος της Ελλάδας, σχεδόν με ταυτόσημα επιχειρήματα με αυτά που επικαλείται σήμερα ο πρωθυπουργός, Α. Σαμαράς, για να διεκδικήσει την επιμήκυνση!
• «Οι συζητήσεις (με την ελληνική κυβέρνηση) εστιάστηκαν», όπως τονίζει το Ταμείο, «στην εύρεση της σωστής ισορροπίας ανάμεσα στην ταχύτητα της δημοσιονομικής προσαρμογής και στις επιπτώσεις που αυτή θα είχε στην πραγματική οικονομία». Ακολούθως τονίζεται ότι επιτράπηκε στην ελληνική κυβέρνηση να αυξηθεί ο στόχος για το έλλειμμα του 2012 και να υπάρξει νέο πρωτογενές έλλειμμα ίσο με το 1% του ΑΕΠ, ακριβώς για να μετριαστούν οι υφεσιακές επιπτώσεις που θα είχαν στην οικονομία οι μειώσεις των μισθών στον ιδιωτικό τομέα.
• «Οι επιπτώσεις των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στη ζήτηση της οικονομίας και οι προοπτικές ασθενέστερης οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη απαιτούσαν μια μεγαλύτερη περίοδο εφαρμογής του προγράμματος, ώστε να επιτραπεί μια δημοσιονομική πολιτική που θα διευκολύνει την ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα»: αυτό, σημειώνει η έκθεση, ήταν το βασικό επιχείρημα των στελεχών του Ταμείου προς την ελληνική κυβέρνηση, για να δικαιολογήσουν την πίεση που άσκησαν για επιμήκυνση.
• Όμως, η τότε κυβέρνηση είπε «όχι» σε αυτές τις προτάσεις του ΔΝΤ, όπως τουλάχιστον αναφέρει το ίδιο το Ταμείο στην έκθεσή του. «Οι ελληνικές αρχές υποστήριξαν ότι η επιμήκυνση της προσαρμογής πέρα από το 2014 θα δημιουργούσε κινδύνους για την αξιοπιστία τους και, με δεδομένη την αντίδραση των ευρωπαίων εταίρων, εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι το αίτημα για επιμήκυνση θα αντιμετωπιζόταν ως έλλειψη δέσμευσης στους στόχους για τη σταθερότητα και την ανάπτυξη», σημειώνει το ΔΝΤ.
Με άλλα λόγια, κατά την άποψη του Ταμείου η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε, ανεξάρτητα αν θα είχε ή όχι θετικό αποτέλεσμα μια τέτοια στρατηγική, να επιμείνει έναντι των ευρωπαίων εταίρων, έχοντας και την υποστήριξη του ΔΝΤ, για την επιμήκυνση του προγράμματος ήδη από τον χρόνο κατάρτισης του δεύτερου Μνημονίου και πριν από τις εθνικές εκλογές στην Ελλάδα. Όμως, η τότε κυβέρνηση δεν έκανε αυτήν τη διπλωματική προσπάθεια, υπολογίζοντας προφανώς τις αντιδράσεις, κυρίως από τη Γερμανία. Το αποτέλεσμα ήταν να μείνει η Ελλάδα με ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που το ίδιο το Ταμείο χαρακτηρίζει «πολύ φιλόδοξο», δηλαδή με ένα πρόγραμμα που δεν έβγαινε, όπως αποδείχτηκε αργότερα πέρα από κάθε αμφισβήτηση.
Σχεδόν βέβαιη… αποτυχία
Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο της ίδιας έκθεσης του ΔΝΤ, που συνάδει με όσα δήλωσε πρόσφατα ο Π. Ρουμελιώτης («το ΔΝΤ ήξερε εξαρχής ότι δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί το πρόγραμμα για την Ελλάδα»), είναι ότι το Ταμείο προχωρά σε μια αποτίμηση όλων των διεθνών εμπειριών από προγράμματα προσαρμογής μέσω εσωτερικής υποτίμησης, όπως αυτό που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αποτυχία αυτής της στρατηγικής στη χώρα μας είναι σχεδόν βέβαιη.
Τα προγράμματα εσωτερικής υποτίμησης είναι πολύ επώδυνα και σπάνια έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία, τονίζει το Ταμείο. Και απαριθμεί όλα τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει μια οικονομία (τα οποία η Ελλάδα είναι πασιφανές ότι δεν συγκεντρώνει!) για να πετύχει η στρατηγική της εσωτερικής υποτίμησης: μεταξύ άλλων, η οικονομία όπου θα εφαρμοστεί η εσωτερική υποτίμηση πρέπει να είναι ανοικτή στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές, με υψηλό βαθμό κινητικότητας των συντελεστών της οικονομίας (κυρίως, δηλαδή, των εργαζομένων) και υψηλό βαθμό ελαστικότητας στους μισθούς και τις τιμές.
Σε μια οικονομία, όπως η ελληνική, με τις γνωστές σκληρύνσεις και στρεβλώσεις που τη χαρακτηρίζουν, είναι προφανές από τα συμφραζόμενα της έκθεσης ότι η εσωτερική υποτίμηση δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας. Παρά ταύτα, το ΔΝΤ εφάρμοσε τη συνταγή στην Ελλάδα, προφανώς επειδή πίεσαν προς την κατεύθυνση αυτή οι Γερμανοί, όπως φαίνεται να έχουν πιέσει και για να μη συζητηθεί έγκαιρα η επιμήκυνση. Στο παιχνίδι της κατανομής ευθυνών για τα προβλήματα και τις αποτυχίες του ελληνικού προγράμματος το ΔΝΤ φαίνεται να ρίχνει τα βάρη προς τη Γερμανία, ενώ μένει να συζητηθεί και να διερευνηθεί σε ποιο βαθμό ευθύνονται οι κυβερνήσεις Παπανδρέου και Παπαδήμου…
Ν.Χ.