Ξεφεύγει πάνω από το 10% το έλλειμμα για το 2011

Τη Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου η «τρόικα» επανέρχεται δριμύτερη στην Αθήνα για να διαπιστώσει από πρώτο χέρι ότι, ακόμη και μετά τον καταιγισμό διορθωτικών μέτρων, ο προϋπολογισμός του 2011 παραμένει πολύ μακριά από τους στόχους. Αυτό καθιστά εικονικό τον προϋπολογισμό που μόλις θα έχει εγκρίνει η Βουλή και θα πρέπει να αναζητηθούν νέα, σκληρά διορθωτικά μέτρα.

Παρότι η περίοδος ανοχής στην «οικουμενική» Παπαδήμου έχει κάνει να σιγήσουν το τελευταίο διάστημα τα δημοσιεύματα για τις αποκλίσεις στην εκτέλεση του προϋπολογισμού και ίσως και η δυσφορία της κοινής γνώμης για τα αδιέξοδα της ακολουθούμενης πολιτικής (ενδεικτική, ίσως, ήταν η χαμηλή συμμετοχή στις διαδηλώσεις της Πέμπτης), τα νέα από το δημοσιονομικό μέτωπο δεν παύουν να είναι εξόχως ανησυχητικά:

• Οι προσδοκίες για ανάκαμψη των εσόδων το τελευταίο δίμηνο του έτους, χάρη και στα πρόσθετα φορολογικά μέτρα του φθινοπώρου, φαίνεται ότι διαψεύδονται με οδυνηρό τρόπο. Τα ταμειακά στοιχεία που θα εξετάσει η «τρόικα» όταν έλθει στην Αθήνα αναμένεται να επιβεβαιώσουν τις δυσοίωνες εκτιμήσεις της Κομισιόν, σύμφωνα με τις οποίες το έλλειμμα θα ξεφύγει τελικά πολύ πάνω και από την αναθεωρημένη πρόβλεψη για 9% του ΑΕΠ φέτος.

• Το φορολογικό… πουλέν του υπουργείου Οικονομικών, το «χαράτσι» στα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα, όλα δείχνουν ότι θα έχει απόδοση χαμηλότερη και από τις πιο μετριοπαθείς προβλέψεις των «τροϊκανών», που εξαρχής είχαν αμφισβητήσει την αποτελεσματικότητά του. Άγνωστο είναι μάλιστα τι επίπτωση θα έχει στις εισπράξεις (από τις οποίες όσες έλθουν έως και το τέλος Φεβρουαρίου θα καταγραφούν λογιστικά στον τρέχοντα προϋπολογισμό) η εγκύκλιος που εξέδωσε την Παρασκευή το υπουργείο Οικονομικών, ανοίγοντας «παράθυρα» για υπαγωγή στον χαμηλό συντελεστή (μισό ευρώ ανά τετραγωνικό) ή και για πλήρη εξαίρεση άγνωστου αριθμού οικονομικά ασθενών ιδιοκτητών ακινήτων.

• Την ίδια στιγμή, οι εισπράξεις από φόρους ζωτικής σημασίας, όπως ο ΦΠΑ, δεν δικαιώνουν τις προσδοκίες ανάκαμψης λόγω της ύφεσης, που φαίνεται ότι ξεπερνά και τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις, με τη μείωση του ΑΕΠ φέτος να αναμένεται να ξεπεράσει κατά πολύ το 6%, έναντι πρόβλεψης για 5,5%. Υπάρχουν ενδείξεις, μάλιστα, ότι έχει αρχίσει ένας νέος γύρος συμπίεσης της κατανάλωσης, καθώς αρχίζουν να γίνονται αντιληπτές στους δημοσίους υπαλλήλους -την τελευταία «ανθεκτική» ομάδα καταναλωτών- οι μεγάλες μειώσεις μισθών που φέρνει το νέο μισθολόγιο.

• Στο σκέλος των δαπανών, απειλητικότερη από ποτέ προβάλλει η προβληματική κατάσταση στην οποία οδηγούνται τα μεγαλύτερα ασφαλιστικά ταμεία λόγω της ύφεσης και της ανεργίας. Παρά την προσπάθεια για κάλυψη των αναγκών τους με «εσωτερικό δανεισμό», δηλαδή δάνεια μεταξύ Ταμείων αλλά και ρέπος με τις τράπεζες, γεγονός είναι ότι όταν η «τρόικα» «κάνει ταμείο» για τα ποσά που θα απαιτηθεί να εισφέρει ο κρατικός προϋπολογισμός δεν θα καταλήξει σε ευχάριστα συμπεράσματα και προβλέψεις.

