H ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΟΡΥΦΗΣ ΑΔΙΑΦΟΡΗΣΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΓΙΑΤΙ;

Για πολλοστή φορά οι ηγέτες των 27 κρατών της ΕΕ δεν κατάφεραν να λάβουν μια σειρά μέτρων άμεσης εφαρμογής. Και όμως η Ευρωζώνη και το ευρώ βρίσκονται σε κίνδυνο και η κρίση υπερχρέωσης των κρατών του Νότου, και όχι μόνο, μαίνεται και γιγαντώνεται. Οι αντιθέσεις συμφερόντων, που πολλές φορές οδήγησαν στη ματαίωση της υλοποίησης κρίσιμων αποφάσεων, εμφανίστηκε και πάλι και οδήγησε και αυτήν τη Σύνοδο Κορυφής σε ναυάγιο. Οι ηγέτες των κρατών-μελών χωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες. Σ’ αυτούς που επηρεάζονται από τις απόψεις της γερμανικής κυβέρνησης και σ’ αυτούς που ακολουθούν τη γραμμή που έχουν χαράξει τα κράτη του ευρωζωνικού Νότου και κυρίως της τριπλής συμμαχίας Γαλλίας, Ιταλίας και Ισπανίας.

Η πρώτη λοιπόν εντύπωση από τις εργασίες και τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής είναι ότι οι ηγέτες δεν έχουν οικοδομήσει ακόμη ευρωπαϊκή συνείδηση. Λειτουργούν με γνώμονα την εξυπηρέτηση συμφερόντων που μπορεί να είναι και το συμφέρον κάθε χώρας. Να γιατί καθυστερεί η οικοδόμηση κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης και οι δομές εξυπηρέτησης του κοινού συμφέροντος είτε δεν αποφασίζονται, είτε όταν αποφασιστούν δεν υλοποιούνται. Έτσι η πολιτική και οικονομική ενοποίηση της ΕΕ έχει καταστεί μια αβεβαιότητα που τροφοδοτεί τις τάσεις των κερδοσκόπων της αμαρτωλής χρηματοπιστωτικής αγοράς. Κατ’ αρχήν, βέβαια, αυτοί οι «νέοι μαυραγορίτες» εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα και αυτό είναι φυσικό. Το αφύσικο είναι ότι η ηγεσία της ΕΕ και της Ευρωζώνης δεν κατάφερε να έχει μια ενιαία άποψη, ώστε να χτυπηθεί η αβεβαιότητα και να σταματήσει πλέον η κερδοσκοπία της κινδυνολογίας. Εάν η ηγεσία, έστω της Ευρωζώνης, αποφάσιζε ομόφωνα την εφαρμογή ορισμένων μέτρων, οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες δεν θα αποτελούσαν πηγή κερδοσκοπίας που προκαλεί την οικονομική αποδυνάμωση των χωρών και την ένταση της σημερινής οικονομικής κρίσης. Αυτήν την αβεβαιότητα και την αναβλητικότητα στη λήψη αποτελεσματικών μέτρων θέλησε να χτυπήσει ο ιταλός πρωθυπουργός Μόντι, με τη σύμφωνη γνώμη του ισπανού ομολόγου του Ροχάι και του γάλλου Προέδρου Ολάντ, αλλά δεν κατάφερε να διασπάσει το μέτωπο που είχε δημιουργήσει η γερμανίδα καγκελάριος Ά. Μέρκελ. Ας έρθουμε τώρα στα επιμέρους θέματα της ατζέντας της Συνόδου Κορυφής:

