Γαλλικές εκλογές και Ευρώπη
Η νίκη επομένως θα κριθεί από τη στάση που θα τηρήσουν στον β’ γύρο οι ψηφοφόροι των άλλων κομμάτων. Στο πεδίο αυτό, ο Φρανσουά Ολάντ έχει σαφώς το πλεονέκτημα. Σύσσωμη η Ενωμένη Αριστερά, που περιλαμβάνει το πρώην μεγάλο Κομμουνιστικό Κόμμα και έχει επικεφαλής τον Jacques Luc Melanchon, θα μεταφέρει τις ψήφους της στον Φρανσουά Ολάντ. Ο Jacques Luc Melanchon είναι η μεγάλη έκπληξη του προεκλογικού αγώνα. Παλαιός σύντροφος του Ολάντ στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, αποχώρησε και ίδρυσε την Ενωμένη Αριστερά, σε συμμαχία με το Κομμουνιστικό Κόμμα και επικεφαλής τον ίδιο.
Η δυναμική προεκλογική εκστρατεία του τον έφερε απροσδόκητα στην τρίτη θέση, υποσκελίζοντας το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν. Η επιτυχία του οφείλεται, σ’ ένα μέτρο, στη χαρισματική προσωπικότητα και στη ριζοσπαστική ρητορική του. Εκφράζει, σ’ ένα άλλο μέτρο, βαθιές απογοητεύσεις, φόβους και διαψεύσεις σε μεγάλα κοινωνικά στρώματα, που αισθάνονται ολοένα και μεγαλύτερη ανασφάλεια και αβεβαιότητα, κάτω από τις συνθήκες ενός εντεινόμενου νεοφιλελευθερισμού και ανησυχίας για το μέλλον. Το υψηλό ποσοστό 15%, που του αποδίδεται από τις δημοσκοπήσεις, διασφαλίζει στρατηγική εφεδρεία στον υποψήφιο του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Ο τελευταίος βλέπει να επιτυγχάνεται γύρω από το πρόσωπό του, στον β’ γύρο, η ένωση της Αριστεράς, που έφερε στην εξουσία, το 1981, τον Φρανσουά Μιτεράν.
Ο αντίπαλος του Νικολά Σαρκοζί, ακόμη και αν προηγηθεί στον α’ γύρο, που είναι σήμερα λιγότερο πιθανόν από πριν, θα έχει μεγάλη δυσκολία να προσεταιρισθεί τους ψηφοφόρους του Modem, του κεντρώου κόμματος του Φρανσουά Μπαϊρού, και του ακροδεξιού κόμματος της Μαρίν Λεπέν. Ο Μπαϊρού, κατά τις προηγούμενες Προεδρικές εκλογές, είχε κάνει θεαματικά ανοίγματα στην υποψήφια του Σοσιαλιστικού Κόμματος Σεγκολέν Ρουαγιάλ, που δεν είχε τότε την εφεδρεία στον β’ γύρο ενός Melanchon. Ομολογουμένως, το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει σήμερα πολύ λιγότερο ανάγκη τον Μπαϊρού. Προσέχει επίσης να μην ερεθίσει αρνητικά τους αριστερούς ψηφοφόρους του Melanchon με πολύ κεντρώα ανοίγματα προς τον Μπαϊρού.
Ο τελευταίος θα είχε, λογικά, συμφέρον να διαπραγματευθεί προεκλογικά με τον Σαρκοζί. Αναλαμβάνονται για τον σκοπό αυτό πρωτοβουλίες από πολλές πλευρές, ώστε να στηθούν γέφυρες επικοινωνίας. Τίποτε όμως δεν είναι βέβαιο. Πρώτ’ απ’ όλα, γιατί ο Μπαϊρού έχει εκτεθεί με έντονες επιθέσεις κατά του Σαρκοζί. Κατά δεύτερο λόγο, γιατί έχει υπερφίαλες φιλοδοξίες και ενδέχεται να προτάσσει από τη συμμετοχή στην εξουσία κομματικές ανακατατάξεις που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν από μια ήττα και διάσπαση του κυβερνώντος κόμματος UMP.
