Το τεράστιο εμπορικό έλλειμμα παρασύρει στον «βυθό» την Ελλάδα

Εάν δεν γίνουν ευρείες διαρθρωτικές, θεσμικές και φορολογικές αλλαγές, που θα καταστήσουν την Ελλάδα ασφαλή τόπο προσέλκυσης και προστασίας εξωστρεφών παραγωγικών επενδύσεων, τότε τα τεράστια εμπορικά ελλείμματα θα συνεχίσουν να παρασύρουν την Ελλάδα στον «βυθό» της ύφεσης και της πολύ μεγάλης ανεργίας.

Με βάση τα στοιχεία του Eurostat, η Ελλάδα κατέχει μια από τις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ των χώρων της ΕΕ με βάση το ύψος του κατά κεφαλήν εμπορικού πλεονάσματος/ελλείμματος.

Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο 1999-2010 σε μέσα ετήσια επίπεδα η Ελλάδα εμφάνισε ένα ανά κάτοικο εμπορικό έλλειμμα ύψους 2.669 ευρώ, ενώ στις χώρες της Ευρωζώνης το κατά κεφαλήν εμπορικό έλλειμμα ήταν μόλις 45 ευρώ και στις 27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης το έλλειμμα ήταν 253 ευρώ.

Ένα διαχρονικά τεράστιο εμπορικό έλλειμμα για την ελληνική οικονομία σημαίνει: συνεχής εκροή συναλλάγματος προς το εξωτερικό, κατακόρυφη ανεργία, τεράστιες αδυναμίες αύξησης του εθνικού εισοδήματος, πρωτοφανή ελλείμματα στα ασφαλιστικά ταμεία κ.λπ.

Τα αίτια της κακοδαιμονίας

Η ελληνική οικονομία οδηγήθηκε σε τεράστια αδιέξοδα γιατί περιθωριοποιήθηκε στην παγκόσμια οικονομία λόγω του «μοντέλου του άκρατου καταναλωτισμού και κρατισμού» που υιοθετήθηκε, με αποτέλεσμα την υπερδιόγκωση των δημοσίων και ιδιωτικών χρεών.

Τα κύρια αίτια της κακοδαιμονίας είναι: αντιοικονομικές δομές του επιχειρηματικού δυναμικού (μικρό μέγεθος επιχειρήσεων, απουσία διεθνούς ανταγωνιστικότητας), επικέντρωση του επιχειρηματικού κόσμου στη διάθεση εισαγομένων προϊόντων και στο real estate μέσω φθηνών δανείων, γιγαντισμός του κρατικού τομέα, πλήρης εγκατάλειψη των εξαγωγικών δραστηριοτήτων, αρνητικό κλίμα για τις ξένες επενδύσεις και πλήρης υποβάθμιση της αγροτικής οικονομίας.

Εξάλλου, ο συναλλαγματοφόρος τουριστικός τομέας έχει φθάσει σε οριακά επίπεδα και δεν μπορεί να αυξήσει αισθητά το εθνικό εισόδημα, αφού:

• Ο εσωτερικός τουρισμός θα παραμείνει πολύ περιορισμένος για αρκετά χρόνια, λόγω της μεγάλης μείωσης των εισοδημάτων και της κατακόρυφης ανόδου της ανεργίας.

• Ο ανταγωνισμός έχει οξυνθεί στη διεθνή τουριστική αγορά σε όφελος κυρίως των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, που έχουν πολύ χαμηλότερο κόστος εργασίας κ.λπ.

Επομένως, η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο για να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά τα οξυμμένα κοινωνικά προβλήματα και, κυρίως, η ανάκτηση της χαμένης διεθνούς ανταγωνιστικότητας.

Το «μοντέλο» αυτό θα πρέπει να έχει ως σταθερό στόχο τη συνεχή βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου ώστε να συμβάλλει στη συνεχή αύξηση του εθνικού εισοδήματος.

Αναζήτηση αναπτυξιακού μοντέλου

Παρατηρώντας τα στοιχεία του παρατιθέμενου πίνακα, θα πρέπει να προσεχθούν δύο αναπτυξιακά μοντέλα τελείως διαφορετικά μεταξύ τους:

• Η Ιρλανδία έχει το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εμπορικό πλεόνασμα -πολλαπλάσιο σε σχέση με τη Γερμανία- επειδή κατάφερε να προσελκύσει σημαντικού ύψους επενδυτικά κεφάλαια για ανάπτυξη διεθνών εμπορικών δραστηριοτήτων μέσα από ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς.

• Το Λουξεμβούργο έχει το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εμπορικό έλλειμμα μεταξύ των χωρών της ΕΕ των 27, αλλά και ένα εξαιρετικά υψηλό επίπεδο κοινωνικής ευημερίας. Αυτό οφείλεται στον «τραπεζικό φορολογικό παράδεισο», που αποτελεί τη βάση για την αύξηση του εθνικού του εισοδήματος.

Έτσι, αν και τελείως διαφορετικά μεταξύ τους τα δύο ανωτέρω μοντέλα, εντούτοις και τα δύο στηρίζονται στα διεθνή επενδυτικά (παραγωγικά ή χρηματοοικονομικά) κεφάλαια.

Επομένως η διεθνής αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας συνδέεται αναπόσπαστα με την ελκυστικότητά της για προσέλκυση μεγάλου όγκου διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων. Αυτό μπορεί να γίνει εφόσον η Ελλάδα διασφαλίσει την πλήρη προστασία και ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση των επενδυτών.

Η υλοποίηση αυτού του αναπτυξιακού μοντέλου έχει τρεις προϋποθέσεις:

• Πλήρη αλλαγή της κουλτούρας που έχουμε ως λαός για τον ρόλο της υγιούς επιχειρηματικότητας ως κυρίαρχου συντελεστή δημιουργίας κοινωνικού πλούτου και νέων θέσεων απασχόλησης.

• Θεσμική θωράκιση των επενδύσεων μέσα από ένα διαχρονικά αμετάβλητο και διεθνώς ελκυστικό φορολογικό καθεστώς.

• Αναδιάρθρωση και συγκεντροποίηση των εγχώριων επιχειρήσεων, ώστε να γίνουν διεθνώς ανταγωνιστικές μέσα από πολύ υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και προϊόντα.

Ωστόσο, κύρια προϋπόθεση για το οριστικό ξεπέρασμα των οικονομικών δυσκολιών είναι να υπάρξουν πολιτικές ηγεσίες και κόμματα που να έχουν ως κοινό στόχο την προστασία και προσέλκυση πολύ μεγάλων επενδύσεων, ώστε αυτές να στηρίξουν την ταχύρρυθμη ανάπτυξη και τη συνεχή αύξηση της απασχόλησης.

* Ο Κίμων Στεριώτης είναι στέλεχος μεγάλης εισηγμένης εταιρείας, διδάκτωρ οικονομολόγος, τέως διευθυντής σύνταξης οικονομικής εφημερίδας