Η «μολυσματική» Ελλάδα
Στις συζητήσεις των τελευταίων μηνών, που όπως είναι φυσικό περιστρέφονται γύρω από τα οικονομικά της Ελλάδας, την κρίση και την πιθανότητα εξόδου από το ευρώ, οι συνομιλητές μου με βρίσκουν υπερμέτρως αισιόδοξο. Διότι (α) πιστεύω ότι δεν πρόκειται να φύγουμε από το ευρώ. (β) Πιστεύω ότι με κόπο θα διασωθούμε –για την ακρίβεια θα μας διασώσουν– εξακολουθούντες, ως οικονομία, να σερνόμαστε, όπως γινόταν επί σειράν ετών, διότι, σε τελευταία ανάλυση, όλες οι οικονομίες, δημόσιες και ιδιωτικές, με δανεικά κινούνται. Απλώς ας ελπίσουμε ότι κάπως θα έχουμε βελτιωθεί από πλευράς οργάνωσης του κράτους, ώστε σταδιακώς να αναπτυχθεί κάποιου είδους παραγωγική δραστηριότητα.
Γιατί διατηρώ αυτήν την πεποίθηση, εν μέσω ενός γενικού πανικού;
Πρώτον διότι πιστεύω ότι ο πανικός είναι ο χειρότερος σύμβουλος σε κάθε δραστηριότητα. Στην ίδια τη ζωή.
Δεύτερον διότι από τότε που ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση –πριν από την ελληνική– αυτά που ακούμε από τους οικονομικούς αναλυτές είναι τόσο αντιφατικά, που αν τα ακολουθούσαμε για να διασώσουμε το βιός μας από την κρίση, το βέβαιο είναι ότι θα είχαμε μείνει με την απορία τι να κάνουμε τελικώς. Ή θα τρελαινόμαστε.
Τρίτον διότι η Οικονομία, ως επιστήμη, περιέχει, ως προς τις προβλέψεις που γίνονται, τόσο απρόβλεπτους παράγοντες και τόσο υψηλό ποσοστό τυχαίου, που παύει να είναι επιστήμη υπό την στενή του όρου έννοια. Παράδειγμα. Πόσοι προέβλεψαν την κρίση; Ένας. Όλοι οι άλλοι ήσαν καθησυχαστικοί. Ποιον λογικώς θα έπρεπε να ακούσει κανείς; Τον έναν ή τους πολλούς; Χωρίς να σημαίνει ότι ο ένας –που δεν έφτιαξε καμιά περισπούδαστη εξίσωση για να κάνει την πρόβλεψή του, αλλά δέχτηκε το αυτονόητο που οι άλλοι δεν ήθελαν να αποδεχθούν– είναι βέβαιο ότι θα πετύχει διάνα σε ενδεχόμενη άλλη πρόβλεψή του! Τι μας έλεγαν τόσον καιρό οι ξένοι φωστήρες; Μετρούσαν τους μήνες που θα φύγουμε από το ευρώ και ότι επιστρέφουμε στη δραχμή καταρρέοντας ως χώρα. Και ώ του θαύματος, αιφνιδίως αντιλαμβάνονται το ντόμινο της παγκοσμιοποίησης και στον χρηματοπιστωτικό τομέα και προβλέπουν περίπου παγκόσμια καταστροφή, έτσι και η Ελλάδα φύγει από το ευρώ. Μόλις την περασμένη Δευτέρα το Bloomberg μας είπε ότι το σοκ που θα ακολουθούσε μετά την αποχώρηση της Ελλάδας, που αποτελεί μόλις το 0,4% της παγκόσμιας οικονομίας, θα μπορούσε να φτάσει ακόμη και μέχρι την Κίνα! Ενώ η Pimco, το μεγαλύτερο στον κόσμο fund ομολόγων, μας αποκάλυψε ότι τυχόν έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη (που οι χαρτογιακάδες τη βάπτισαν grexit) θα προκαλούσε τεράστιες «παράπλευρες απώλειες» σε ολόλκληρο τον κόσμο. Κάτι που συμμερίζονται και η Bank of America, αλλά και η JP Morgan.
Συμπέρασμα πρώτον. Η Ελλαδίτσα παραμένει εκεί που είναι.
Συμπέρασμα δεύτερον, όχι πανικός.
Συμπεράσμα τρίτον, το ότι οι άλλοι φοβούνται μετάδοση της ελληνικής κρίσης σε όλη την Ευρωζώνη και σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν σημαίνει ότι θα συμπεριφερόμαστε ανεύθυνα. Διότι ενώπιον και του δικού τους κινδύνου, μπορούν αυτοί που μας δανείζουν να μας κάνουν, δικαιολογημένα, τον βίο αβίωτο. Και να πούμε το ψωμί ψωμάκι, σωζόμενοι κατά τα άλλα. Αυτό το τελευταίο για κάτι τζάμπα μάγκες, που νομίζουν ότι ως καραμπουζουκλήδες μπορούν να ακυρώσουν μονομερώς τις υποχρεώσεις μας. Άλλωστε τι θέλουμε να είμαστε; Αξιόπιστοι διαπραγματευτές ή απατεώνες, κατά την έννοια της μετάφρασης στην αργκό, της λέξης grec;
Λούκουλλος