Ένα πικρό και απαιτητικό «γιατί»…
Εννοούσε ότι οιαδήποτε απόπειρα για πολιτική σοσιαλιστικής κατευθύνσεως, έστω και στη σοσιαλδημοκρατική της εκδοχή, θα συνθλιβεί αν δεν πληρούνται οι δύο αυτές προϋποθέσεις. Αποδείχθηκε πως έχει δίκιο…
Σήμερα που η χώρα βρίσκεται στην κόλαση -και η λέξη «σοσιαλισμός» προκαλεί γέλωτες και σαρκασμό, όταν προφέρεται από εκείνους που τη γελοιοποίησαν- το αγχώδες ζητούμενο δεν είναι ο σοσιαλισμός, αλλά η επιβίωση. Επομένως, εκείνα που επείγουν και προέχουν είναι η εκ βάθρων θεμελίωση του κράτους και η ανάπτυξη. Δυστυχώς, και τα δύο τα έχουν αναλάβει οι ξένοι – οι εταίροι και δανειστές μας. Κι αν για το πρώτο, την ανακαίνιση του κράτους, υπάρχουν κάποιες ελπίδες επιτυχίας -να μπουν τα πράγματα σε κάποια τάξη, δηλαδή-, για το δεύτερο εκφράζονται βάσιμοι φόβοι αποτυχίας ή ελάχιστης επιτυχίας. Αλλά σε κάθε περίπτωση -μιλώντας για την ανάπτυξη όπως επιχειρείται- τα οφέλη για την ελληνική κοινωνία θα είναι μικρά έως ελάχιστα: οι αριθμοί θα ευημερούν και οι άνθρωποι θα πένονται για πολλά χρόνια, ενώ η χώρα θα έχει παραδώσει στους δανειστές της τα τιμαλφή, με αποτέλεσμα να νέμονται εκείνοι τα πλούτη και οι Έλληνες να φτωχοζούν με ψιχία.
Ένα πικρό και απαιτητικό «γιατί» αναδύεται μέσα από όλα αυτά. Γιατί η χώρα δεν έχει κατακτήσει ούτε τα αυτονόητα στοιχειώδη, τη στιγμή μάλιστα που ο λαός της είναι ο πιο εργατικός στην Ευρώπη με περγαμηνές και παράδοση στο εμπόριο, τη ναυτιλία και αξιοσημείωτες επιδόσεις σε πολλούς άλλους τομείς;
Πού πήγε το περίφημο «ελληνικό δαιμόνιο», για το οποίο μίλησαν πρώτοι οι ξένοι και όχι κάποιοι επηρμένοι έλληνες σωβινιστές; (Ειρήσθω εν παρόδο, ότι για το εμπορικό δαιμόνιο των Ελλήνων μιλούσε σε τηλεγράφημά του προς το Παρίσι ο γάλλος πρόξενος της Σμύρνης, ανήσυχος από τις επιδόσεις των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Αναφέρει το γεγονός ο ιστορικός Κώστας Κυρρής, ένας σπουδαίος Έλληνας της Κύπρου.)
Είναι γεγονός ότι το νεοπαγές ελληνικό κράτος, από της συστάσεώς του ίσαμε τη δεκαετία του ’70, αντιμετώπισε εφιαλτικές καταστάσεις που δεν του επέτρεψαν να αναπτυχθεί σε υγιείς βάσεις. Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα αγωνιζόταν ακόμη για την εθνική του ολοκλήρωση. Ύστερα ήρθε η Μικρασιατική Καταστροφή, ενέσκηψαν δικτατορίες και ποικίλες αυταρχικές εκτροπές, ήρθε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο τρομερός Εμφύλιος, ώσπου η μελανή σελίδα ολοκληρώθηκε με τη γελοία χούντα των συνταγματαρχών. Με δυο λόγια, ούτε για μια στιγμή δεν ανάσανε αυτή η χώρα, η οποία ταυτόχρονα έσερνε στα πόδια της κι ένα άλλο δυσβάσταχτο βάρος: την οικονομική και πολιτική εξάρτηση από τους ξένους – τους πάτρωνες και δανειστές. Και τούτο από την πρώτη κιόλας στιγμή, δηλαδή μετά την Επανάσταση του ’21.
Αυτά είναι γεγονότα, δεν είναι ανέρειστοι ισχυρισμοί προκειμένου να συγκροτηθεί ένα βολικό άλλοθι για την υστέρηση της χώρας και τα παθογενή της. Η κατ’ εξακολούθησιν χειμαζόμενη Ελλάδα ήταν αδύνατο να ακολουθήσει τον αναπτυξιακό βηματισμό των άλλων ευρωπαϊκών χωρών και εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα ποικίλα προβλήματα στη δημόσια διοίκηση και στην εν γένει λειτουργία του κράτους. Όμως υπήρξε ένα όριο. Ήταν η πτώση της χούντας και η ανατολή της Μεταπολίτευσης. Από τότε η χώρα ζει μια ακύμαντη πολιτική ζωή, χωρίς εκτροπές και αυταρχικά εμβόλιμα. Ήταν δηλαδή μια ευκαιρία για αναγέννηση. Για εκ βάθρων ανακαίνιση του κράτους και για σοβαρή αναπτυξιακή προοπτική, με αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει η χώρα.
