ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΧΩΡΙΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ!
Θα μπορούσαν, ίσως και θα έπρεπε, να είχαν την ανησυχία για τις κοινωνικές επιπτώσεις και τους κινδύνους που κρύβονται κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2012. Αλλά «άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι». Ο προϋπολογισμός του 2012, λαμβανομένης υπόψη της διεθνούς οικονομικής συγκυρίας, με τις αβεβαιότητες που αυτή περικλείει, καθώς και της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η μεγάλη πλειονότητα του ελληνικού λαού και η παραγωγική μηχανή της χώρας μας, παρουσιάζει φυσικά πολλές ιδιαιτερότητες και αφάνταστες δυσκολίες.
Kαι τούτο γιατί όλα τα μακροοικονομικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας βρίσκονται πλέον στα όριά τους. Μερικές αστοχίες αρκούν για να επιφέρουν την εξάρθρωση και των φορολογούμενων φυσικών προσώπων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, και να διαταράξουν την κοινωνική συνοχή σε μόνιμη βάση. Μια κριτική του προϋπολογισμού είναι πάρα πολύ παρακινδυνευμένη απόπειρα, καθώς οι στόχοι τους οποίους θέτει ο νέος προϋπολογισμός είναι εντελώς παράλογοι και οι παραδοχές πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η κατάρτισή του έξω από κάθε οικονομική λογική. Και υπερβαίνουν κατά πολύ τα όρια της φοροδοτικής ικανότητας του έλληνα πολίτη. Ας ξεκινήσουμε όμως από τις παραδοχές σύνταξης του νέου προϋπολογισμού, που δεν έχουν καμία σχέση με σωστούς υπολογισμούς.
Οι παραδοχές του προϋπολογισμού είναι όλες άστοχες και εξωπραγματικές και υπηρετούν αποκλειστικά και μόνο μια ευπρεπή εμφάνιση του δημοσιονομικού τομέα, όπως άλλωστε έγινε και με την κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2011. Η εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού δείχνει μέχρι σήμερα τεράστιες αποκλίσεις, δηλαδή μείωση εσόδων κατά 4,2% και αύξηση δαπανών κατά 7%. Και τούτο παρότι έχουμε μείωση του ΠΔΕ κατά 35,1% και επίσης ετεροχρονισμό πολλών δαπανών του Δημοσίου, που θα έπρεπε ήδη να είχαν εξοφληθεί. Οι γιατροί και οι φαρμακοποιοί που εξυπηρετούν τους ασφαλισμένους του Δημοσίου έχουν να πληρωθούν από τον Αύγουστο του 2010. Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ δεν μπορούν να λειτουργήσουν ομαλά, γιατί στερούνται αναλώσιμων υλικών. Οι προμηθευτές του Δημοσίου και οι κατασκευαστές μικρών δημόσιων έργων δεν πληρώνονται εγκαίρως. Έτσι, η αγορά στενάζει από έλλειψη ρευστότητας και το υπουργείο Οικονομικών υπερηφανεύεται ότι τάχα μειώνει το έλλειμμα. Ουσιαστικά στις υποχρεώσεις του το κράτος, όσον αφορά το εσωτερικό, βρίσκεται στα πρόθυρα της στάσης πληρωμών. Όλα αυτά τα φαινόμενα, που επιδεινώθηκαν φέτος, οφείλονται στο ότι οι παραδοχές πάνω στις οποίες στηρίχτηκε ο φετινός προϋπολογισμός ήταν παράλογες και εξωπραγματικές. Τα ίδια φαινόμενα θα παρουσιαστούν, σε μεγαλύτερη έκταση, και στον προϋπολογισμό του 2012. Και μετά θα μας λέει η κυβέρνηση ότι είχαμε υπολογίσει λάθος την έκταση της ύφεσης. Αυτό, δηλαδή, που μας λέει και για φέτος. Και πρέπει να υπογραμμίσουμε με ένταση ότι το «τσουνάμι» των φόρων και το «κούρεμα» των αποδοχών και των συντάξεων, καθώς και η έξαρση της ανεργίας, θα προκαλέσουν σημαντική μείωση του ΑΕΠ, αρκετά μεγαλύτερη από τη φετινή.
Ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους στηρίζεται στην παραδοχή ότι το 2012 η συρρίκνωση του ΑΕΠ θα περιοριστεί στο 2,8% από 6% περίπου που εμφανίζεται κατά τη φετινή χρονιά. Αυτή η παραδοχή από οικονομική άποψη είναι εντελώς παράλογη. Όταν έχεις επαύξηση του φορολογικού βάρους, μείωση των αποδοχών και των συντάξεων και έξαρση της ανεργίας από τα πολλά λουκέτα, είναι εκτός τόπου και χρόνου να υπολογίζεις σε μείωση της ύφεσης. Γι’ αυτό και δυσκολευόμαστε πολύ να παρακολουθήσουμε τη λογική που διέπει τον προϋπολογισμό του 2012. Την επόμενη χρονιά, το «δεν πληρώνω» δεν θα περιορίζεται πλέον σε μερικές συναλλαγές μη εμπορικού είδους, αλλά θα περιλαμβάνει κάθε υποχρέωση του έλληνα πολίτη. Και αυτό και θα επιδεινώσει τη ρευστότητα στην αγορά, και το επίπεδο διαβίωσης θα υποβιβάσει, και ο ρυθμός αύξησης της ύφεσης θα ανέβει κατακόρυφα. Παρά την ύπαρξη ισχυρών παραγόντων που τροφοδοτούν την ύφεση (ανεργία, μείωση εισοδημάτων, αύξηση φορολογικών βαρών) οι συντάκτες του προϋπολογισμού προβλέπουν μείωση της ύφεσης το 2012. Για φέτος το ποσοστό της ύφεσης θα φτάσει στο 6% περίπου σε ετήσια βάση και ίσως να το υπερβεί. Και για το 2012 οι συντάκτες του προϋπολογισμού δέχονται υποχώρηση της ύφεσης στο 2,8% του ΑΕΠ. Προσωπικά φρονούμε ότι το επόμενο έτος θα είναι δυσκολότερο από το φετινό και η ύφεση θα είναι ακόμη βαθύτερη. Με τόσους φόρους και τόσες μειώσεις του εισοδήματος και με την ανεργία να σκαρφαλώνει συνεχώς είναι παραλογισμός να περιμένουμε υποχώρηση της ύφεσης. Και ο προϋπολογισμός στην εισηγητική του έκθεση δέχεται ότι το 2012 η κατανάλωση θα περιοριστεί κατά 4,1% και οι επενδύσεις κατά 7,5%. Είναι λοιπόν ποτέ δυνατόν με μια τέτοια κατάσταση να περιμένουμε υποχώρηση της ύφεσης;
Όμως το τέχνασμα με την υποχώρηση της ύφεσης βολεύει την κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού, καθώς δικαιολογεί την αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά την επόμενη χρονιά. Φέτος τα φορολογικά έσοδα υπολογίζονται στα 49,7 δισ. ευρώ. Και για το 2012 ο προϋπολογισμός αναγράφει φορολογικά έσοδα 53,3 δισ., δηλαδή αύξηση κατά 3,6 δισ. ευρώ. Και με την παραδοχή αυτή της αύξησης των εσόδων, παρουσιάζει ένα πρωτογενές πλεόνασμα ο νέος προϋπολογισμός. Και πανηγυρίζει γι’ αυτό το κατόρθωμα το υπουργείο των Οικονομικών και γενικά το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Ίσως γι’ αυτόν τον λόγο ο κ. Βενιζέλος παρέδωσε με τόσα χαμόγελα τον νέο προϋπολογισμό στον πρόεδρο της Βουλής. Ποιοι θα πληρώσουν τα επιπλέον έσοδα το 2012; Είναι σίγουρο ότι θα κληθούν τα φυσικά πρόσωπα να πληρώσουν αυτήν την επιπλέον διαφορά. Έτσι κατά 2,4 δισ. ευρώ θα αυξηθούν οι άμεσοι φόροι που θα εισπραχθούν από τον ταλαίπωρο λαό. Ενώ για τα νομικά πρόσωπα (εταιρείες κ.λπ.) προβλέπεται μείωση της φορολογίας τους κατά 2,1 δισ. ευρώ λόγω μείωσης του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρηματικών κερδών στο 20% από 24% που ισχύει τώρα. Ουσιαστικά αυτό σημαίνει μετακύλιση φορολογικού βάρους από τους φορολογικά ισχυρούς στους ώμους των συνταξιούχων και των εργαζομένων, και πρέπει να συνδυαστεί και με τη μείωση του αφορολογήτου ορίου. Ο μισθωτός των 600 ευρώ μηνιαία, μετά το «κούρεμα» των αποδοχών του και τη μείωση του αφορολόγητου, περιπλέκεται στις δαγκάνες της φορολογίας. Γενικά η εικόνα που παρουσιάζουν οι προβλέψεις του νέου