Η κατά τον κ. Νταβούτογλου ηθική υποχρέωση της Τουρκίας
Αν χρειασθεί, μάλιστα, η Τουρκία θα δεχθεί στο έδαφός της όλους όσοι θελήσουν να ξεφύγουν από την καταπίεση, στέλνοντας έτσι κατάλληλο μήνυμα στη Δαμασκό.
Είναι γεγονός ότι, σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις και μελέτες, η Τουρκία και ο πρωθυπουργός της παρουσιάζονται ιδιαίτερα δημοφιλείς στην περιοχή. Σύμφωνα με διαξεχθείσα μελέτη από το Ίδρυμα Τουρκικών Οικονομικών και Κοινωνικών Μελετών (TESEV), η Τουρκία συγκαταλέγεται μεταξύ των δημοφιλέστερων χωρών στη περιοχή, από τους κατοίκους της Μ. Ανατολής, οι οποίοι και υποστηρίζουν την ασκούμενη στον χώρο πολιτική της Άγκυρας. Παρόμοιες εξάλλου μελέτες και δημοσκοπήσεις δεν παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές από εκείνη του τουρκικού ιδρύματος. Οι μόνες διαφορές αφορούν τη Συρία και το Ιράν, που εμφανίζουν κάμψη στη δημοτικότητα της Τουρκίας στις δύο αυτές χώρες.
Τ α παραπάνω δημοσκοπικά χαρακτηριστικά, δεν αντιστοιχούν βέβαια στην κατά το παρελθόν ποιότητα των σχέσεων Τουρκίας και αραβικού κόσμου. Είναι γνωστή η καχυποψία που επί πολλά χρόνια χαρακτήριζε τις σχέσεις μεταξύ τους, λόγω κυρίως του οθωμανικού παρελθόντος.
Και ορθώς. Όμως ο τούρκος πρωθυπουργός, με μια σειρά ενεργειών του, που σαφώς αντικατόπτριζαν τη νέα στρατηγική της Άγκυρας, κατόρθωσε μέσα σε λίγο μόνο χρόνο, με την ανοχή και των άλλων παικτών στη περιοχή, να διεκδικεί ρόλο «περιφερειάρχη», με δηλωμένη βούληση και αποφασιστικότητα να προάγει τα πολλαπλά συμφέροντά της χώρας του στον ευρύτερο μεσανατολικό χώρο.
Έτσι, αρνήθηκε στην αρχή να παραχωρήσει τη σημαντική για τα αμερικάνικα συμφέροντα, ειδικά κατά την εισβολή στο Ιράκ, βάση του Ίντσιρλικ στις ΗΠΑ το 2003, ενώ επτά χρόνια αργότερα αποχώρησε από το πάνελ του Νταβός, όταν ήλθε σε αντιπαράθεση με τον ισραηλινό Πρόεδρο Πέρες. Ακόμη, πιο πρόσφατα, τον Μάη 2010, όταν προκλήθηκε η ρήξη με το Ισραήλ. Υπενθυμίζουμε ότι οι ισραηλινές δυνάμεις είχαν επιτεθεί τότε σε νηοπομπή του κινήματος Free Gaza και ειδικότερα στο τουρκικό πλοίο «Mavi Marmara», που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια για τους Παλαιστίνιους της Γάζας, με θύματα εννέα τούρκους ακτιβιστές.
Τ α παραπάνω γεγονότα αποτέλεσαν και το διπλωματικό «εφαλτήριο» της Άγκυρας στη νέα της αυτή πολιτική στη Μ. Ανατολή, που εξαργύρωσε μάλιστα και τα ευνοϊκά για αυτήν δημοσκοπικά χαρακτηριστικά, που υπογραμμίζουν τη μεγάλη δημοτικότητα του πρωθυπουργού Ερντογάν στην περιοχή. Εκμεταλλευόμενος λοιπόν την ιδιότητα αυτή, ο τούρκος πρωθυπουργός ενίσχυσε την προσπάθεια της χώρας του να αναλάβει ρόλους «ευθύνης» στην περιοχή.
Για πολλούς λόγους, τα παραπάνω μας οδηγούν σε λυπηρά συμπεράσματα. Όπως και με άλλες ευκαιρίες έχουμε τονίσει, η χώρα μας, που παλαιότερα διέθετε μεγάλο κύρος στην περιοχή, μπορούσε να αναλαμβάνει διαμεσολαβητικούς ρόλους. Ακόμη, η γνώμη της ήταν σεβαστή σε φίλους και εταίρους. Τώρα, δυστυχώς είναι απούσα στις εκεί εξελίξεις.
Δεν διαθέτει το ίδιο με το παρελθόν έρεισμα. Και είναι αλήθεια, για να βλέπουμε τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση, η δύσκολη συγκυρία που ζούμε κάθε άλλο παρά βοηθάει στην ανάληψη ρόλων.
Μπροστά όμως στις ραγδαίες εξελίξεις στον ευρύτερο μεσανατολικό χώρο, υπό το φως μάλιστα των αραβικών εξεγέρσεων και ανατροπών που συντελούνται στο πλαίσιο της αραβικής άνοιξης, η χώρα μας δεν πρέπει να είναι απλός θεατής. Όταν μάλιστα οι γείτονές μας αναλαμβάνουν ρόλους επιρροής, ενισχύοντας τη διπλωματική παρουσία και θέσεις τους, προωθώντας τελικά τα πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά συμφέροντά τους, σε ένα, πάλαι ποτέ, προσφιλή μας χώρο.
Και εμείς;
Εμείς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έστω και τώρα, στη δύσκολη θέση που βρισκόμαστε, δεν πρέπει να απεμπολούμε ικανότητες και ηθικό κεφάλαιο που ακόμη διαθέτουμε στην περιοχή. Δεν είχαμε αποικιακό παρελθόν. Επιδείξαμε πολλές φορές τα ανθρώπινα αισθήματά μας, παραστεκόμενοι σε χειμαζόμενους λαούς της περιοχής. Δεν θα κουραστούμε να το επαναλαμβάνουμε: η διαπραγματευτική ικανότητα μιας χώρας ενισχύεται από το διπλωματικό βάρος που διαθέτει. Το βάρος αυτό αποδεικνύεται από την ικανότητα παρέμβασης που η διπλωματία της διαθέτει.
Στην αντίθετη περίπτωση, θα διευκολύνεται ακόμη περισσότερο ο ρόλος της «ηθικής ευθύνης» άλλων.