Βασανιστικό παζάρι για το «χαλαρό» Μνημόνιο

Η νέα διαπραγμάτευση προδιαγράφεται βασανιστική, καθώς δεν αποκλείεται να διαρκέσει ως τα τέλη του καλοκαιριού, με «πάγωμα» στην εκταμίευση της επόμενης δόσης, που θα αφήσει το Δημόσιο σε καθεστώς υποχρηματοδότησης, με εκδόσεις εντόκων γραμματίων και «αρπαχτές» από τα κονδύλια για τις τράπεζες.

Ο κορυφαίος τεχνοκράτης που συμβουλεύει το Eurogroup, ο αυστριακός πρόεδρος του European Working Group, αναγνώρισε αυτήν την εβδομάδα με δημόσιες δηλώσεις ότι το Μνημόνιο 2 έχει ξεπερασθεί από τις εξελίξεις, κυρίως λόγω της καθυστέρησης από τις διπλές εκλογές και της ύφεσης, που είναι πολύ βαθύτερη από όσο είχε προβλεφθεί. Όπως ανέφερε ο τέως εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ, καθηγητής Παναγιώτης Ρουμελιώτης, η ύφεση φέτος θα φθάσει το 6-7% και το 2013 στο -3,4% (τις εκτιμήσεις αυτές, σύμφωνα με πληροφορίες, συμμερίζεται και το ΔΝΤ).

Με αυτήν την ύφεση, παρότι ως τώρα η εκτέλεση του προϋπολογισμού είναι σχετικά ικανοποιητική, όπως εξήγησε ο Γ. Ζαννιάς στο Eurogroup της Πέμπτης, θα είναι αδύνατο να επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις του προγράμματος για το έλλειμμα και η Ελλάδα χρειάζεται τουλάχιστον δύο χρόνια παράταση (ως το τέλος του 2016) για να επιτύχει τους στόχους, με παράλληλη αύξηση της χρηματοδότησης από την «τρόικα» έως και κατά 20 δισ. ευρώ.

Το Eurogroup συμφώνησε ότι το τεχνικό κλιμάκιο της «τρόικας» θα φθάσει στην Αθήνα τη Δευτέρα, για να ετοιμάσει μια πρώτη έκθεση αποτίμησης της κατάστασης (σύμφωνα με πληροφορίες, η έκθεση είναι ήδη σχεδόν έτοιμη και περιγράφει, εύλογα, καθυστερήσεις σε όλα τα πεδία εφαρμογής του Μνημονίου). Το Eurogroup αποφάσισε, όπως ανακοίνωσε ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, να προχωρήσει η διαπραγμάτευση με αρκετά «αυστηρή» διαδικασία:

Η δόση των 4 δισ. ευρώ, που επρόκειτο να εκταμιευθεί τον Ιούνιο, θα παραμείνει «παγωμένη», μέχρι να συμφωνηθεί το νέο Μνημόνιο με την ελληνική κυβέρνηση. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος θα μείνει με… σχεδόν άδεια ταμεία και θα πρέπει να ζητήσει άδεια της «τρόικας» για πρόσθετες εκδόσεις εντόκων γραμματίων και προσωρινή χρηματοδότηση από τα κονδύλια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για τις τράπεζες. Με αυτές τις αλχημείες θα πληρωθούν στα τέλη Ιουλίου οι μισθοί και οι συντάξεις για τον Αύγουστο, αλλά το Δημόσιο θα παραμείνει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με τεράστια κενά χρηματοδότησης βασικών τομέων του (υγεία, φάρμακα κ.ά.).

Η έγκριση της εκταμίευσης θα δοθεί μόνο στο τέλος της διαδικασίας και θα απαιτήσει να έχει εφαρμόσει η Ελλάδα όλα τα προαπαιτούμενα για την εκταμίευση μέτρα που θα συμφωνηθούν με την «τρόικα». Αυτό προδιαγράφει έναν καταιγισμό νέων μέτρων μέσα στον Αύγουστο, ο οποίος δεν θα είναι ένας ήσυχος μήνας θερινών διακοπών, αλλά ένας «καυτός» μήνας κοινοβουλευτικού έργου.

Αυτό το χρονοδιάγραμμα αφήνει, πάντως, ορισμένα αναπάντητα ερωτήματα, καθώς στις 18 Αυγούστου υπάρχουν λήξεις ομολόγων, που θα πρέπει να αποπληρωθούν με κεφάλαια από το δάνειο στήριξης. Για να γίνουν όλα τυπικά σωστά, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έγκαιρα η διαπραγμάτευση για το νέο Μνημόνιο, να έχουν εφαρμοσθεί όλα τα προαπαιτούμενα μέτρα, να έχει εγκριθεί από εθνικά Κοινοβούλια η νέα χρηματοδότηση για την Ελλάδα και να εγκρίνουν το Eurogroup και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο την εκταμίευση των απαραίτητων κονδυλίων. Το χρονοδιάγραμμα μοιάζει ασφυκτικό, ενώ μια προσωρινή λύση εκταμίευσης των κονδυλίων, ώστε να περάσουν απευθείας για την αποπληρωμή των ομολόγων, μέσω του ειδικού λογαριασμού στην Τράπεζα της Ελλάδος, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι μπορεί να εγκριθεί από το ΔΝΤ, ενόσω θα είναι ανοικτή η συζήτηση για το Μνημόνιο.

