Έρχεται «μαύρος Σεπτέμβριος» για τα ιδρύματα της Εκκλησίας

Το βάρος που καλούνται να σηκώσουν οι μητροπόλεις είναι δυσβάσταχτο, λένε πολλοί αρχιερείς από τη Θράκη μέχρι την Πελοπόννησο. Τα συσσίτια πολλαπλασιάστηκαν. Τα οικονομικά βοηθήματα σε οικογένειες που δεν έχουν να πληρώσουν το ρεύμα και άλλες βασικές τους υποχρεώσεις αυξήθηκαν. Δαπάνες που γίνονται από τα ταμεία των μητροπόλεων και των ενοριών.

Η λειτουργία των βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών έχει γίνει πια «πολυτέλεια». Τα ιδρύματα εξαντλούν τα αποθεματικά τους και τα ταμεία των μητροπόλεων δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες. Το κοινωνικό δίκτυο που έχουν αναπτύξει οι μητροπόλεις με ιδρύματα και άλλες δομές, έχει κυριολεκτικά «γονατίσει» από την κρίση.

Στην Ηλεία, ο μητροπολίτης έβαλε πρόσφατα λουκέτο σε ένα ίδρυμά του. Δεν μπορούσαν να καλυφθούν οι λειτουργικές δαπάνες και οι μισθοί του λιγοστού προσωπικού. Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζει και το γηροκομείο της Μητρόπολης Καλαβρύτων. Στη Μητρόπολη Μεσσηνίας και την Αλεξανδρούπολης ο ΕΟΠΠΥ δεν έχει καταβάλει τις υποχρεώσεις του από την προηγούμενη χρονιά. Σαν ντόμινο, το ένα μετά το άλλο τα ιδρύματα της Εκκλησίας (Σπάρτη, Λειβαδιά κ.λπ.), που άλλοτε ήταν οικονομικά εύρωστα και πρότυπα δομών κοινωνικής πρόνοιας, εμφανίζουν σημάδια παρακμής. Βασική αιτία, η αδυναμία των ασφαλιστικών φορέων να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους. «Οι μητροπόλεις συνήθως κάλυπταν τη διαφορά, όταν ένα ίδρυμα ή γηροκομείο είχε οικονομικά προβλήματα. Δεν υπάρχει πια αυτή η δυνατότητα. Αν η κατάσταση συνεχιστεί έτσι, θα υποχρεωθούν να τα κλείσουν» λέει διευθυντής ιδρύματος μεγάλης μητρόπολης.

Ολέθριες συνέπειες

Οι συνέπειες, αν μπουν λουκέτα σε ιδρύματα της Εκκλησίας, θα είναι ολέθριες, επισημαίνει κοινωνική λειτουργός της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. «Αν οι ηλικιωμένοι ή τα άτομα με νοητικά προβλήματα έχουν συγγενείς, τότε θα επιστρέψουν στα σπίτια τους. Σε διαφορετική περίπτωση, δεν αποκλείεται ακόμη και να καταλήξουν στον δρόμο». Ο αριθμός των ιδρυμάτων που λειτουργούν υπό την σκέπη των μητροπόλεων δεν είναι καθόλου αμελητέος. Στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών 10 βρεφονηπιακοί σταθμοί, 10 παιδικοί σταθμοί, 19 στέγες γερόντων (και 66 στις μητροπόλεις), 13 θεραπευτήρια χρονίως πασχόντων, 8 ιδρύματα για άτομα με ειδικές ανάγκες, 10 νοσοκομεία-ιατρεία, 7 ιδρύματα ψυχικής υγείας, 6 ξενώνες για αστέγους, ένας ξενώνας για φιλοξενία συνοδών-ασθενών, 36 οικοτροφεία-ορφανοτροφεία και πολλά ιδρύματα παιδικής προστασίας εξαρτώνται άμεσα από την Εκκλησία.

