Ρότα προς την κατάρρευση με… βάρκα το νέο Μνημόνιο
Με την πολυσυζητημένη επιστολή Σαμαρά, το νέο πολυνομοσχέδιο- «σκούπα», το οποίο φέρνει στην κυβερνητική επιτροπή την Τετάρτη ο Β. Βενιζέλος, αλλά και την έναρξη, εντός της εβδομάδας, των διαπραγματεύσεων για την ανταλλαγή ομολόγων με τους ιδιώτες πιστωτές (PSI), «κλειδώνει» η δέσμευση των δύο κυβερνητικών κομμάτων της χώρας από το Μνημόνιο 2, που προκαθορίζει την οικονομική πολιτική μέχρι και το 2014, αλλά ταυτόχρονα υποχρεώνει όλες τις κυβερνήσεις της χώρας μέχρι το 2020 να πετυχαίνουν θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα (4,5% του ΑΕΠ)!
Το νέο Μνημόνιο παρουσιάζεται από τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος ως «τελευταία ευκαιρία για παραμονή στο ευρώ», ενώ ανάλογη ρητορική υιοθετούν ο Λ. Παπαδήμος και ο Β. Βενιζέλος. Στην πραγματικότητα, η παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη παραμένει αβέβαιη, όπως αβέβαιο είναι και αν θα συνεχίσει να υπάρχει για πολύ ακόμη η νομισματική ένωση με τη σημερινή της μορφή. Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι βασικοί άξονες και τα επιμέρους στοιχεία του νέου προγράμματος βρίσκονται στον αέρα, όσο και αυτά του αρχικού Μνημονίου, και αποτελούν μια ονειρική άσκηση επί χάρτου. Τα μαθηματικά του νέου προγράμματος προκαλούν ειρωνικά σχόλια από κάθε σοβαρό οικονομολόγο. Στη Βουλή η Λ. Κατσέλη, καθηγήτρια Οικονομικών, προειδοποίησε ότι η ύφεση το 2012 θα υπερβεί το 5%, ενώ ο τέως σύμβουλος του Κ. Σημίτη, αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Φ. Σαχινίδης, υπερασπίστηκε την πρόβλεψη για ύφεση 2,8%, λέγοντας ότι η κ. Κατσέλη προσεγγίζει με μηχανιστικό τρόπο το πρόβλημα. Τα δημοσιονομικά στοιχεία και προβλέψεις, όπως και τα αντίστοιχα για την πραγματική οικονομία, δείχνουν ότι το νέο Μνημόνιο είναι θνησιγενές:
= Ο προϋπολογισμός του 2011 θα κλείσει με μια «τρύπα» τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ. Το έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ δεν αποκλείεται να κινηθεί προς ή και πάνω από το 10%, παρά τις προβλέψεις για 9%. Ουδείς εξηγεί πώς θα καλυφθεί το κενό με τον προϋπολογισμό του 2012 και, πολύ περισσότερο, πώς αυτό θα γίνει χωρίς πρόσθετα μέτρα, όπως διαβεβαιώνει ο κ. Βενιζέλος.
=Η πραγματική οικονομία βυθίζεται χωρίς αντιστάσεις με ρυθμούς πολύ ταχύτερους από όσο φαίνεται από τις επίσημες προβλέψεις, για μια συρρίκνωση του ΑΕΠ στη χειρότερη περίπτωση κατά 5,5-6% φέτος και 2,8-3,3% το 2012.
=Από πού θα μπορούσαν να προέλθουν ενισχύσεις της πραγματικής οικονομίας που θα αναχαιτίσουν την ύφεση; Κατά τη θεωρία του κ. Βενιζέλου, μόλις πάρουμε την πρώτη δόση του νέου προγράμματος (80 δισ. ευρώ), το Δημόσιο θα πληρώσει τα καθυστερούμενα σε προμηθευτές και εργολάβους, που ήδη ξεπερνούν τα 10 δισ. ευρώ, και έτσι θα μπει πάτος στο βαρέλι της ύφεσης. Επιπλέον, οι τράπεζες, ενισχυμένες με 30 δισ. ευρώ από τη δόση αυτή, θα μπορέσουν να αρχίσουν να δανείζουν και πάλι.
