Η καλή γειτονία, η πολιτική των «μηδέν προβλημάτων» και το «Piri Reis»
Τα Ανώτατα Συμβούλια Συνεργασίας αποτελούν, ως γνωστόν, προσφιλή πρακτική της τουρκικής διπλωματίας, πρακτική που εφαρμόζει στο πλαίσιο της διακηρυσσόμενης από τους κ. Ερντογάν και Νταβούτογλου πολιτικής των «μηδέν προβλημάτων με τους γείτονες».
Παρόμοιο Συμβούλιο Συνεργασίας υπάρχει και με τη χώρα μας. Υπενθυμίζουμε μάλιστα, ότι η ιδρυτική σύνοδός του έγινε τον Μάιο του 2010 –όταν υπογράφτηκαν 21 συμφωνίες χαμηλής πολιτικής– με ανταλλαγή εκατέρωθεν των γνωστών, για την περίσταση, ευχολογίων.
Τα Συμβούλια αυτά μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο άσκησης εξωτερικής πολιτικής, στο μέτρο όμως που προωθούν ειλικρινώς τις σχέσεις των κρατών και εμβαθύνουν τη μεταξύ τους συνεργασία.
Πολλές απορίες όμως και ερωτήματα γεννώνται σχετικά με τον τρόπο που η Άγκυρα αντιλαμβάνεται την πολιτική αυτή των «μηδέν προβλημάτων» και τον τρόπο που την ερμηνεύει.
Την απάντηση δίνει το γεγονός που συνέβη το μεσημέρι της 21ης Μαρτίου 2012, όταν το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Piri Reis» εισήλθε σε περιοχή ελληνικής υφαλοκρηπίδας, βορειοδυτικά της Μυτιλήνης.
Δεν είναι η πρώτη φυσικά φορά που το τουρκικό σκάφος εμφανίζεται στον θαλάσσιο χώρο μας. Απλώς και μόνο το όνομά του, προκαλεί ανάλογους συνειρμούς…
Σύμφωνα με τη σχετική NAVTEX που εξέδωσε η Άγκυρα, δεν περιγράφεται η περιοχή των ερευνών. Το τουρκικό σκάφος θα πραγματοποιήσει «βιολογικές και ωκεανογραφικές» έρευνες μέχρι τις 29 Μαρτίου σε περιοχές των «διεθνών υδάτων του Αιγαίου» και των τουρκικών χωρικών υδάτων.
Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, η ελληνική πλευρά πρέπει πάντα να ενημερώνεται για θαλάσσιες επιστημονικές έρευνες σε περιοχές διεθνών υδάτων που βρίσκονται υπεράνω της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, προκειμένου να χορηγεί τη σχετική άδεια. Εξ όσων προκύπτουν, η Άγκυρα δεν είχε υποβάλει τέτοιο αίτημα.
Λέγεται, μάλιστα ότι στο πλαίσιο άτυπης επικοινωνίας η τουρκική πλευρά είχε ενημερώσει σχετικά την ελληνική.
«Υπάρχουν δίαυλοι επικοινωνίας, είναι ανοικτοί σε όλα τα επίπεδα και είναι χρήσιμοι. Σε καμία περίπτωση όμως αυτοί οι δίαυλοι δεν υποκαθιστούν ούτε θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν τις θεσμικές και επίσημες ενέργειες και διαδικασίες που απαιτούνται από ελληνικής πλευράς σε ανάλογες περιπτώσεις», τόνισε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών.
Δεν γνωρίζουμε μετά βεβαιότητος –αν και σφόδρα πιθανολογούμε– κατά πόσο η επανεμφάνιση του «Piri Reis» συνδέεται με κάποια συγκεκριμένη τουρκική σκοπιμότητα ή αποτελεί τυχαίο γεγονός. Οφείλουμε όμως να υπενθυμίσουμε ότι, μιλώντας τον περασμένο χρόνο, σε σύσκεψη στελεχών του κόμματός του, ο τούρκος πρωθυπουργός προσπάθησε να δικαιολογήσει τις τότε ερευνητικές δραστηριότητες του «Piri Reis» και τις είχε συσχετίσει με τις κυπριακές γεωτρήσεις. Είχε ισχυριστεί μάλιστα, τότε ότι το τουρκικό ερευνητικό σκάφος προέβαινε σε έρευνες προκειμένου η Άγκυρα να καταστήσει αισθητή την παρουσία της στην περιοχή. Τόνισε, μάλιστα, χαρακτηριστικά ότι η χώρα του δεν παρακολουθεί τις εξελίξεις από την εξέδρα…
Υπενθυμίζουμε και μια ιστορική λεπτομέρεια: Το τουρκικό ερευνητικό σκάφος πήρε το όνομά του από τον ομώνυμο ανιψιό γνωστού οθωμανού πειρατή. Κατά την κρατούσα δε συνήθεια της εποχής, οι πειρατές χρησιμοποιούντο και για την προάσπιση στις θάλασσες των συμφερόντων χωρών που τους προσλάμβαναν. Θείος και ανιψιός προσλήφθηκαν στην υπηρεσία του σουλτάνου, ο οποίος ονόμασε και τους δύο ναυάρχους. Προς τας δυσμάς του βίου του, μάλιστα, ο Πίρι Ρέις έγινε γνωστός από την ιδιότητά του ως χαρτογράφου. Τη στιγμή που τυπώνονται οι γραμμές αυτές, δεν γνωρίζουμε αν η παρουσία του τουρκικού σκάφους συνεχίζεται. Ανεξαρτήτως όμως αυτού, η Άγκυρα έδειξε για μια ακόμη φορά πώς εννοεί την καλή γειτονία και πώς εφαρμόζει την πολιτική των «μηδέν προβλημάτων» με τους γείτονες.
Κάτι που δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ.