Η αλήθεια για το θρίλερ των καταθέσεων

Το πρόβλημα των εκροών από τις τράπεζες ήταν μεν σοβαρό, δεν έχει προσλάβει όμως διαστάσεις πανικού («bank run»).

Τραπεζικά στελέχη εκτιμούσαν, μάλιστα, ότι η κατάσταση θα ήταν πολύ καλύτερη αν δεν είχε θέσει το θέμα της εκροής καταθέσεων και των αδυναμιών του τραπεζικού συστήματος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών της Δευτέρας, καθώς αυτή η «εσωτερική» ανακίνηση του θέματος με μεγάλη επισημότητα ήρθε να προστεθεί στις «τρομοκρατικές» απειλές από αξιωματούχους της Ευρώπης για έξοδο από την Ευρωζώνη, εντείνοντας το κλίμα ανασφάλειας των καταθετών.

Όμως, οι σοβαρότερες εξελίξεις έλαβαν χώρα στα παρασκήνια του πολιτικού και τραπεζικού συστήματος και όχι στα τραπεζικά γκισέ:

– Την περασμένη Τρίτη συνεδρίασε το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που αποφάσισε να «παγώσει» τις παροχές ρευστότητας στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα από τη Φρανκφούρτη, θεωρώντας ότι η προσωρινή λύση που δόθηκε λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές για την αποκατάσταση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών δεν παρέχει επαρκείς εγγυήσεις φερεγγυότητάς τους, ώστε να συνεχιστούν κανονικά οι ροές ρευστότητας από την ΕΚΤ.

Έγινε, μάλιστα, λόγος από την ΕΚΤ για κινήσεις προστασίας του ισολογισμού της από κινδύνους, κάτι που ερμηνεύτηκε και με οικονομικούς όρους (οι τράπεζες δεν έχουν πάρει ακόμη, τυπικά, τα νέα κεφάλαια), αλλά έχει και σαφή πολιτική διάσταση, αφού η πολιτική αβεβαιότητα στην Αθήνα έχει αφήσει μετέωρη τη διαδικασία προσδιορισμού των όρων παροχής νέων κεφαλαίων στις τράπεζες.

– Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση Παπαδήμου, καθυστερώντας απελπιστικά τη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης, έδωσε εντέλει μια πρόσκαιρη λύση λίγο πριν από τις εκλογές: 18 δισ. ευρώ, σε ομόλογα του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης, μπήκαν στον λογαριασμό του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και έγινε μια αρχική κατανομή τους στις τέσσερις μεγάλες τράπεζες, στη βάση μιας κατ’ αρχάς συμφωνίας για παροχή νέων κεφαλαίων.

Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί επαρκές μέτρο για να συνεχίσει η ΕΚΤ να παρέχει ρευστότητα στις τράπεζες, αλλά τυπικά τα νέα κεφάλαια δεν είχαν φτάσει στους παραλήπτες τους. Αυτό θα γίνει, όπως δήλωσε ο πρόεδρος του ΤΧΣ στο Bloomberg, το αργότερο ως την Πέμπτη, και από αυτό το χρονικό σημείο ως τις εκλογές οι τράπεζες θα μπορέσουν να δώσουν τη… μάχη του γκισέ, έχοντας και τη στήριξη της ΕΚΤ. Ως τότε, θα υποστηρίζονται μόνο από τον εθνικό μηχανισμό της Τράπεζας της Ελλάδος, που τις δανείζει με εγγυήσεις χαμηλής ποιότητας, δεσμεύοντας ως ενέχυρο δάνεια σε πελάτες.

«Νάρκες» στο Ευρωσύστημα

Να σημειωθεί ότι οι γερμανοί τραπεζίτες είναι εξαιρετικά ανήσυχοι, καθώς μέσω του συστήματος διασυνοριακών πληρωμών Target2 η Μπούντεσμπανκ έχει δανείσει 645 δισ. ευρώ στις κεντρικές τράπεζες των χωρών της περιφέρειας, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα, και όσο συνεχίζεται η φυγή κεφαλαίων από την περιφέρεια, τόσο περισσότερο αυξάνεται η χρηματοδότηση από τις πλεονασματικές τράπεζες του Βορρά, για να εξισορροπούνται οι εκροές. Σε περίπτωση διαμελισμού της Ευρωζώνης, με μια έξοδο της Ελλάδας ή και της Πορτογαλίας αργότερα, τίθενται τεράστια ζητήματα γι’ αυτά τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί στις κεντρικές τράπεζες χωρών οι οποίες θα έχουν αποχωρήσει από το ευρώ. Το οικονομικό πλήγμα για την Μπούντεσμπανκ και τις άλλες πλεονασματικές τράπεζες, αν μια πτώχευση κράτους-μέλους θέσει υπό αμφισβήτηση τις απαιτήσεις που έχουν δημιουργηθεί μέσω του Target2, θα είναι τεράστιο. Kαι τελικά θα πρέπει να καλυφθεί από τις εθνικές κυβερνήσεις, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές πολιτικές παρενέργειες. Το πρόβλημα, μάλιστα, με τις ανισορροπίες στο Target2 μπορεί να γίνει ακόμη πιο σοβαρό για τις τέσσερις πλεονασματικές κεντρικές τράπεζες του Βορρά, αν η αβεβαιότητα για την Ελλάδα προκαλέσει μεγάλες εκροές καταθέσεων από τις τράπεζες του Νότου, καθώς αυτές οι εκροές θα πρέπει να καλυφθούν υποχρεωτικά από τις πλεονασματικές τράπεζες του Βορρά. Ουσιαστικά, δηλαδή, οδηγούμαστε με μεγάλη ταχύτητα σε μια νέα φάση της ευρωπαϊκής κρίσης, όπου η αβεβαιότητα για το μέλλον του ευρώ, υπό τον φόβο εξόδου κρατών, αρχίζει να επηρεάζει τις ζωτικές λειτουργίες του Ευρωσυστήματος. Μάλιστα, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι φόβοι των γερμανών τραπεζιτών για «φέσια» από το Target2 μπορεί να μπλοκάρουν το επόμενο κρίσιμο διάστημα τις παρεμβάσεις της ΕΚΤ για στήριξη των αγορών ομολόγων και των τραπεζών, ακριβώς στο χρονικό σημείο που η κρίση του ευρώ θα κορυφώνεται. Δεν είναι τυχαίο ότι η ΕΚΤ άφησε να διαρρεύσει ότι μέχρι το τέλος Ιουλίου θα βρίσκεται σε φάση εξέτασης της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων που έχει κάνει ως τώρα, κάτι που έχει δημιουργήσει σοβαρή αβεβαιότητα για το αν θα προχωρήσει τον Ιούνιο σε μεγάλου ύψους χορήγηση ρευστότητας μακράς διάρκειας στις εμπορικές τράπεζες.

N.X.