Ρεκόρ Ευρώπης σε… ασφυξία μικρομεσαίων

Την ίδια ώρα, παρότι δρομολογήθηκε η ανακεφαλαιοποίηση με αρχικό κόστος 18 δισ. ευρώ για το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, οι τραπεζίτες διακηρύσσουν ότι πρώτη τους προτεραιότητα είναι να συρρικνώσουν τους ισολογισμούς τους, κάτι που εγγυάται ότι η «ασφυξία» της ελληνικής οικονομίας δεν θα σταματήσει στο εγγύς μέλλον.

Έρευνα της ΕΚΤ για τις συνθήκες χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ευρώπη, που δημοσιοποιήθηκε την Παρασκευή, δείχνει με καθαρότητα πως η κρίση στο πιστωτικό σύστημα «σπάει τη ραχοκοκαλιά» της πραγματικής οικονομίας:

– Το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνουν ότι απορρίφθηκε, ολικώς ή μερικώς, αίτημά τους για δανειοδότηση πλησιάζει το 40%, όταν ακόμη και στις άλλες χώρες του Νότου (Ιταλία, Ισπανία, Ιρλανδία) δεν ξεπερνά το 20%. Τέτοια πρωτοφανή ποσοστά απόρριψης αιτημάτων για δανειοδότηση ισοδυναμούν με αποκλεισμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από χρηματοδότηση.

– Σχεδόν οι μισές επιχειρήσεις που ρωτήθηκαν δηλώνουν ότι περιμένουν χειροτέρευση της κατάστασης το επόμενο εξάμηνο, ποσοστό επίσης πρωτοφανές για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Η Ελλάδα είναι, εξάλλου, μεταξύ των πρώτων στη λίστα χωρών όπου οι επιχειρήσεις δηλώνουν σημαντική αύξηση του κόστους δανεισμού.

Η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, εν τω μεταξύ, παρότι επιχειρείται να προβληθεί ως μια κρατική παρέμβαση που θα οδηγήσει στην αποκατάσταση της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, δεν φαίνεται να δίνει λύση στα προβλήματα:

– Στο Υπουργικό Συμβούλιο της Παρασκευής συντελέστηκε ελάχιστη πρόοδος στην προώθηση της διαδικασίας, και μόνο για τις τέσσερις μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες, που θα λάβουν συνολικά 18 δισ. ευρώ σε ομόλογα του EFSF το προσεχές διάστημα, για να συνεχίσουν τη λειτουργία τους. Πληροφορίες αναφέρουν ότι το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της διαδικασίας θα πάει τρεις μήνες πίσω (θα ολοκληρωθεί στο τέλος του χρόνου, όχι τον Σεπτέμβριο), ενώ δύο κρατικές τράπεζες κρίσιμης σημασίας για την οικονομία (Αγροτική και Ταμιευτήριο) πορεύονται με οδηγό την… αβεβαιότητα, καθώς δεν έχει ξεκαθαριστεί πώς θα ενισχυθούν κεφαλαιακά από το Δημόσιο, ακριβώς επειδή είναι κρατικές τράπεζες!

– Ακόμη, όμως, κι αν όλα έτρεχαν με μεγαλύτερη ταχύτητα προς την κατεύθυνση της ανακεφαλαιοποίησης, οι διοικήσεις των μεγαλύτερων τραπεζών, όπως φάνηκε καθαρά από τα όσα είπαν σε τηλεδιασκέψεις με αναλυτές χρηματιστηριακών οίκων, δεν έχουν -ούτε και θα έχουν για αρκετό καιρό- ως πρώτη προτεραιότητα την αύξηση των δανείων. Αντίθετα, δήλωναν υπερήφανα ότι… συρρικνώνουν με μεγάλη ταχύτητα τους ισολογισμούς τους, ώστε να χρειάζονται λιγότερα κεφάλαια. Με δεδομένο ότι, έτσι όπως διαμορφώθηκε η διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης, οι τράπεζες θα πρέπει να επιστρέψουν μεγάλα ποσά στο Δημόσιο σε πέντε χρόνια για να μην κρατικοποιηθούν, εκτιμάται ότι θα είναι πολύ φειδωλές στα νέα δάνεια που θα χορηγούν, για να αποφύγουν μεγέθυνση ισολογισμών (άρα και απαίτηση για μεγαλύτερη κεφαλαιακή βάση) αλλά και κίνδυνο απώλειας από επισφάλειες.

Η κρίση στα στεγαστικά

Μια άλλη πλευρά του… πιστωτικού δράματος για τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας είναι η μεγάλη έξαρση των καθυστερήσεων στα στεγαστικά δάνεια, που απειλεί χιλιάδες οικογένειες με άμεση απώλεια των κατοικιών τους. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος χαρακτήρισε ανησυχητική την αύξηση των τελευταίων μηνών, καθώς σχεδόν ένα στα έξι στεγαστικά δάνεια βρίσκεται σε καθυστέρηση (ποσοστό άνω του 15%).

Ο πρόεδρος της ΝΔ, Α. Σαμαράς, φαίνεται ότι είναι ο μοναδικός, ως τώρα, πολιτικός αρχηγός που επεξεργάστηκε μια πρόταση νομοθετικής ρύθμισης του προβλήματος με τα στεγαστικά δάνεια. Δεσμεύτηκε ότι θα υποχρεώσει τις τράπεζες διά νόμου να ρυθμίζουν στεγαστικά δάνεια για τρία χρόνια, με καταβολή μόνο τόκων από τον δανειολήπτη, όταν η δόση του δανείου ξεπερνά το 30% του εισοδήματος του τελευταίου.

Τραπεζικά στελέχη, σχολιάζοντας αυτή την πρόταση, έλεγαν ότι είναι βέβαιο πως θα προσκρούσει σε αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που έχει δικαίωμα από το καταστατικό της να παρεμβαίνει όταν μια ρύθμιση μπορεί να θίξει τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος. Υπενθύμιζαν, άλλωστε, ότι και η προηγούμενη προσπάθεια της Λ. Κατσέλη να περιλάβει τα στεγαστικά δάνεια στον νόμο για τους υπερχρεωμένους προσέκρουσε στο «βέτο» της ΕΚΤ. Και υπογράμμιζαν ότι το πρόβλημα της ρύθμισης των στεγαστικών δανείων είναι πολύ πιο σύνθετο απ’ όσο φαίνεται, καθώς μεγάλος όγκος δανείων έχουν χρησιμοποιηθεί ως ενέχυρα για δανεισμό των τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Τράπεζα της Ελλάδος.

Τραπεζικοί κύκλοι έδωσαν σε… κυκλοφορία ένα εναλλακτικό σενάριο ρύθμισης στεγαστικών δανείων σε καθυστέρηση: τα σπίτια που θα περιέρχονται στις τράπεζες θα ενοικιάζονται με χαμηλή μηνιαία δόση για μια τριετία στους δανειολήπτες. Στο τέλος της τριετίας, εφόσον έχει αποδειχτεί καλοπληρωτής ο δανειολήπτης, θα του δίνεται η δυνατότητα να… αγοράσει ξανά το σπίτι του, με ένα νέο δάνειο, το οποίο όμως θα υπολογίζεται με βάση τη νέα εμπορική αξία του ακινήτου, που στο μεταξύ θα έχει μειωθεί σημαντικά. Η λύση αυτή εξυπηρετεί την ανάγκη των τραπεζών να περιορίσουν τις επισφάλειες, δεν είναι καθόλου βέβαιο, όμως, ότι είναι και προς το συμφέρον των δανειοληπτών.

N. X.