α) Κατά την άποψή μας, είναι πολύ ύποπτη η απόφαση που ελήφθη για τη διάθεση ποσού 110 δισ. ευρώ για τη στήριξη των τραπεζών και των τραπεζιτών. Ενώ η λιτότητα που οδηγεί στην εξαθλίωση των οικονομιών με το βάθεμα της ύφεσης δεν απασχόλησε καθόλου τη Σύνοδο Κορυφής, ομόφωνα οι ηγέτες αποφάσισαν να στηρίξουν το τραπεζικό σύστημα, σε βάρος τελικά των προϋπολογισμών των κρατών που θα ζητήσουν τη στήριξη των τραπεζών τους. Κανείς δεν θα είχε αντίρρηση να τονωθεί το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης, πέρα από τη στήριξη που ήδη έχει λάβει από την ΕΚΤ. Με μία όμως προϋπόθεση: ότι αυτά τα καινούργια πακέτα στήριξης τελικά θα χρηματοδοτήσουν τη ρευστότητα των επιχειρήσεων μέσω μακροπρόθεσμου τραπεζικού δανεισμού, έτσι ώστε να δυναμώσει ο παραγωγικός ιστός, να χτυπηθεί η ανεργία και να υποχωρήσει η ύφεση. Με άλλα λόγια, να αρχίσουν να δημιουργούνται οι προϋποθέσεις μιας αναπτυξιακής πορείας της Ευρώπης, που όλοι πλέον έχουν συνειδητοποιήσει ότι είναι η βάση για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης που αυτή διέρχεται σήμερα. Όμως, όπως τονίσαμε και στο άρθρο μας της περασμένης Κυριακής, το σύστημα βρίσκεται σε φάση μετάλλαξης και έχει στρέψει το κύριο ενδιαφέρον του στη στήριξη των τραπεζών και των τραπεζιτών. Για τον λόγο αυτό και η πρόταση για τη δημιουργία μιας ενιαίας τραπεζικής αγοράς των 17 χωρών της Ευρωζώνης απερρίφθη, μετά τη διαφωνία της Γερμανίας και της Βρετανίας. Έτσι η απόφαση για ενιαίο ευρωζωνικό τραπεζικό σύστημα μετατέθηκε για τη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου.

Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι αντί της πλήρους τραπεζικής ένωσης των τραπεζών των 17 χωρών της Ευρωζώνης, η Σύνοδος Κορυφής αποφάσισε να τεθούν υπό έλεγχο ορισμένες μεγάλες τράπεζες που η κατάρρευσή τους ή τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν θα μπορούσαν να οδηγήσουν την Ευρωζώνη σε μια βαθιά νομισματική κρίση. Αυτές οι τράπεζες θα βρίσκονται κάτω από τη γενική εποπτεία της ΕΚΤ και η ΕΚΤ θα αποφασίζει για τα μέτρα που κάθε φορά είναι αναγκαίο να λαμβάνονται. Πάντως, τελική απόφαση για τη νέα αυτή αρμοδιότητα της ΕΚΤ, για την οποία πολύ πίεσε ο πρόεδρός της, θα ληφθεί οριστικά από το Eurogroup. Επίσης σημειώνουμε ότι οποιαδήποτε και αν είναι η απόφαση, δεν θα αφορά το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας, γιατί η χώρα μας βρίσκεται υπό το ειδικό καθεστώς των δύο Μνημονίων. Φυσικά το ίδιο θα ισχύσει και για την Ιρλανδία και για την Πορτογαλία. Εκτός εάν πρυτανεύσουν πιο λογικές απόψεις.

β) Άλλη σημαντική απόφαση της Συνόδου Κορυφής που αφορά το τραπεζικό σύστημα είναι η σύσταση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ), που προβλέπεται να έχει υλοποιηθεί το αργότερο μέχρι τη λήξη του έτους. Ο μηχανισμός αυτός θα ασχολείται με την επίλυση θεμάτων κρατικών και ιδιωτικών τραπεζών των κρατών-μελών, που δεν θα υπαχθούν στον άμεσο έλεγχο και εποπτεία της ΕΚΤ. Ο μηχανισμός αυτός θα δανείζει απευθείας τις τράπεζες αυτές για να πετυχαίνουν την ανακεφαλαίωσή τους. Έτσι τα κράτη μέλη δεν θα δανείζονται πλέον από την ΕΚΤ για στήριξη των προβληματικών τραπεζών. Και συνεπώς το δημόσιο χρέος δεν θα επηρεάζεται εξ αυτής της αιτίας. Αυτή ήταν μια νίκη του μετώπου Ιταλίας-Ισπανίας με στήριξη και της Γαλλίας, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης των τραπεζικών τους συστημάτων. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα αγοράζει απευθείας ομόλογα των κρατών που εφαρμόζουν τη δημοσιονομική πειθαρχία και τις συστάσεις λιτότητας που επιβάλλει η Κομισιόν ή η ΕΚΤ ή το ΔΝΤ. Και επιπλέον σέβονται τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει στο ακέραιο. Αυτή ήταν μια παραχώρηση στην απαίτηση της Μέρκελ για δημοσιονομική πειθαρχία, λιτότητα και σεβασμό των υποχρεώσεων. Και δεν ήταν μόνο η Γερμανία που απαιτούσε την υιοθέτηση αυτών των σκληρών όρων. Ήταν και τα κράτη που ακολουθούν τη γραμμή της, όπως Ολλανδία, Φινλανδία και Αυστρία. Έτσι όλες οι κυβερνήσεις Βορρά και Νότου έμειναν ικανοποιημένες, ενώ οι λαοί κυρίως του Νότου έμειναν με την απογοήτευση της συνέχισης της λιτότητας.