Δυστυχώς έγιναν ελάχιστα. Και η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν το ορμητικό και ελπιδοφόρο ΠΑΣΟΚ προσπάθησε άτσαλα, άτεχνα και ερασιτεχνικά να επιβάλει σοσιαλιστικού τύπου ρυθμίσεις. Καλές προθέσεις, ορισμένες εντυπωσιακές πρωτοβουλίες με ανάλογο έργο (π.χ. ΕΣΥ, ρόλος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, εξάλειψη του αστυνομικού κράτους κ.ά.) και πέραν ου. Αντιθέτως, με την πάροδο του χρόνου -και με αποκορύφωμα τη χυδαία εποχή του «εκσυγχρονισμού»- τα λίγα θετικά εξανεμίστηκαν, τα παθογενή παρέμεναν εδραία και το κράτος βούλιαξε στη σήψη του, ενώ ταυτόχρονα κανένα σοβαρό σχέδιο για την οικονομία δεν έκανε την εμφάνισή του. Αντίθετα, κυριάρχησαν τα ψέματα και οι ψευδαισθήσεις για τη δήθεν «ισχυρή οικονομία» με ταφόπλακα την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ. Η αντίστροφη μέτρηση για την κατάρρευση της χώρας είχε αρχίσει…
Βλέποντας, λοιπόν, σήμερα την Ελλάδα να καταφεύγει ασθμαίνουσα και καταρρακωμένη σε ξένη τεχνική βοήθεια για την ανασυγκρότηση του κράτους και την ανάπτυξη, διαπιστώνει κανείς ότι: τη δημόσια διοίκηση την έχουν αναλάβει οι Γάλλοι, το Κτηματολόγιο οι Ολλανδοί, την ηλεκτρονική συνταγογράφηση οι Σουηδοί, τη φορολογική μεταρρύθμιση πλείστα όσα μέλη της Ένωσης, μεθ’ ων η Βουλγαρία, η Εσθονία κ.ά., τη δικαστική οι Γερμανογάλλοι, οι Άγγλοι και άλλοι, και την ανάπτυξη οι Γερμανοί… Κι έρχεσαι και λες: Ποιος και τι εμπόδισε, τόσα χρόνια, τους έλληνες κυβερνώντες να πράξουν το στοιχειώδες τουλάχιστον για την «επισκευή» της κρατικής μηχανής; Ποιος και γιατί δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τη διαφθορά, να τιμωρήσει παραδειγματικά τους επίορκους υπαλλήλους με φυλακίσεις και δημεύσεις περιουσιών και, προπάντων, να παρουσιάσει ένα συγκροτημένο σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας;
Η απάντηση είναι προφανής κατά το ένα σκέλος: Ευθύνονται απολύτως τα δύο κόμματα που κυβέρνησαν εκ περιτροπής τη χώρα. Αλλά στο «γιατί» δεν χωρεί εύκολη απάντηση. Δεν είναι λόγου χάριν ποιοτική ως εξήγηση η αδιαμφισβήτητη ύπαρξη διεφθαρμένων πολιτικών. Τέτοιοι υπάρχουν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Αλλά έστω και βυθισμένοι στις μίζες και στα προνόμια έκαναν κάποιο έργο. Ενώ εδώ… Ούτε βέβαια η πληγή της κομματοκρατίας, που προωθεί μέτριους και ολίγιστους σε υπεύθυνες θέσεις της διοίκησης, μπορεί να θεωρηθεί πειστική εξήγηση.
Ίσως πρέπει να καταδυθούμε στα εσώτερα του συλλογικού μας εαυτού και να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την πραγματικότητα. Να περιορίσουμε την οίηση που κουβαλάει ο μυθολογημένος εαυτός μας, καθώς και τις εκρήξεις του συμπλεγματικού επαρχιωτισμού που μας διακρίνει και μας οδηγεί σε ανόητα αυτομαστιγώματα. Πρωτίστως, όμως, πρέπει να αναρωτηθούμε για τις πολιτικές επιλογές τόσων χρόνων και να υποβληθούμε σε ένα είδος εσωτερικής κάθαρσης, τιμωρώντας ταυτόχρονα τους ενόχους. Θαυμάσια ευκαιρία προς τούτο αποτελούν οι εκλογές…