προϋπολογισμού είναι η αύξηση των φορολογικών εσόδων από άμεση και έμμεση φορολογία κατά 5,3 δισ. ευρώ, ενώ προϋπολογίζεται ότι οι περικοπές των δαπανών θα φτάσουν στα 5,08 δισ. Και κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργείται στα χαρτιά ένα πρωτογενές πλεόνασμα που φτάνει στα 2,4 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση στηρίζει πάσα ελπίδα της στον περιορισμό της φοροδιαφυγής για να μπορέσει να πετύχει τη δημοσιονομική εξυγίανση. Πού είναι όμως τα μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή;
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από μια αντικειμενική ανάλυση του νέου προϋπολογισμού δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Οι ρυθμίσεις που απορρέουν από τους στόχους του οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο ελληνικός λαός οδηγείται σε μια βαρύτερη λιτότητα, τόσο σκληρή, που σε καμία άλλη υπερχρεωμένη χώρα δεν εμφανίζεται. Η κατάσταση αυτή αποδυναμώνει πλήρως την πραγματική οικονομία και ελαχιστοποιεί την ενεργό ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Από την άποψη αυτή ο προϋπολογισμός του 2012 είναι εντελώς αντιαναπτυξιακός, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις του υπουργού των Οικονομικών. Με μόνη τη μείωση φορολόγησης των επιχειρηματικών κερδών δεν είναι δυνατόν να χτυπηθεί η επενδυτική αδράνεια που επικρατεί σήμερα, καθώς οι άλλοι συντελεστές προσέλκυσης νέων επενδύσεων (δηλαδή, σταθερότητα του φορολογικού συστήματος και τόνωση της ενεργού ζήτησης) καταπνίγονται από τις ρυθμίσεις που προμηνύει η προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, όπως αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό που κατατέθηκε για ψήφιση, εφόσον δεν τροποποιηθεί τελικά στη Βουλή.
Ένα δεύτερο συμπέρασμα που προκύπτει από τη μελέτη του νέου προϋπολογισμού είναι ότι τα βάρη μετακυλίονται στους εργαζομένους και επομένως μπορεί άνετα να τον χαρακτηρίσει κανείς ταξικό και χωρίς στοιχεία που να προσδίδουν στη φορολογία αναλογικότητα με το εισόδημα και προοδευτικότητα. Γι’ αυτό και οδηγεί σε βαθύτερη λιτότητα εργαζομένους και συνταξιούχους. Και την οικονομία σε εντονότερη ύφεση. Έτσι αποδεικνύεται περίτρανα ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου – Παπαδήμου ακολουθεί εσφαλμένη δημοσιονομική πολιτική, η οποία έχει έντονα αρνητικό αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομικής πολιτικής. Είναι η πολιτική που ασφαλώς θα οδηγήσει τη χώρα μας σε αξεπέραστα αδιέξοδα. Είναι η λάθος πολιτική.
Χαρακτηρίσαμε παραπάνω τον προϋπολογισμό εξωπραγματικό. Και είναι ο δεύτερος προϋπολογισμός που παρουσιάζει αυτό το κουσούρι μετά τον φετινό, που παρουσίασε ασύμμετρες αποκλίσεις κατά την εφαρμογή του. Το ίδιο φαινόμενο θα παρατηρηθεί και με τον προϋπολογισμό του 2012. Η δική μας η υποψία είναι ότι αυτή η υπερφίαλη, εξωπραγματική εμφάνιση του κρατικού προϋπολογισμού είναι συνειδητή επιλογή του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, με στόχο να δικαιολογήσει σαν μονόδρομο τα μέτρα που έλαβε εις βάρος των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος και τον υψηλό δανεισμό του κράτους τη φετινή χρονιά. Και οι εμπνευστές αυτής της λύσης έχουν την πεποίθηση ότι έτσι μπορούν να αποκτήσουν συχωροχάρτι για τα δεινά που επισώρευσαν στον ελληνικό λαό. Αλλά ασφαλώς επιχειρούν να δικαιολογήσουν και τα επόμενα δεινά.