Βυζάντιον

Θυμάμαι την πρώτη παρατήρηση που είχα δεχθεί από τον εκδότη μου – τις θυμάμαι όλες, αφού είναι ελάχιστες. Είχε να κάνει με τα Χριστούγεννα. Συνεπής, εγώ, προς το καινοτόμο πνεύμα που μας διακρίνει ως εφημερίδα, είχα προτείνει ένα καινούργιο cοncept για τα Χριστούγεννα, προκειμένου η γιορτή να διατηρήσει τη διαχρονική φρεσκάδα της. Δεν θυμάμαι ακριβώς τι έγραφα, νομίζω πρότεινα το παιδί να είναι κορίτσι, και μάλιστα μαύρο.

Ο εκδότης μου είπε ότι αυτό ίσως ενοχλήσει τους αναγνώστες μας. Το δημοσιεύσαμε και δεν διαμαρτυρήθηκε κανείς. Γερό να είναι το μαυράκι που γεννήσαμε τότε, τώρα θα πηγαίνει νηπιαγωγείο κάπου στην Αχαρνών. Χρόνια του πολλά!

***

Όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος έχει όλο και λιγότερα να πει για τα Χριστούγεννα, ειδικά όταν παίρνει τον λόγο δημοσίως, όπως εμείς εδώ. Μεγαλώνοντας διαπιστώνεις ότι, απλώς, δεν έχεις κάτι να πεις. Εν τέλει στέκεσαι αμήχανος μπροστά στα εποχικά θέματα ή ακολουθείς τη γνωστή οδό της επανάληψης. Είναι οι μέρες που λυπάμαι τους γελοιογράφους. Θα πάρουν την ίδια φάτνη από πέρσι, θα αλλάξουν ελαφρώς το κείμενο και θα παρουσιάσουν κάτι προσαρμοσμένο στην εποχή. Να σας πω την αμαρτία μου, εγώ το μόνο που σκέφτηκα να πω είναι πως τελικά ο Ιησούς ως βρέφος είναι ο μοναδικός άστεγος που εμπνέει τύπους που βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος. Είναι οι τύποι που στέκονται μπροστά στην κάμερα, φωτογραφίζονται δίπλα σε δέντρα, στέλνουν μηνύματα αγάπης, ανθρωπιάς και ευαισθησίας, ενώ την ίδια στιγμή θα ήθελαν να δώσουν μία ξεγυρισμένη κλωτσιά στο κορμί που σαπίζει στο πεζοδρόμιο.
•••

Πριν από μερικές μέρες χρειάστηκε να κινηθώ νύχτα στο κέντρο της Αθήνας, στην περιοχή της Κλαυθμώνος. Σήκωσα τον γιακά του δερμάτινου, έβαλα τα χέρια στις τσέπες για να αισθάνομαι ασφάλεια κρατώντας το αγαπημένο μου iPhone και άρχισα να περπατώ. Στην οδό Κολοκοτρώνη ήταν ξαπλωμένος ένας τύπος σαν σκύλος σε νεκρική ακαμψία – κοινώς είχε τα χέρια του όπως φέρνει ένας σκύλος τα πόδια του όταν βρίσκεται με τη ράχη στο έδαφος. Πλησίασα, διαπίστωσα ότι ροχάλιζε και απομακρύνθηκα ήσυχα. Λίγο πιο πάνω, πολύ κοντά στο αστυνομικό τμήμα Ακροπόλεως, είδα μερικούς άστεγους να κοιμούνται μέσα σε χαρτόνια. Η επιλογή του μέρους δεν είναι τυχαία. Το σημείο «έκοβε» ελαφρώς τον αέρα, ενώ είχαν και τη δωρεάν κάλυψη του αστυνομικού σκοπού που βρίσκεται στην άκρη του δρόμου όλη τη νύχτα. Μου το επιβεβαίωσε και ο σκοπός, ο οποίος συμπλήρωσε πως η Αστυνομία αδυνατεί πλέον να τρέχει και να μαζεύει ανθρώπους από τα πεζοδρόμια. Υπέθεσα πως μόνον αν είσαι νεκρός η τελευταία σου αγκαλιά θα είναι με αστυνομικό, αλλά το σώμα σου δεν θα αισθανθεί την απέχθεια του οργάνου.
•••

