Αποχώρηση Αττίλα, καταδίκη εποίκων, αλλά… χωρίς καταλογισμό ευθυνών στην Τουρκία
Το επόμενο στάδιο είναι να τεθεί ενώπιον της Ολομέλειας. Η έκθεση χαρακτηρίζεται από την ίδια την κ. Όμεν ισορροπημένη. Από τη μια, γίνεται αναφορά στην αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, ενώ ταυτοχρόνως καταδικάζεται ο τουρκικός εποικισμός. Από την άλλη, γίνεται προσπάθεια να δοθούν κίνητρα προς την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, η οποία παραμένει παγωμένη. Όμως, ακόμη και το άνοιγμα των κεφαλαίων εμπίπτει στο θεσμικό πλαίσιο της Διακυβερνητικής. Σημαντικό είναι ότι η ευθύνη για τη λύση ή όχι του Κυπριακού δεν ανήκει μόνο στην Τουρκία, αλλά σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Αυτό ισχύει πλέον με τη συγκατάθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία αποδέχτηκε ότι η ευθύνη των συνομιλιών και των αποτελεσμάτων της ανήκει αποκλειστικά στους ηγέτες των δυο κοινοτήτων.
Χωρίς ευθύνες
Σχετικά με τις παραγράφους της έκθεσης που αφορούν το Κυπριακό καλούνται, μεταξύ άλλων, όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές να εντείνουν τις προσπάθειές τους και να επιδείξουν καλή θέληση για την εξεύρεση τελικής λύσης. Όπως είναι πλέον γνωστό, αποφεύγεται ο καταλογισμός ευθυνών στην Τουρκία. Το ίδιο συνέβη και πέρσι. Ήταν η πρώτη φορά που η ευθύνη μεταφέρθηκε από την Τουρκία σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Η λογική αυτή στηρίζεται στην αρχή την οποία αποδέχτηκε και η κυπριακή κυβέρνηση. Ότι, δηλαδή, την αποκλειστική ευθύνη για την κατάληξη των συνομιλιών τη φέρουν οι ηγέτες των δυο κοινοτήτων.
Αποχώρηση Αττίλα,
κυριαρχία και εμπόριο
Στην έκθεση τονίζεται ότι η τουρκική κυβέρνηση θα πρέπει να αρχίσει την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο και να επιστρέψει την πόλη της Αμμοχώστου υπό την αιγίδα των Ην. Εθνών στη βάση του ψηφίσματος 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας. (Σημειώνεται ότι στην περσινή έκθεση γινόταν αναφορά για άμεση αποχώρηση.) Παράλληλα, καλείται η Κυπριακή Δημοκρατία «να ανοίξει το λιμάνι της Αμμοχώστου υπό την τελωνειακή εποπτεία της ΕΕ, για να προωθηθεί θετικό κλίμα για την επιτυχία λύσης στις υπό εξέλιξη συνομιλίες για την επανένωση και για να επιτραπεί στους Τουρκοκύπριους να εμπορεύονται απευθείας με νόμιμο τρόπο, αποδεκτό από όλους». Η αναφορά σε «απευθείας εμπόριο» στο πλαίσιο της νομιμότητας υπό την επιτήρηση της Επιτροπής και κατόπιν επιστροφής της πόλης της Αμμοχώστου και ανοίγματος του λιμανιού έχει τα εξής σκέλη:
1. Συνιστά θέση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 26ης Απριλίου του 2004. Είναι στην ουσία και πρόταση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία όμως σκοντάφτει στο γεγονός ότι η τουρκική πλευρά συνδέει το άνοιγμα του λιμανιού της Αμμοχώστου με τη λειτουργία του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου και κατʼ επέκταση με την αναγνώριση του «ψευδοκράτους». 2. Το γεγονός ότι η έκθεση καλεί την Κυπριακή Δημοκρατία να ανοίξει το λιμάνι της Αμμοχώστου επιβεβαιώνει την κυριαρχία της και είναι σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και με τη γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι η μόνη αρμόδια αρχή για το άνοιγμα και το κλείσιμο των λιμανιών είναι η Κυπριακή Δημοκρατία. 3. Η εισηγήτρια χρησιμοποίησε την παράγραφο αυτή για να αποτρέψει την υπερψήφιση των τροπολογιών για το «απευθείας εμπόριο» υπό τη μορφή υποχρέωσης μη εκπληρωθείσας από την ΕΕ και την Κυπριακή Δημοκρατία.
Τροπολογίες και κεφάλαια
Θετικό είναι το γεγονός ότι οι τροπολογίες για το «απευθείας εμπόριο» κατέπεσαν, ενώ στο κείμενο περιλήφθηκε τροπολογία καταδίκης του εποικισμού. Στην έκθεση γίνεται κριτική για την κατάσταση στην Τουρκία (ανθρώπινα – θρησκευτικά δικαιώματα, καθώς και ελευθερία του Τύπου). Ταυτόχρονα, η χώρα εμφανίζεται ως πολιτειακό μοντέλο, που μπορεί να εμπνεύσει τους λαούς της «αραβικής άνοιξης» ως ενεργειακός διάδρομος και σταθεροποιητικός παράγοντας, ενώ της προσφέρονται δώρα και κίνητρα. Τέτοια συνιστούν η προτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για άνοιγμα του κεφαλαίου 24 που αφορά τη Δικαιοσύνη και τις Εσωτερικές Υποθέσεις, ενώ ζητά από την Επιτροπή να πάρει στο Συμβούλιο το «screening» του κεφαλαίου 23 που αφορά τη Δικαιοσύνη και τα Θεμελιώδη Δικαιώματα.
Αρνητική ψήφος
Η ευρωβουλευτής του ΔΗΚΟ Αντιγόνη Παπαδοπούλου καταψήφισε την έκθεση της κ. Όμεν, επειδή γίνεται αναφορά στη θετική ατζέντα σε συνδυασμό με ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που αυτή καλύπτει, συμπεριλαμβανομένων, όπως τονίζει σε ανακοίνωσή της, των κεφαλαίων 23 και 24. Όπως τονίζει η κύπρια ευρωβουλευτής, τα ζητήματα αυτά εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της Διακυβερνητικής. Αληθές, πάντως, είναι ότι το άνοιγμα και το κλείσιμο των κεφαλαίων γίνεται στο πλαίσιο της Διακυβερνητικής, όπου και η Κυπριακή Δημοκρατία διατηρεί το δικαίωμα του βέτο.