Η κατάσταση δεν είναι επίσης καθόλου εύκολη για τον Σαρκοζί σε σχέση με το κόμμα της Μαρίν Λεπέν. Γι’ αυτήν προέχει η συνοχή και η ενίσχυση του κόμματός της. Δεν λησμονεί τη μεγάλη μείωση που είχε υποστεί το κόμμα της κατά τις προηγούμενες Προεδρικές εκλογές. Οι θέσεις Σαρκοζί κατά της Ευρώπης των ανεξέλεγκτων συνόρων και της λαθρομεταναστεύσεως είχαν βρει μεγάλη απήχηση στους ψηφοφόρους του κόμματός της. Ένας νέος παράγων που μπορεί να ευνοήσει την ψήφιση από το Εθνικό Μέτωπο του Σαρκοζί στον β’ γύρο είναι η άνοδος της ριζοσπαστικής Αριστεράς με τον Melanchon και ο φόβος για το βάρος που θα έχει ως σύμμαχος στην Προεδρία του Φρανσουά Ολάντ.
Με τα δεδομένα αυτά, ο σημερινός Πρόεδρος βρίσκεται σε μειονεκτική θέση στον β’ γύρο. Έχει σαφώς μικρότερες πιθανότητες νίκης, εκτός κι αν επενεργήσουν την τελευταία στιγμή παράγοντες όπως, π.χ., μια αιφνίδια κρίση του ευρώ.
ΓΙΑΤΙ ΟΜΩΣ ΑΝΕΣΤΡΑΦΗΣΑΝ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ
ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ ΣΑΡΚΟΖΙ;
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Ο Νικολά Σαρκοζί είχε αρχίσει την Προεδρία του υπό τους καλύτερους οιωνούς. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, μετά την απροσδόκητη υποσκέλισή του από το Εθνικό Μέτωπο και την κατάταξή του στην τρίτη θέση, βρισκόταν σε δεινή κατάσταση. Χρειάσθηκε μια ολόκληρη περίοδο για να επανασυσπειρωθεί και να προβάλει αξιόπιστο πολιτικό λόγο. Χαρακτηριστική ήταν η πολιτική του ανοίγματος της Προεδρίας Σαρκοζί προς διάφορα στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Σύμβολο της πολιτικής αυτής αλλά και σημείο των καιρών είναι η περίπτωση του πρώην υφυπουργού Επικρατείας και Πόλεων Martin Hirsh. Ο τελευταίος, με άφθαστο καιροσκοπισμό, αποσκίρτησε πάλι, τη φορά αυτή προς το Σοσιαλιστικό Κόμμα, πιστεύοντας ότι θα είναι ο νικητής των εκλογών.
Πλήγμα για το στρατόπεδο Σαρκοζί είναι επίσης εξαγγελία της πρώην υπουργού Κοινωνικής Αλληλεγγύης Fadela Amara, Αλγερινής καταγωγής, ότι θα ψηφίσει τον σοσιαλιστή υποψήφιο. Κοντά σ’ αυτά προσετέθησαν τις τελευταίες ημέρες και διαρροές από το περιβάλλον του πρώην Προέδρου Jacques Chirac ότι προτίθεται ο ίδιος να ψηφίσει τον σοσιαλιστή υποψήφιο. Η θέση του εκπλήσσει, εάν λάβει κανείς υπόψη τη θεσμική αλληλεγγύη που επιβάλλει παραδοσιακά το κόμμα, ανεξαρτήτως προσωπικών προτιμήσεων του εκάστοτε πρώην Προέδρου. Η γυναίκα του ιδίου, άλλωστε, έχει στρατευθεί από την αρχή στο πλευρό του Νικολά Σαρκοζί.
Η θητεία του Γάλλου Προέδρου δοκιμάσθηκε από τη μεγάλη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2007 και 2008 και, σε συνέχεια, από την κρίση του Ευρωπαϊκού χρέους και του Ευρώ. Ο ίδιος επέδειξε μεγάλη ενεργητικότητα και δράση για την αντιμετώπιση των δύο κρίσεων. Βρέθηκε όμως μπροστά στα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει τόσο το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα όσο και το Ευρώ και η Ευρωζώνη.