Όλο αυτό με έκανε να αναζητήσω στοιχεία για τους άστεγους, θεωρώντας ότι το νούμερο που ακούγεται, για δέκα χιλιάδες ανθρώπους μόνο στην Αθήνα, είναι υπερβολικό, φουσκωμένο με συναίσθημα και διάθεση καταγγελίας. Επίσης ήθελα να μάθω αν όλοι οι άνθρωποι που δέχονται φαγητό από τον δήμο ή την Εκκλησία (και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε μόνο για μια στοιχειώδη διατροφή), αντιστοιχούν σε αριθμό αστέγων. Ψάχνοντας, λοιπόν, μία πηγή που τη θεωρώ σοβαρή, μου είπε ότι αν μπορούσα να εντοπίσω όλους τους ανθρώπους που θα κοιμηθούν απόψε στους δρόμους της Αθήνας δεν θα μάζευα –μετά βίας– περισσότερους από 1.500. Ίσως να μη μάζευα ούτε χίλιους. Βέβαια μιλάμε για ανθρώπους, όχι για γατιά, αλλά το νούμερο δεν έχει καμία σχέση με τους 20.000 που αναφέρουν τα δελτία ειδήσεων. Ακολούθως κατάλαβα ότι ο αριθμός αυτός είναι πανελλαδικός, αποτελεί εκτίμηση και περιλαμβάνει όλους τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στέγασης. Για να το πω αλλιώς, δεν χρειάζεται απαραιτήτως να κοιμάσαι στον δρόμο για να θεωρηθείς άστεγος. Όμως όταν χρειάζεσαι κάθε βράδυ και ένα διαφορετικό κεραμίδι πάνω από το βασανισμένο κεφάλι σου, τότε είσαι άστεγος ή θα γίνεις πολύ σύντομα.
•••

Συνέχισα. Προσπάθησα να μάθω ποια είναι η διαστρωμάτωση των αστέγων. Πόσοι, ας πούμε, είναι εξαρτημένοι χρήστες ουσιών; Πόσοι αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα; Και τελικά πόσοι είναι στα αλήθεια στον δρόμο λόγω της οικονομικής κρίσης; Όσα και αν ακούσετε δεν θα βγάλετε άκρη. Δεν υπάρχει αντικειμενική καταγραφή ούτε γίνονται συνεντεύξεις των αστέγων. Το μόνο βέβαιο είναι ότι την τελευταία διετία ο Δήμος Αθηναίων δέχεται περισσότερες αιτήσεις για παροχή βοήθειας, αλλά, ούτως ή άλλως, οι υποδομές του είναι μικρές, άρα και τα μεγέθη παραμένουν σε μικρή κλίμακα. Αν ξέρω περίπτωση ανθρώπου που ζει σε αυτοκίνητο; Ναι, ξέρω. Δεν είναι Έλληνας, είναι Πολωνός, ζει κάπου στα βόρεια προάστια και πρόκειται για άνθρωπο που είδε την προσωπική και επαγγελματική του ζωή να καταρρέει – η γυναίκα πήρε το παιδί και έφυγε όταν έκλεισε το μαγαζί. Αυτός ζει μέσα σε ένα FIAT, αλλά νομίζω ότι πρώτα πρέπει να τον δει ψυχίατρος και μετά κοινωνικός λειτουργός. Πού θέλω να καταλήξω; Δεν ξέρω. Είναι στιγμές που σαστίζω πια με ανθρώπινες ιστορίες της οθόνης προβαλλόμενες στην πραγματική ζωή. Γνωρίζω ανθρώπους που δεν χωρίζουν επειδή δεν έχουν χρήματα, συνεπώς ένας από τους δύο θα μείνει στον δρόμο. Μένουν σπίτι και μισούνται περισσότερο παίζοντας ξύλο. Και ξέρω περισσότερους που αυτά τα Χριστούγεννα έκατσαν και εξήγησαν στο παιδί τους για ποιο λόγο δεν πρέπει να περιμένει δώρο.
•••