Γερμανικό παιχνίδι

Ενώ όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η διαπραγμάτευση θα είναι και αυτήν τη φορά οριακή, η Γερμανία επιμένει να παίζει τα δικά της πολιτικά παιχνίδια με το ελληνικό πρόβλημα, ενδεχομένως, όπως εκτιμούν αναλυτές, για να «ισοφαρίσει» με μια σκληρή στάση προς την Ελλάδα τις όποιες υποχωρήσεις κάνει το προσεχές διάστημα έναντι της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας.

Το βασικότερο πρόβλημα με τη γερμανική στάση είναι ότι το Βερολίνο επιμένει, σύμφωνα με τις δημόσιες τοποθετήσεις του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ακόμη και την Παρασκευή, ότι δεν μπορεί να επιμηκυνθεί χρονικά το ελληνικό πρόγραμμα. Όπως είπε ο Σόιμπλε, εξηγώντας τη στάση του, αν πάει δύο χρόνια πίσω η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, δεν θα είναι δυνατό να «προσγειωθεί» το χρέος στο 120% του ΑΕΠ το 2020, όπως προβλεπόταν αρχικά. Επιπλέον, πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η Μέρκελ δεν θα ήθελε να περάσει από τη Βουλή μια απόφαση αύξησης της χρηματοδότησης προς την Ελλάδα, η οποία θα είναι αναγκαία για να παραταθεί η διάρκεια του Μνημονίου.

Αυτό που βλέπουν να έρχεται οι Γερμανοί, αλλά αρνούνται προς το παρόν ακόμη και να το συζητήσουν θεωρητικά, είναι η ανάγκη ενός νέου, αναπόφευκτου «κουρέματος» του ελληνικού χρέους, που θα θίξει αυτήν τη φορά τους επίσημους πιστωτές, δηλαδή τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Όπως τόνισε ο καθηγητής, Π. Ρουμελιώτης, σε ομιλία του αυτήν την εβδομάδα, με την παράταση «το χρέος θα αυξηθεί περισσότερο απ’ ό,τι είχε προβλεφθεί, λόγω υστερήσεων ή καθυστερήσεων, κι έτσι θα καταστεί δυσκολότερο το εγχείρημα επαναφοράς της Ελλάδας στις αγορές, ακόμα κι αν επιτευχθούν οι δύσκολοι στόχοι για ρυθμούς ανάπτυξης 2-3% ετησίως μέχρι το 2020 και πρωτογενή πλεονάσματα 4,3-4,5% του ΑΕΠ. Το πιο πιθανό είναι ότι αργά ή γρήγορα θα τεθεί θέμα για δεύτερη αναδιάρθρωση του χρέους, η οποία αυτήν τη φορά θα αφορά και τον επίσημο τομέα (θα δεχτούν οι κυβερνήσεις να «χαρίσουν» στην Ελλάδα μέρος των δανείων που παραχώρησαν στη χώρα μας ή θα προτιμήσουν να την οδηγήσουν σε έξοδο από την Ευρωζώνη, έστω κι αν αυτό συνεπάγεται πτώχευσή της και απώλεια ακόμα μεγαλύτερου ποσοστού των δανείων τους προς την Ελλάδα και πρόκληση για τη σταθερότητα της Ευρωζώνης;)».

Σε κάθε περίπτωση, μια σημαντική ευκαιρία για να σταματήσουν τα παιχνίδια των Γερμανών δίνεται στην Ελλάδα στη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης.

Όπως φάνηκε και από τη μίνι Σύνοδο Κορυφής στη Ρώμη, με τη συμμετοχή Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας και Ισπανίας, οι τρεις μεγάλες μεσογειακές χώρες έχουν διαμορφώσει κοινή γραμμή και απομονώνουν το Βερολίνο, κάτι που εξ αντανακλάσεως ενισχύει τα διαπραγματευτικά περιθώρια της ελληνικής πλευράς, που άλλωστε περιμένει κάποια «επιβράβευση» για τις φιλοευρωπαϊκές θέσεις της νέας κυβέρνησης.

«Κόκκινες γραμμές»

Την ώρα που η νέα κυβέρνηση επιχειρεί να θέσει τις δικές της «κόκκινες γραμμές» στη διαδικασία της επαναδιαπραγμάτευσης του Μνημονίου, κρατώντας πάντως μια στάση… εποικοδομητικής ασάφειας για τις επιδιώξεις της, πληροφορίες του «Π» αναφέρουν ότι η «τρόικα» έρχεται στην Αθήνα αποφασισμένη να κρατήσει τις δικές της «κόκκινες γραμμές». Ειδικότερα, στις προαπαιτούμενες δράσεις που θα ζητήσει η «τρόικα» να ολοκληρωθούν πριν από την εκταμίευση της επόμενης δόσης περιλαμβάνονται:

• Η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, με τις βασικές κατευθύνσεις που έχουν ήδη συμφωνηθεί.

• Η μεταρρύθμιση του κράτους στη βάση της εισήγησης που έχουν ετοιμάσει οι γάλλοι τεχνοκράτες και με αδιαπραγμάτευτο στόχο τη μείωση των θέσεων εργασίας στο Δημόσιο κατά 150.000 (μένει στην ελληνική κυβέρνηση να αποδείξει αν ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί χωρίς απολύσεις…).

• Η άμεση εκκίνηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, με όσες εξ αυτών είναι ώριμες να προχωρήσουν πριν από την εκταμίευση της επόμενης δόσης (ΟΠΑΠ, ΔΕΠΑ, τουριστικά ακίνητα κ.ά.).

• Η άμεση διαμόρφωση των τελικών όρων συμμετοχής των ιδιωτών μετόχων στην ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος, ώστε να προχωρήσουν οι αυξήσεις κεφαλαίου μέσα στο φθινόπωρο.