Τουρκία: Στρατός και πολιτικοί

Μια πρό­σφα­τη ε­ξέ­λι­ξη στα τουρ­κι­κά τε­κται­νό­με­να δεν πρέ­πει να πε­ρά­σει α­πα­ρα­τή­ρη­τη και α­κό­μη πε­ρισ­σό­τε­ρο α­σχο­λί­α­στη. Ό­ταν, μά­λι­στα, έρ­χε­ται να προ­στε­θεί σε μια σει­ρά άλ­λων συ­να­φών ε­ξε­λί­ξε­ων, που συν­δέ­ο­νται με τον ρό­λο των στρα­τιω­τι­κών στη ση­με­ρι­νή Τουρ­κί­α.
Ο δια­τε­λέ­σας 7ος Πρό­ε­δρος της Τουρ­κί­ας, στρα­τη­γός Ε­βρέν, α­ντι­με­τω­πί­ζει κα­τη­γο­ρί­ες για ε­γκλή­μα­τα κα­τά του κρά­τους, που του α­παγ­γέλ­θη­καν για τη συμ­με­το­χή του στο πρα­ξι­κό­πη­μα του 1980, ό­ταν α­να­τρά­πη­κε η κυ­βέρ­νη­ση του Σου­λε­ϊ­μάν Ντε­μι­ρέλ.
Έ­τσι, τριά­ντα και πλέ­ον χρό­νια με­τά την εκ­δή­λω­ση του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος, αρ­μό­δια τουρ­κι­κή δι­κα­στι­κή αρ­χή α­να­κοί­νω­σε ό­τι ο ει­δι­κός α­να­κρι­τής που ε­ρευ­νού­σε την υ­πό­θε­ση πα­ρα­πέ­μπει σε δί­κη τον Ε­βρέν και προ­τεί­νει την ποι­νή της ι­σό­βιας κά­θειρ­ξης.
Ο 94 ε­τών σή­με­ρα στρα­τη­γός εί­ναι ε­κεί­νος, υ­πεν­θυ­μί­ζου­με, που ορ­γά­νω­σε το πρα­ξι­κό­πη­μα τον Σε­πτέμ­βριο του 1980 και πα­ρέ­μει­νε ε­πι­κε­φα­λής του στρα­τιω­τι­κού κα­θε­στώ­τος, ε­νώ στη συ­νέ­χεια α­νέ­λα­βε «Πρό­ε­δρος» της χώ­ρας ε­πί εν­νέ­α συ­να­πτά έ­τη.
Μια άλ­λη υ­πό­θε­ση προ­η­γου­μέ­νως εί­χε ή­δη τα­ρά­ξει την πο­λι­τι­κή ζω­ή της Τουρ­κί­ας. Εί­ναι η γνω­στή υ­πό­θε­ση «Ερ­γκέ­νε­κον», που προ­κά­λε­σε τη σύλ­λη­ψη και τη δι­κα­στι­κή δί­ω­ξη του ε­νός δε­κά­του των τούρ­κων στρα­τη­γών. Σύμ­φω­να με το κα­τη­γο­ρη­τή­ριο, έ­να συ­νω­μο­τι­κό δί­κτυο α­πέ­βλε­πε στην α­να­τρο­πή της κυ­βέρ­νη­σης Ερ­ντο­γάν, που θε­ω­ρού­σε ό­τι α­πει­λού­σε τον κο­σμι­κό χα­ρα­κτή­ρα του τουρ­κι­κού κρά­τους.
Ε­ντυ­πω­σια­κή ε­ξέ­λι­ξη α­πο­τέ­λε­σε και η πρό­σφα­τη σύλ­λη­ψη του Ιλ­κέρ Μπα­σμπούγ, αρ­χη­γού των τουρ­κι­κών Ε­νό­πλων Δυ­νά­με­ων α­πό το 2008 έ­ως το 2010, για α­πό­πει­ρα πρα­ξι­κο­πή­μα­τος για την α­να­τρο­πή της κυ­βέρ­νη­σης. Θα α­πο­τε­λού­σε α­πο­κύ­η­μα, α­σφα­λώς, της φα­ντα­σί­ας ο ι­σχυ­ρι­σμός, λί­γα χρό­νια πριν, ό­τι κά­ποιος τούρ­κος στρα­τη­γός θα μπο­ρού­σε να συλ­λη­φθεί και να δι­κα­στεί α­πό πο­λι­τι­κό δι­κα­στή­ριο.
Οι και­ροί ό­μως αλ­λά­ζουν.
Τον Σε­πτέμ­βριο του 2010, το 58% του τουρ­κι­κού λα­ού ε­νέ­κρι­νε 26 συ­νταγ­μα­τι­κές αλ­λα­γές, που α­φο­ρού­σαν με­τα­ξύ άλ­λων -για πρώ­τη φο­ρά α­πό την ε­πο­χή του Κε­μάλ- και το στρά­τευ­μα. Υ­πεν­θυ­μί­ζου­με ό­τι με τις αλ­λα­γές αυ­τές ε­πα­νο­ριο­θε­τεί­ται η δι­καιο­δο­σί­α των στρα­τιω­τι­κών δι­κα­στη­ρί­ων, εις τρό­πον ώ­στε οι στρα­τιω­τι­κοί να λο­γο­δο­τούν πλέ­ον, για ε­γκλή­μα­τα κα­τά του πο­λι­τεύ­μα­τος, στα πο­λι­τι­κά δι­κα­στή­ρια.
