ΤΡΑΓΙΚΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΝΤΑΦΙ ΣΤΗ ΛΙΒΥΗ
Τι να πει όμως κανείς για τους Λίβυους εξεγερμένους όταν η ίδια η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον δεν μπόρεσε να κρύψει, τουλάχιστον δημοσίως, τη μεγάλη της χαρά για τον θάνατο του Λίβυου ηγέτη μ’ αυτόν τον τόσο μαρτυρικό τρόπο. Η τραγική αυτή κατάληξη του Μουαμάρ Καντάφι θυμίζει από ορισμένες απόψεις αρχαία ελληνική τραγωδία. Δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η υπερφίαλη ματαιοδοξία, η φαινομενικά σταθερή και παντοδύναμη εξουσία, η ανθρώπινη ευτυχία, η δόξα και η ζωή.
Ο Λίβυος ηγέτης δεν αξιώθηκε ούτε μια αξιοπρεπή κηδεία, όπως κάθε κοινός θνητός, ούτε έναν κοινό τάφο. Θέλησε ο ίδιος να μη φύγει, να συνεχίσει μέχρι τέλους τον δικό του αγώνα, περιμένοντας να γίνει το θαύμα ή να κερδίσει μαχόμενος το φωτοστέφανο του μάρτυρα. Αυτό ακριβώς το φωτοστέφανο θέλουν να του στερήσουν οι εχθροί του. Κάθε ίχνος μνήμης. Πήραν γι’ αυτό, υπό απόλυτη μυστικότητα, το σώμα του, μαζί με το σώμα του γιου του και του πρώην υπουργού Αμύνης, από το άθλιο ψυγείο ενός κρεοπωλείου στο οποίο ήταν εκτεθειμένα επί τρεις ημέρες σε δημόσια θέα, και έπειτα από συνοπτική κηδεία τα έθαψαν σε άγνωστο μέρος, στην έρημο.
Υπάρχει κίνδυνος
ισλαμισμού στη Λιβύη;
Είναι νωρίς να κρίνει κανείς εάν η πορεία των εξελίξεων στη Λιβύη θα δικαιώσει τις ελπίδες που γέννησε η εξέγερση και θα επιτύχει μεταξύ άλλων να παραδώσει στη λήθη το όνομα του Καντάφι. Είναι πάντως αναμφισβήτητο ότι, παρά τις ιδιορρυθμίες του και το ιδιότυπο καθεστώς της λεγόμενης Τζαμαχιρίγιας (Μαζοκρατίας) που εγκατέστησε, έθεσε τις βάσεις για τη σύγχρονη Λιβύη. Εθνικοποίησε πρωτ’ απ’ όλα το πετρέλαιο, δημιούργησε κατά δεύτερο λόγο βασικές υποδομές και βελτίωσε κατά τρίτο λόγο πολύ σημαντικά το βιοτικό επίπεδο του λαού του, με τα έσοδα του πετρελαίου.
Απέτυχε όμως ν’ αντιληφθεί ότι η παραμονή στην εξουσία επί 42 χρόνια και η δρομολόγηση μιας οικογενειακής διαδοχής, παράλληλα με τις καταχρήσεις και τα σκάνδαλα της οικογένειας και των φίλων του καθεστώτος, οδήγησαν σε κόπωση και απόρριψη, ιδίως από τις νέες γενιές.
Τρικυμιώδεις ήταν οι σχέσεις του και με τη Δύση, ιδίως μετά τη δολιοφθορά αεροσκάφους της ΡΑΝΑΜ, για την οποία κατηγορήθηκε ως υπεύθυνος. Για να τερματίσει τον αποκλεισμό που του είχαν επιβάλει ως αντίποινα οι δυτικές δυνάμεις, αναδέχθηκε επισήμως την ευθύνη της Λιβύης για τη δολιοφθορά και έδωσε 2,5 δισ. δολάρια ως αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων.
Η μεταστροφή αυτή του έδωσε προσωρινά ανοχή και άρση του αποκλεισμού. Το ραντεβού όμως της μοίρας ήρθε στη Βεγγάζη, μετά την εξέγερση στην Τυνησία και ιδίως στην Αίγυπτο. Για πρώτη φορά η Ρωσία απείχε από το Συμβούλιο Ασφαλείας για την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη, σε ρόλο προστάτη των αμάχων. Η διευρυμένη ερμηνεία του ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας κατέληξε σε κανονική εμπλοκή της αεροπορίας του ΝΑΤΟ, σε ρόλο εγγύς προστασίας και υποστηρίξεως των δυνάμεων των εξεγερμένων. Η εξέλιξη αυτή ήταν μοιραία για τον Λίβυο ηγέτη.
Ανησυχητικές οι δηλώσεις
του προέδρου του Εθνικού
Επαναστατικού Συμβουλίου
«Το νέο Σύνταγμα της Λιβύης θα βασισθεί στη Σαρία, που είναι ο υπέρτατος νόμος για κάθε Μουσουλμάνο». Αυτά δήλωσε, σε πανηγυρική συγκέντρωση μετά τον θάνατο του Καντάφι ο νέος προσωρινός ηγέτης της Λιβύης Τ. Τζαλίλ. Είπε όμως, με την ίδια ευκαιρία, και αρκετά άλλα, που προκάλεσαν ανησυχία και ερωτήματα στους πρωταγωνιστές της επεμβάσεως στη Λιβύη: «Θα αποκαταστήσουμε την πολυγαμία, που αναφέρεται σαφώς στο Κοράνι. Θα αποκαταστήσουμε το ισλαμικό δίκαιο στο τραπεζικό μας σύστημα. Σύμφωνα με το Ισλάμ, απαγορεύεται ο τόκος». Οι δηλώσεις αυτές αποκαλύπτουν μια πραγματικότητα που είναι γνωστή στους ειδικούς αναλυτές της περιοχής: Ναι, υπάρχει σημαντική συμμετοχή ακραίων Ισλαμιστών στην εξέγερση. Ορισμένοι από αυτούς μάλιστα ανήκαν πριν στην Αλ Κάιντα. Συγκεκριμένα, ο στρατιωτικός διοικητής της λιβυκής πρωτεύουσας, Μπελχάτζ, είναι παλαιός της Αλ Κάιντα.
Ο νέος προσωρινός ηγέτης προσπάθησε να καθησυχάσει τις ανησυχίες με νέες δηλώσεις, τονίζοντας ότι οι Λίβυοι είναι μετριοπαθείς Μουσουλμάνοι. Παραμένει όμως το ερώτημα ποια θα είναι τελικά η επιρροή στη Λιβύη των ακραίων Ισλαμιστών. Παραμένει επίσης το ερώτημα σχετικά με την αντίδραση των φυλών, που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στο πολιτικό σύστημα.
Π. Δαφνομήλης