Απαισιόδοξες προβλέψεις

Σύμφωνα με τις πιο «φρέσκες» προβλέψεις της «τρόικας», που θα αποτελέσουν τον οδηγό για τα στελέχη της όταν φθάσουν στην Αθήνα, οι εξελίξεις αυτές είναι πιθανό να οδηγήσουν το έλλειμμα του 2012 κοντά στο 11%, ανοίγοντας μια «τρύπα» σχεδόν 4 δισ. ευρώ.

Ο κ. Β. Βενιζέλος έχει αποκλείσει τη λήψη νέων μέτρων για να καλυφθεί αυτή η υστέρηση μέσα στο 2012, έξυπνα όμως έχει αφήσει ανοικτό αυτό το ενδεχόμενο στην περίπτωση που δεν εφαρμοσθούν αποτελεσματικά τα μέτρα που αποφασίσθηκαν το φθινόπωρο με το Πολυνομοσχέδιο.

Έτσι, το πιθανότερο είναι ότι η «τρόικα» θα αρχίσει και πάλι την πίεση για διορθωτικά μέτρα, που θα αναμορφώσουν τον προϋπολογισμό του 2012 αμέσως μετά την ολοκλήρωση και του PSI, δηλαδή σε χρόνο που θα είναι δυνατός ο υπολογισμός και του πραγματικού οφέλους από το «κούρεμα» του χρέους.

Πού ακριβώς θα καταλήξει αυτή η διαπραγμάτευση παραμένει αβέβαιο, καθώς και η «τρόικα» αντιλαμβάνεται ότι η ύφεση αποκτά τέτοια δυναμική, που εκτροχιάζει κάθε δημοσιονομικό σχεδιασμό. Δυστυχώς, όμως, παρότι αναγνωρίζει ότι τα περιθώρια για νέους φόρους εξαντλήθηκαν, φαίνεται να διατηρεί την επιμονή για «τσεκουρώματα» των δημοσίων δαπανών και επιτάχυνση της «κούρσας προς τα κάτω» για τους μισθούς στον ιδιωτικό τομέα. Η εμμονή σε αυτήν τη συνταγή, όμως, αφήνει τελικά ελάχιστα περιθώρια για ανάσχεση της ύφεσης.

Αντίθετα, θα τη βαθύνει ακόμη περισσότερο, δικαιώνοντας ίσως τις προβλέψεις οικονομολόγων όπως η Λούκα Κατσέλη, που έχει προειδοποιήσει για τον κίνδυνο να περάσει και το 2012 με συρρίκνωση του ΑΕΠ σε ποσοστό μεγαλύτερο του 5%.

Όλα του… «κουρέματος»
δύσκολα

Αυτό που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τον δημοσιονομικό σχεδιασμό είναι ότι περιορίζονται πλέον οι προσδοκίες ότι μπορεί να λειτουργήσει όπως έχει προβλεφθεί το PSI.

Στην έναρξη των συζητήσεων με τους ιδιώτες πιστωτές απλώς επιβεβαιώθηκε ότι οι θέσεις των δύο πλευρών απέχουν πολύ και ο Τσαρλς Νταλάρα, επικεφαλής του διεθνούς «λόμπι» των τραπεζών, εξέφρασε την απαισιοδοξία του για τη γρήγορη ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης.

Ο τρόπος «κουρέματος» που έχει προτείνει η ελληνική πλευρά, για να επαληθευθούν και οι προβλέψεις του προϋπολογισμού για μεγάλη εξοικονόμηση (4,5 δισ. ετησίως) από τις δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους, θεωρείται απαράδεκτος από την πλευρά των πιστωτών, που ισχυρίζονται ότι οδηγεί σε πραγματικό «κούρεμα» πολύ μεγαλύτερο από το 50%. Είναι δύσκολο να προσδιορισθεί σήμερα σε ποιον συμβιβασμό θα οδηγηθούν οι δύο πλευρές, όπως απίθανο φαίνεται να καταγραφεί καθολική συμμετοχή των πιστωτών στην ανταλλαγή ομολόγων. Δεν είναι τυχαίο, μάλιστα, ότι φουντώνουν τα σενάρια από μεγάλες ξένες τράπεζες ότι τελικά η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να «κουρέψει» με μη συναινετικό τρόπο τους πιστωτές, κάτι που ίσως προτιμούν και πολλές μεγάλες τράπεζες, που θέλουν ένα πιστωτικό γεγονός για να αποζημιωθούν μέσω των CDS και να μη χάσουν αυτά τα συμβόλαια ασφάλισης την αξία τους.