ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Έναν από τους τριάντα τρεις γνωστούς τύπους πολέμου [1] και μάλλον το γενεσιουργό αίτιο της συντριπτικής πλειοψηφίας των μέχρι σήμερα διεξαχθέντων πολέμων στην παγκόσμια ιστορία.
Η γεωπολιτική θεωρία, άλλωστε, αναγνωρίζει την οικονομία ως έναν από τους τέσσερις πυλώνες άσκησης γεωπολιτικής επιρροής, όπου μαζί με την άμυνα αποτελούν εργαλεία «σκληρής ισχύος» [2].
Η ανωτέρω αναφορά θα είχε σχετική μόνο αξία εάν αναφερόμασταν στην περίπτωση της Ιταλίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας ή της Ιρλανδίας, όπου η μόνη επιπλέον απειλή ή καταστροφή που πιθανόν να αντιμετωπίσουν οι χώρες αυτές θα προέρχεται από φυσικά φαινόμενα. Αυτό δεν ισχύει για την Ελλάδα. Εάν στρέψεις το βλέμμα σε οποιοδήποτε σημείο του ορίζοντα, θα αντικρίσεις από «επιτήδειους ουδέτερους», μέχρι τη διαχρονικά αναλλοίωτη απειλή και μάλιστα επικαιροποιημένη μέσα από «Στρατηγικά Βάθη» και άλλα συναφή δόγματα και στρατηγικές.
Με δεδομένο δε, ότι η οικονομία αποτελεί ακρογωνιαίο πυλώνα εθνικής ισχύος κάθε χώρας, όπως ήδη επισημάνθηκε, και ο πιο αδαής αντιλαμβάνεται ότι το άμεσο και ορατό μέλλον διαμορφώνεται κρίσιμο και εκρηκτικό για τα εθνικά μας συμφέροντα. Είναι δε βέβαιο ότι πολλοί, άμεσα και έμμεσα ενδιαφερόμενοι για διευθέτηση εκκρεμοτήτων και για γεωστρατηγικές επανατοποθετήσεις, θα προσπαθήσουν να παίξουν στη σκακιέρα της περιοχής, που ούτως ή άλλως είναι σε κινητικότητα.
Δεν πρέπει δε να λησμονούμε ότι σύμφωνα με τον Κλαούζεβιτς «πόλεμος δεν είναι τίποτε άλλο παρά η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα» και ότι «αντικειμενικός σκοπός του πολέμου είναι η επιβολή της θέλησής σου στον αντίπαλο» (3). Ως εκ τούτου, για κάποιους σχεδιαστές, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, πιθανόν να μη θεωρείται αναγκαία η ευρεία και παρατεταμένη εμπλοκή των όπλων, ή ακόμη και να μην απαιτείται να υπάρξει καν εμπλοκή για να επιβάλουν τη θέλησή τους. Είναι δε βέβαιο ότι κάποιοι δεν θα αποφύγουν τον πειρασμό να συμπεριλάβουν στα σχέδια τους, ως δεδομένα, θεωρίες του τύπου ότι «οι έννοιες της πατρίδας, της οικογένειας, της θρησκείας και της αγάπης δεν είναι παρά οι σκιές των λέξεων αυτών για όποιον υποφέρει από πενία». Καθένας λοιπόν, πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη ότι, στην περίπτωση της οικονομικής καταστροφής, οι βλάβες μπορεί να είναι αναστρέψιμες ύστερα από κάποια χρονική περίοδο. Στο τέλος δε αυτής της επίπονης και επώδυνης προσπάθειας και διαδρομής μπορεί να υπάρξει κάποια αποκατάσταση ή επιβράβευση. Στην περίπτωση όμως απώλειας εθνικής ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας, όπως μας διδάσκει η ιστορία, οι βλάβες είναι μόνιμες και σαφώς στο τέλος του αγώνα, όπως αναφέρει ο στρατηγός Bradley, «δεν υπάρχει ασημένιο μετάλλιο» [4].
[5]. Επιβαρυντικά στοιχεία σχετικώς με όλα τα ανωτέρω προκύπτουν αν προβούμε σε ανάλυση της εσωτερικής κατάστασης, όπως εξελίχθηκε την τελευταία περίοδο, με αποκορύφωμα τα γεγονότα της 28ης Οκτωβρίου, και όλες τις διεργασίες που ακολούθησαν μέχρι την τελική επιλογή του νέου πρωθυπουργού. Σίγουρα, η περίοδος που διανύσαμε και που όλοι ευχόμαστε να μην έχει συνέχεια και να μην επαναληφθεί, θα αποτελεί για αρκετά ινστιτούτα και άλλα κέντρα λήψης απόφασης την κάλλιστη case study για τον χείριστο χειρισμό crisis management.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτήν την κρίσιμη ώρα η πατρίδα μάς χρειάζεται όλους με πράξεις και όχι με λόγια. Είναι η ώρα της ευθύνης, όπου το «εγώ είμαι υπεύθυνος» του Καζαντζάκη πρέπει να κυριαρχεί στις σκέψεις και τις ενέργειές μας και που είναι ίσως η μοναδική περίπτωση που ταιριάζει αρμονικά με το εμείς. Μόνο έτσι μπορούμε να αποτρέψουμε την υλοποίηση όλων αυτών των απειλητικών σχεδιασμών που υποφώσκουν και, κατά καιρούς, αναδύονται. Το έχουμε επιτύχει και στο παρελθόν και υπό δυσμενέστερες, από τις σημερινές, συνθήκες. Η ιστορία μας είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα. Είναι η ώρα να αποδείξουμε για μια ακόμη φορά, όπως αναφέρει και ο Αριστοτέλης, ότι «το ελληνικό γένος ζει ελεύθερο. Θα μπορούσε δε να άρχει, εάν τύχαινε να ήταν και ενωμένο»[6].
(1) Air Force Manual 1-1, (2) Ι. Θ. Μάζης, Γεωπολιτική. Η Θεωρία και η Πράξη, Παπαζήσης, 2001, (3) ‘On War’ Carl von Clausewitz, (4) Εκδόσεις Καστανιώτη «Είπαν», Πάσχος Μανδραβέλης, (5), (6) Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας και νεώτερης σοφίας, Εκδόσεις Παγουλάτου, Ν. Ζαγκλαβήρα.