Γράφω και ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί το Υπουργικό Συμβούλιο που επρόκειτο να συζητήσει για τις περικοπές στις επικουρικές συντάξεις. Περίμενα την εξέλιξη με τζογαδόρικη διάθεση, σκέφτηκα ότι μπορεί ο Παπαδήμος να κάνει το ξωτικό, πνίγοντας το πνεύμα των Χριστουγέννων μέσα σε παραίτηση, πεταμένη στα γυαλιά του Σαμαρά. Μεταξύ μας, περίμενα και κάτι ακόμα με κρυφή ελπίδα. Ήθελα ο πρωθυπουργός να λαϊκίσει. Να βγάλει έναν μικρό λόγο για τους τύπους που περιγράφω παραπάνω. Τους άστεγους, τα πρεζόνια, γι’ αυτούς που δεν την παλεύουν κάθε μέρα, όχι μόνο τα Χριστούγεννα. Να πάρει μερικούς υπουργούς και να περάσει κάποιες ώρες στον δρόμο. Να μοιράσει κουβέρτες και υποσχέσεις για ανακούφιση του προβλήματος. Εντάξει, το ξέρω ότι λαϊκίζω, το ξέρω ότι γράφω ένα άθλιο κομμάτι που ήθελε να γίνει χριστουγεννιάτικο, αλλά τα σημαντικότερα σε αυτή τη ζωή δεν είναι στο PSI, στις διαθέσεις του Τσαρλς Νταλάρα και στα σχέδια του Βενιζέλου. Είναι στα χαμόγελα και στα μάτια των ανθρώπων που υποφέρουν. Και φυσικά δεν είναι στις ψυχές των παιδιών. Για την ακρίβεια, οι παιδικές ψυχές με ενοχλούν, σας το έχω ξαναπεί. Είναι ουσιαστικά άβουλες και βουλιμικές. Απαιτητικές και σκληρές. Και σε ξεγελούν όπως οι Σειρήνες τους ναυτικούς.
•••

Βλέπω γονείς με παιδιά στη χριστουγεννιάτικη Αθήνα και όταν γυρίζω σπίτι βάζω το πανωφόρι μπροστά στο τζάκι να στεγνώσει από τη γλίτσα της μιζέριας. Ρε σεις, αφού δεν το έχουμε το χριστουγεννιάτικο, γιατί δεν το αφήνουμε ήσυχο να πάει κάπου αλλού; Παρατηρώ τα παιδάκια επάνω στο καρουζέλ, μέσα σε έναν άθλιο περίγυρο κακογουστιάς. Ήθελα να ζητήσω από τον τύπο με το καρουζέλ να βάλει κανένα σκυλάδικο τουλάχιστον, να γυρίζει το παιδάκι και να παίζει το «Νύχτα ξελογιάστρα». Επίσης έχω την αίσθηση ότι ο Καμίνης επιτείνει τη μιζέρια, όχι λόγω φυσιογνωμίας, αλλά λόγω γενικότερης στάσης. Ο δήμαρχος, κύριε Γιώργο μας, δεν κλαίγεται για την εγκληματικότητα, τη φτώχεια και τη διεύρυνση του κοινωνικού αποκλεισμού στα όρια της πόλης του. Ο δήμαρχος στήνει ένα τεράστιο πάρτι, καλεί τους πολίτες να κατέβουν στο κέντρο με τα ποτά τους και τους ζητεί να διασκεδάσουν τη μιζέρια και την αγωνία τους, απολαμβάνοντας τις γιορτές αγκαλιά. Στήνει μια καμπάνια ζητώντας από τον Τύπο και τα free press της πόλης να βγάλουν τους ανθρώπους στον δρόμο. Και μαζί με τα ποτά, να φέρουν κουβέρτες, τρόφιμα και ρούχα για όσους έχουν μεγάλη ανάγκη. Αλλά, γαμώτο, είμαστε μια σφιγμένη κοινωνία με αναστολές, αποτελούμενη από τομάρια που σπάνια βλέπουν πέρα από την πάρτη τους.
•••

Ξαναδιαβάζω το κομμάτι και βλέπω πως έγραψα μια φλύαρη μπούρδα για την οποία αισθάνομαι την ανάγκη να σας ζητήσω συγγνώμη, την οποία και ξέρω ότι θα μου χαρίσετε ως δώρο Χριστουγέννων. Και για να είμαι ειλικρινής, μου βγήκε έτσι επειδή φοβήθηκα να πάω λίγο πιο μέσα σε αυτά που σκέφτομαι. Χρειάζομαι ψυχανάλυση, αλλά έχει πέσει κρίση. Χρόνια πολλά.