Η πρότασή του για την Ομάδα των G20 κατέληξε στη δημιουργία ενός νέου διεθνούς φόρουμ, μέσα στο οποίο μπορούν να τεθούν αποτελεσματικότερα τα προβλήματα του διεθνούς οικονομικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος και ν’ αναζητηθούν από κοινού λύσεις. Τα μέχρι τώρα όμως αποτελέσματα δεν είναι καθόλου στο ύψος των ελπίδων και των προσδοκιών που γεννήθηκαν. Ο λόγος είναι προφανής και είναι βαθιά πολιτικός. Ο κυρίαρχος σήμερα χρηματιστικός καπιταλισμός του ακραίου νεοφιλελευθερισμού θέλει εξ ορισμού την ασύδοτη κυριαρχία των αγορών και αντιμάχεται τους ελέγχους, τις ρυθμίσεις και τους κανόνες που θα επανέθεταν την πολιτική εξουσία στον ρόλο που της αρμόζει. Η αναξιοπιστία, η ανικανότητα και οι επανειλημμένες καταχρήσεις της τελευταίας καταγγέλλονται, άλλωστε, ως επικίνδυνος κρατισμός και παρέχουν άλλοθι για την προβολή και στήριξη νεοφιλελεύθερων ιδεολογημάτων και πολιτικών.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, η κρίση χρέους και η κρίση του Ευρώ παραπέμπουν σαφέστατα στα δομικά προβλήματα της Ευρωζώνης και καταρχήν στο ανορθόδοξο τόλμημα της δημιουργίας κοινού νομίσματος χωρίς προηγούμενη πραγματική πολιτική ένωση και κοινή πολιτική. Ο συνδυασμός του τολμήματος αυτού με την παγκοσμιοποίηση κατέστησε ακόμη πολύ πιο δύσκολη και προβληματική τη λειτουργία του Ευρώ και της Ευρωζώνης.
Ο Γάλλος Πρόεδρος είδε σωστά από την αρχή της Προεδρίας του το πρόβλημα που δημιουργεί για την Ευρώπη το ανεξέλεγκτο άνοιγμα των συνόρων και αυτό που ονομάζει «αθέμιτος ανταγωνισμός». Ζήτησε ήδη από την προεκλογική εκστρατεία του τη λήψη μέτρων για μια στοιχειώδη εμπορική προστασία της Ευρώπης και πρωτοβουλίες για τη ρύθμιση και λειτουργία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Σκόνταψε όμως στην αμετακίνητη θέση των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και της Γερμανίας σε ό,τι αφορά το Ευρώ και την Ευρωζώνη. Η τελευταία, με την υψηλή ανταγωνιστικότητά της, αυτοπροβάλλεται ως μοντέλο για τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Απορρίπτει κάθε ιδέα για τη λήψη μέτρων εμπορικής προστασίας της Ευρώπης και επωφελείται η ίδια, όσο κανένας άλλος, από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί σήμερα η Ευρωζώνη και το Ευρώ. Η Γαλλία του Νικολά Σαρκοζί βρέθηκε σε θέση στρατηγικής αμηχανίας. Η συμπόρευση με τη Γερμανία, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, θεωρείται από όλους μονόδρομος. Η ευθυγράμμιση όμως της Γαλλίας με την πολιτική Μέρκελ είναι αυτό που στοιχίζει πολύ ακριβά στον σημερινό Γάλλο Πρόεδρο και αυτό που πιθανότατα θα κρίνει την έκβαση των εκλογών.
Η οικονομική θέση και το βάρος της Γερμανίας είναι πολύ ιδιαίτερα και η πολιτική κατάσταση στις δύο χώρες πολύ διαφορετική. Σε κάθε περίπτωση, το τοπίο στην Ευρώπη μετά τις Γαλλικές εκλογές θα είναι αρκετά διαφορετικό. Η αλλαγή δεν θα οφείλεται μόνο στις Γαλλικές εκλογές, αλλά στη σύμπτωσή τους με τη διαφαινόμενη γενίκευση της κρίσεως στην Ευρωζώνη, μ’ επίκεντρο τη φορά αυτή την Ισπανία. Τα χρονικά περιθώρια εξαντλούνται για την Ευρώπη. Πρέπει να κοιτάξει κατάματα τις αντιφάσεις και τα δομικά της προβλήματα, πριν να είναι πολύ αργά.