Πολλά προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι παιδικοί σταθμοί των μητροπόλεων. Οι δημοτικοί σταθμοί, φορτωμένοι από προσωπικό και δαπάνες, δεν μπορούν να απορροφήσουν τα παιδιά και πολλοί απευθύνονται στις δομές της Εκκλησίας. Δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος ούτε τον αριθμό των παιδιών που μένουν απ’ έξω. Και το συμβολικό μηνιαίο ποσό που καταβάλλουν οι γονείς -όσοι μπορούν να το καταβάλλουν- δεν είναι πια αρκετό, ενώ οι υπερχρεωμένοι δήμοι δεν μπορούν να τους υποστηρίξουν.

Ευθύνες κράτους και ιεραρχών

Για το αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί δεν είναι άμοιροι ευθυνών ούτε οι κυβερνώντες ούτε οι αρχιερείς. Κανένας πολιτικός, υποστηρίζει κληρικός με εμπειρία στο προνοιακό έργο και τα κοινωνικά προγράμματα, δεν έδωσε βάση στην ανάπτυξη της «κοινωνικής οικονομίας» από την Εκκλησία. «Δεν στήριξαν ποτέ σοβαρά την ανάπτυξη του κοινωνικού και προνοιακού έργου στην Ελλάδα από την Εκκλησία. Όπως συμβαίνει σε άλλες προηγμένες χώρες, όπου η Εκκλησία υλοποιεί το κοινωνικό έργο που είναι υποχρεωμένο να έχει ένα κράτος» επισημαίνει.

«Στις μητροπόλεις», προσθέτει, «λειτουργούν ιδρύματα με το απαραίτητο μόνο προσωπικό και προσεγμένες λειτουργικές δαπάνες. Δεν τους ενδιαφέρει το κέρδος αλλά να βγαίνουν τα έξοδα. Δεν φορτώνονται από ρουσφετολογικές προσλήψεις ούτε από περιττές σπατάλες. Η εκτέλεση της κρατικής κοινωνικής μέριμνας των πολιτών από την Εκκλησία προσφέρει θέσεις εργασίας και λύσεις στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Είναι μια ενδεδειγμένη λύση που ακολουθείται ακόμη και στη Γερμανία από την Ευαγγελική Εκκλησία».

Οι πολιτικοί δεν στήριξαν την κοινωνική οικονομία -αν και πολλοί την υποσχέθηκαν- φοβούμενοι πως θα αυξηθεί η δύναμη της Εκκλησίας. Έκοψαν, όμως, με αυτόν τον τρόπο έναν μοχλό ανάπτυξης που σήμερα θα ήταν πολύ χρήσιμος. «Καλά είναι και τα συσσίτια που προσφέρουν οι μητροπόλεις. Είναι όμως μη παραγωγικά και δίνουν λύσεις την ύστατη στιγμή. Έπρεπε τα χρήματα να δαπανώνται για να δημιουργούνται θέσεις εργασίας και ταυτόχρονα με το κοινωνικό έργο να γίνεται και ανάπτυξη στην περιοχή».

Ευθύνες έχουν και οι μητροπολίτες όμως, που δεν έδωσαν την απαραίτητη σημασία να αποκτήσουν οικονομική αυτονομία. Λίγοι είναι αυτοί που αναπτύσσουν κοινωνικά έργα και σοβαρές υποδομές στις μητροπόλεις τους. «Αντί να δαπανώνται χρήματα στα άμφια που θα φορέσουν και στα αυτοκίνητα που θα αγοράσουν, να σηκώσουν τα μανίκια, να μιλήσουν με περιφερειάρχες -όσους δεν τους υποσκάπτουν-, να αντλήσουν κοινοτικά κονδύλια και να συμμετέχουν σε κοινωνικά προγράμματα. Πόσοι όμως το έκαναν τα τελευταία χρόνια;» υποστηρίζει άτομο με μεγάλη εμπειρία στον εκκλησιαστικό χώρο.

Οι περισσότεροι αρχιερείς ασχολούνται, εντός και εκτός Συνόδου, με ανούσια θέματα, με διαφορές περασμένων… αιώνων και το ποιον θα εκλέξουν στην τάδε ή τη δείνα μητρόπολη. Όταν όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες γύρω μας μεγαλουργούν, η Εκκλησία της Ελλάδος φθίνει. Δεν έχουν καμία διάθεση ανάπτυξης των τοπικών οικονομιών και περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους, βυθίζοντας στο τέλμα Εκκλησία και κοινωνία…