Κλειδί οι μισθοί
Αρκούν αυτά για την αντιστροφή; Όχι! Η Λ. Κατσέλη έχει υποστηρίξει με επαρκή ανάλυση ότι η κούρσα μείωσης αμοιβών στον ιδιωτικό τομέα θα φέρει το 2012 την οικονομία σε συρρίκνωση τουλάχιστον 5%, κάτι που, αν επαληθευτεί, θα συντρίψει και όλες τις δημοσιονομικές προβλέψεις του Μνημονίου και του προϋπολογισμού του 2012 – ήδη η κούρσα αυτή επιταχύνθηκε, με την απόφαση του υπουργείου Οικονομικών να «πετσοκόψει» 25% τις αμοιβές χιλιάδων εργαζομένων σε έντεκα, ακόμη και κερδοφόρες, κρατικές εταιρείες και τράπεζες. Επιπλέον, η Τράπεζα της Ελλάδος παραδέχεται στην τελευταία έκθεσή της ότι στο ορατό μέλλον δεν θα πρέπει να περιμένουμε στήριξη της οικονομίας από τις τράπεζες με ρευστότητα και η επανεκκίνηση θα πρέπει να γίνει σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα με κονδύλια του ΕΣΠΑ. Αυτά, με τη σειρά τους, όμως, παραμένουν «εγκλωβισμένα», παρότι το επίσημο ποσοστό απορροφητικότητας φτάνει το 28%. Πολύ απλά, η απορρόφησή τους απαιτεί συμμετοχή και ιδιωτικών επιχειρήσεων και τραπεζών, η οποία σε αυτές τις συνθήκες είναι αδύνατη.
Προβλέψεις εκτός
τόπου και χρόνου
Τι σημαίνει αυτή η δραματική εξέλιξη της ύφεσης; Ότι όλες οι υπεραισιόδοξες προβλέψεις για το 2012 είναι εκτός τόπου και χρόνου. Ας μην αναφέρουμε κάτι για τις προβλέψεις για τα έσοδα, που σε περιβάλλον τέτοιας ύφεσης για πέμπτο χρόνο γίνονται ουτοπικές. Κυβέρνηση και «τρόικα» έχουν προβλέψει ότι η κατηγορία δαπανών που εκτροχίασε τις δημόσιες δαπάνες φέτος θα μειωθεί δραστικά το 2012. Ποια είναι αυτή; Οι επιχορηγήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία, που προβλέπεται στον προϋπολογισμό ότι θα «πετσοκοπούν» από 4,6 δισ. ευρώ φέτος στα 3,36 δισ. ευρώ, όσο περίπου ήταν τη διετία 2006-2007, όταν η οικονομία «κάλπαζε» με ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 4%!
Όλοι υποψιάζονται ότι, παρά τις διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου, έρχεται ολοταχώς νέο ασφαλιστικό, για το οποίο άλλωστε δεσμεύτηκε η κυβέρνηση έναντι της «τρόικας», με νέες, μεγάλες και δυσμενείς αλλαγές στις συντάξεις και τα όρια ηλικίας. Ακόμη και έτσι, όμως, οι προβλέψεις του προϋπολογισμού για τις επιχορηγήσεις στα ταμεία φαίνονται ουτοπικές και κάθε προσπάθεια επίτευξής τους με νέες περικοπές συντάξεων θα βαθύνει ακόμη περισσότερο την ύφεση.
Τέλος, με υπερβολική αισιοδοξία ο κ. Σαχινίδης και άλλοι υπερασπιστές του νέου Μνημονίου λένε ότι μπορεί πράγματι να μειωθεί το χρέος το 2020 στο 120% του ΑΕΠ, κάτι που προϋποθέτει ότι το μέσο πρωτογενές πλεόνασμα για τα επόμενα οκτώ χρόνια θα είναι τουλάχιστον 4,5% του ΑΕΠ. Τέτοια… αστρονομική δημοσιονομική επίδοση ουδεμία χώρα έχει καταφέρει.