γ) Άλλη σημαντική απόφαση, όπως τη χαρακτήρισαν και οι ηγέτες, ήταν η διάθεση ποσού 120 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη και την καταπολέμηση της ανεργίας. Δυστυχώς το ποσό αυτό και είναι ανεπαρκές, αλλά και αποτελεί ξαναζεσταμένο φαγητό. Γιατί στην ουσία δεν προστίθενται πιστώσεις για ανάπτυξη και καταπολέμηση της ανεργίας από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Απλώς συγκεντρώθηκαν τα αδιάθετα ποσά από το ΕΣΠΑ και τα άλλα κοινοτικά ταμεία αναπτυξιακού σκοπού και κοινωνικών πόρων, που μαζί με δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ύψους 10 δισ. ευρώ θα αποτελέσουν το κεφάλαιο για την καταπολέμηση της ανεργίας και την ανάπτυξη των χωρών της Ευρωζώνης! Όπως μπορεί εύκολα να κατανοήσει κανείς, το ποσό των 120 δισ. για τους σκοπούς αυτούς είναι εντελώς ασήμαντο, για να μην πούμε ότι αποτελεί εμπαιγμό. Γι’ αυτό και οι αγορές δεν πείστηκαν για την ανάκαμψη των χωρών του Ευρωζωνικού Νότου. Οι εκκλήσεις του Ομπάμα και άλλων διακεκριμένων αξιωματούχων για προτεραιότητα στην ανάπτυξη προσέκρουσαν στην άρνηση της Μέρκελ να διατεθούν αυξημένες πιστώσεις. Έτσι η αναπτυξιακή πορεία των υπερχρεωμένων χωρών τελεί σε κατάσταση αβεβαιότητας και το μόνο βέβαιο είναι η λιτότητα και οι πλούσιες επιχορηγήσεις στο τραπεζικό σύστημα. Οι κυβερνήσεις βέβαια θα προσπαθήσουν να περάσουν στους λαούς το μήνυμα ότι η ηγεσία της Ευρωζώνης ενδιαφέρεται τάχα για ανάπτυξη, όπως συμβαίνει σε κάθε περίπτωση που υμνολογούν τις αποφάσεις των Συνόδων Κορυφής.

Το συμπέρασμα από τις αποφάσεις που παρουσιάσαμε παραπάνω είναι ξεκάθαρο. Αυτή η Σύνοδος Κορυφής, που είχε συγκεντρώσει το ενδιαφέρον όλων, απεδείχθη εντελώς ανίκανη να αντιμετωπίσει και να επιλύσει τα τόσα προβλήματα που περιζώνουν την Ευρωζώνη και το ευρώ. Και είχε απόλυτα δίκιο ο μεγάλος φιλόσοφος της αρχαιότητας, ο Αριστοτέλης, όταν έλεγε ότι «εν τη συνενώσει των ανθρώπων δεν συνενούται το πνεύμα αυτών». Στη συνένωση αυτή των Βρυξελλών παρουσιάζεται μόνο μια συνένωση συμφερόντων. Έτσι όμως τα προβλήματα των λαών δεν μπορούν να επιλυθούν επιτυχώς.

Ένα άλλο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής ταυτίζονται απόλυτα με τις επιδιώξεις της μετάλλαξης του καπιταλισμού. Η λιτότητα διατηρείται και επεκτείνεται για τους πολλούς. Ενώ όλη η μέριμνα συγκεντρώνεται στη στήριξη των αγορών και του τραπεζικού συστήματος, που είναι ως γνωστόν η κυριότερη πηγή από την οποία ξεκίνησε η τωρινή οικονομική κρίση. Έτσι όπως βαδίζει τώρα η ΕΕ και η Ευρωζώνη πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες να μας προκύψει στο άμεσο μέλλον μια καινούργια οικονομική κρίση που αυτή τη φορά θα ξεκινήσει από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Και θα μπορούσε άραγε κανείς από τους αξιωματούχους της ΕΕ να μας δώσει μια απάντηση για ποιον λόγο οι αποφάσεις της συνόδου αυτής δεν ισχύουν για την Ελλάδα;