Πολ­λοί πί­στε­ψαν τό­τε ό­τι πέ­ρα­σε α­νε­πι­στρε­πτί η ε­πο­χή της πα­ντο­δυ­να­μί­ας των στρα­τιω­τι­κών και ό­τι οι πολ­λα­πλοί ρό­λοι τους ε­ξα­λεί­φθη­καν.
Εί­ναι ό­μως έ­τσι τα πράγ­μα­τα;
Ό­ντως, ο ρό­λος των στρα­τιω­τι­κών στη ση­με­ρι­νή Τουρ­κί­α έ­χει συρ­ρι­κνω­θεί και δεν εί­ναι ο ί­διος με ε­κεί­νον της με­τά Κε­μάλ ε­πο­χής. Πι­στεύ­ου­με ό­μως ό­τι α­πο­τε­λεί βε­βια­σμέ­νο συ­μπέ­ρα­σμα να ι­σχυ­ρι­στεί κα­νείς ό­τι η υ­πο­χώ­ρη­ση της θέ­σης του στρα­τεύ­μα­τος στη ση­με­ρι­νή Τουρ­κί­α, και ό­πως αυ­τή έ­χει δια­μορ­φω­θεί στην τρέ­χου­σα συ­γκυ­ρί­α, θα έ­χει θε­τι­κές για τη χώ­ρα μας ε­πι­πτώ­σεις. Ο λό­γος εί­ναι α­πλός. Οι δρα­στη­ριό­τη­τες των στρα­τιω­τι­κών η­γη­τό­ρων της γεί­το­νος και κυ­ρί­ως αυ­τές που συν­δέ­ο­νται με τις γνω­στές αμ­φι­σβη­τή­σεις και πα­ρα­βιά­σεις της ελ­λη­νι­κής κυ­ριαρ­χί­ας, ε­ξα­κο­λου­θούν α­μεί­ω­τες, χω­ρίς η πο­λι­τι­κή ε­ξου­σί­α να προ­σπα­θεί να ε­κτρέ­ψει α­πό τους ρό­λους αυ­τούς το στρά­τευ­μα. Οι πα­ρα­βά­σεις και πα­ρα­βιά­σεις του ε­να­ε­ρί­ου χώ­ρου της χώ­ρας μας, οι υ­περ­πτή­σεις στα νη­σιά μας, οι «α­βλα­βείς» διε­λεύ­σεις των τουρ­κι­κών πο­λε­μι­κών και γε­νι­κά οι αμ­φι­σβη­τή­σεις της κυ­ριαρ­χί­ας μας συ­νε­χί­ζο­νται.
Α­σφα­λώς η κυ­βέρ­νη­ση Ερ­ντο­γάν ε­πι­θυ­μεί να ε­ξα­λεί­ψει τους πα­ρα­δο­σια­κούς ρό­λους που το τουρ­κι­κό στρά­τευ­μα εί­χε α­να­λά­βει κα­τά τη με­τα­κε­μα­λι­κή πε­ρί­ο­δο. Ό­χι ό­μως αυ­τούς που θα έ­βα­ζαν τέ­λος στη συ­νε­χι­ζό­με­νη πρα­κτι­κή των αμ­φι­σβη­τή­σε­ων και των πα­ρα­βιά­σε­ων κα­τά της χώ­ρας μας.
Εί­ναι γε­γο­νός ό­τι ο κε­μα­λι­σμός στη ση­με­ρι­νή Τουρ­κί­α των Ερ­ντο­γάν και Ντα­βού­το­γλου δεν εί­ναι ο ί­διος. Δεν έ­χει τις ί­διες α­ντο­χές με το πα­ρελ­θόν ού­τε και α­πο­τε­λεί τη μο­να­δι­κή και ε­πι­κρα­τού­σα ι­δε­ο­λο­γί­α που ε­πη­ρε­ά­ζει τις εκ­φάν­σεις της τουρ­κι­κής ζω­ής. Τού­το ό­μως δεν πρέ­πει να μας κά­νει να ε­πα­να­παυό­μα­στε. Η στρο­φή του κυ­βερ­νώ­ντος κόμ­μα­τος στην Τουρ­κί­α προς τον νε­ο­ο­θω­μα­νι­σμό α­σφα­λώς και δεν προ­μη­νύ­ει υ­ιο­θέ­τη­ση η­πιό­τε­ρης πο­λι­τι­κής α­πό την Ά­γκυ­ρα και ε­γκα­τά­λει­ψη της α­διάλ­λα­κτης πο­λι­τι­κής της.
Τού­το πρέ­πει πά­ντο­τε να το λαμ­βά­νου­με υ­πό­ψη σε ό­λες τις σχε­τι­κές α­να­λύ­σεις και προ­βλέ­ψεις. Σε α­ντί­θε­τη πε­ρί­πτω­ση, κιν­δυ­νεύ­ου­με να βα­σί­σου­με τις ε­κτι­μή­σεις μας σε λαν­θα­σμέ­νες βά­σεις, με ό,τι κι αν αυ­τό ση­μαί­νει για την πο­λι­τι­κή που πρέ­πει να α­κο­λου­θή­σου­με.