Θρίλερ και παρασκήνιο με την κρατικοποίηση τραπεζών
Τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (EBA), την ώρα που οι ηγέτες διαβουλεύονταν στις Βρυξέλλες για το «κούρεμα», πιστοποίησαν ότι οι ελληνικές τράπεζες καθίστανται προβληματικές μετά τη διαγραφή χρέους. Οι ανάγκες τους για πρόσθετα κεφάλαια υπολογίσθηκαν από την EBA σε ποσό έως 30 δισ. ευρώ, με βάση την αξία που έχουν τώρα τα ελληνικά ομόλογα στη δευτερογενή αγορά και με βάση τη συμφωνία κυβέρνησης – «τρόικας» να αυξηθούν ειδικά για τις ελληνικές τράπεζες από το 2012 οι ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις στο 10%, έναντι του 9% που θα ισχύσει για τις άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες.
Προφανές είναι ότι με τέτοιες κεφαλαιακές ανάγκες και με την αξία των έξι μεγαλύτερων τραπεζών στο ΧΑ να έχει πέσει σε ελάχιστα δισεκατομμύρια ευρώ, η άντληση αυτών των κεφαλαίων από τους μετόχους είναι ένα εγχείρημα καταδικασμένο σε αποτυχία. Το ίδιο ισχύει και για κάθε σκέψη ενίσχυσης των κεφαλαίων με άλλους τρόπους (πώληση θυγατρικών, μείωση ενεργητικού).
Η μόνη λύση που θα εξασφάλιζε την άμεση κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών, ώστε να μη «σέρνεται» το πρόβλημα για πολλούς μήνες με ολέθριες επιπτώσεις για την οικονομία είναι η ενίσχυση μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο κατά τον νόμο πρέπει να λάβει σε αντάλλαγμα κοινές μετοχές, κρατικοποιώντας τις τράπεζες. Με τον τρόπο αυτό, θα υπάρξουν και μεγάλα κέρδη για το Δημόσιο, που για τρία χρόνια στηρίζει τις τράπεζες με τεράστια ποσά, αφού στο μέλλον οι τράπεζες θα πωληθούν με τιμήματα πολύ υψηλότερα από τις «χτυπημένες» τιμές, στις οποίες θα αγορασθούν τώρα οι μετοχές τους.
Αυτό ακριβώς προανήγγειλε και ο πρωθυπουργός τα ξημερώματα της Πέμπτης: «Είναι πολύ πιθανόν, ένα μεγάλο μέρος των τραπεζικών μετοχών να περιέλθει στο ελληνικό Δημόσιο με αυτήν τη διαδικασία που ακολουθούμε, όμως η διάθεση αυτών των μετοχών που θα περιέλθουν στο Δημόσιο, μετά την εξυγίανσή τους, θα γίνει το ταχύτερο δυνατό. Θα διατεθούν δηλαδή ξανά, όσο πιο σύντομα γίνεται, σύμφωνα με διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές που έχουν ακολουθηθεί και σε άλλες χώρες και έχουν δώσει ένα πολύ θετικό αποτέλεσμα στις άλλες χώρες και για τον κρατικό προϋπολογισμό».
Όμως, οι φήμες στο χρηματιστήριο ότι κάτι άλλο προσπαθούν να «μαγειρέψουν» οι τραπεζίτες στο παρασκήνιο ήταν έντονες και σε μεγάλο βαθμό επιβεβαιώθηκαν από όσα είπε το απόγευμα της ίδιας ημέρας ο κ. Β. Βενιζέλος στους δημοσιογράφους. Όπως προκύπτει από τις ελαφρώς δυσνόητες αναφορές του υπουργού Οικονομικών, οι τραπεζίτες έχουν ζητήσει δύο πράγματα: να μπουν σε ειδική κατηγορία «κουρέματος», σε χαμηλότερο ποσοστό από αυτό που θα ισχύσει για τους υπόλοιπους πιστωτές, ώστε να καταγράψουν μικρότερες απώλειες. Αυτή η ειδική μεταχείριση νομικά είναι αδιανόητη στο πλαίσιο μιας ανταλλαγής ομολόγων, όπου δεν νοείται διαχωρισμός των πιστωτών σε διαφορετικές κατηγορίες, χωρίς να τιναχθεί στον αέρα η διαδικασία. Τις δυσκολίες αυτές περιέγραψε και ο κ. Βενιζέλος, αφήνοντας να εννοηθεί ότι πιθανόν να πέσει στο κενό αυτή η πρόταση των ελλήνων τραπεζιτών.
Το δεύτερο που ζητούν στο παρασκήνιο είναι μια άλλης τάξεως ειδική μεταχείριση, αυτήν τη φορά από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις: Οι τραπεζίτες διεκδικούν, αντί να ενισχυθούν εκδίδοντας κοινές μετοχές υπέρ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, να πάρουν κεφάλαια με έκδοση προνομιούχων μετοχών από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας (EFSF). Με τον τρόπο αυτό, ισχυρίζονται, δεν θα χρειασθεί να λάβει δάνεια το ελληνικό Δημόσιο, «φουσκώνοντας» το χρέος του. Και αυτό, προφανώς, θα ήταν σκάνδαλο αν γινόταν δεκτό, αφού παραβιάζει τη βασική ευρωπαϊκή αρχή, ότι το EFSF είναι το τελευταίο καταφύγιο των τραπεζών, αν δεν μπορούν να τις στηρίξουν οι κυβερνήσεις, αλλά πάντα οι ενισχύσεις δίνονται πρώτα σε αυτές, υπό μορφή δανείων, και στη συνέχεια περνούν στις τράπεζες. Αν τέτοια ευνοϊκή μεταχείριση καθιερωθεί για τις ελληνικές τράπεζες, το ίδιο θα ζητήσουν και οι άλλες τράπεζες της Ευρωζώνης.
Αν το Δημόσιο δεν δώσει το ίδιο τις ενισχύσεις, παίρνοντας τις μετοχές των τραπεζών, θα χάσει μια τεράστια ευκαιρία να αξιοποιήσει πραγματικά αποδοτικά ένα δάνειο από το EFSF, καταγράφοντας σημαντικά κέρδη στη συνέχεια, όπως έχει συμβεί σε άλλες χώρες, με πρώτες τις ΗΠΑ. Αν οι έλληνες τραπεζίτες και οι βασικοί μέτοχοι θέλουν πραγματικά να κρατήσουν τον έλεγχο των τραπεζών, ύστερα από την πανωλεθρία της ελεγχόμενης χρεοκοπίας, μόνο ένας ορθόδοξος τρόπος υπάρχει: να βάλουν πολύ βαθιά τα χέρια στις τσέπες, αντί να ζητούν ένα ακόμη δωρεάν γεύμα…
Ν. Χ.