Βυζάντιον

Το ρολόι σας θα έχει ήδη γυρίσει μία ώρα πίσω. Δυστυχώς δεν είμαι σε θέση να σας πω πόσο πίσω έχει γυρίσει η χώρα – λόγω της εθνικής εορτής δίνω τη στήλη λίγο πριν αρχίσει η Σύνοδος Κορυφής. Είναι, λοιπόν, μια Κυριακή που θα νυχτώσει από τις πεντέμισι, που τα πάντα θα γίνουν ασπρόμαυρα σαν παλιά ελληνική ταινία και η άμαξά μας θα μεταμορφωθεί και επισήμως σε κολοκύθα. Χειρότερα δεν έχει. Ξεκινάς να διαβάζεις τώρα αυτήν τη στήλη, αλλά μπορεί να την τελειώσει ο ιατροδικαστής, αναζητώντας τα αίτια που σε οδήγησαν στο μπάνιο μ’ ένα ξυράφι στο χέρι.

Παρεμπιπτόντως, πάντα απορούσα για ποιον λόγο όσοι αυτοκτονούν κόβοντας τις φλέβες τους πηγαίνουν στην μπανιέρα. Είναι που τα ξυραφάκια βρίσκονται συνήθως στο μπάνιο ή, απλώς, δεν θέλουν να λερώσουν το χαλί; Ας είναι. Στατιστικά πρόκειται για μικρό δείγμα, ελάχιστοι φορούν το ξύλινο παλτό με κομμένες φλέβες. Όπως δείχνουν οι μελέτες στην όμορφη πατρίδα μας, που είναι πλέον ιδανικός τόπος για να διερευνήσεις την αυτοχειρία ως συμπεριφορά, οι περισσότεροι προτιμούν να καταπιούν χάπια, αν και δεν γνωρίζουν ότι το πιθανότερο είναι να μπλέξουν με πλύση στομάχου, ίσως και μόνιμες εγκεφαλικές βλάβες. Ομοίως, δεν είναι διόλου εύκολο να απαγχονιστείς. Οι άνθρωποι αντιγράφουν από τις ταινίες και στη μεγάλη στιγμή της ζωής τους, δηλαδή στον θάνατό τους, γελοιοποιούνται. Η λύση η καλή και σχετικά καθαρή είναι να φύγεις από μεγάλο ύψος με ανοιχτά τα χέρια, για να προσδώσεις και λίγο θέαμα στην πτώση. Ο τόπος μας, δε, διαθέτει εξαιρετικά σημεία από τα οποία μπορείς να αναχωρήσεις για το εξοχικό του Δημιουργού σου. Δεδομένων των συνθηκών, είναι απορίας άξιον πώς δεν υπάρχουν κρατήσεις για βουτιά από την Ακρόπολη.
•••
Ο πνιγμός δεν συζητείται ως προοπτική, όσο κι αν έχει κάτι ποιητικό. Από νερό είμαστε, στο νερό επιστρέφουμε, στην αγκαλιά της γοργόνας και στη θαλπωρή της αβύσσου. Λάθος. Παραθέτω το σημείωμα του Κώστα Καρυωτάκη που, όσο κι αν παιδεύτηκε, δεν τα κατάφερε, με αποτέλεσμα να βγει στην ξηρά βρεγμένος και οικτρά ταπεινωμένος: «Συνιστώ σε όσους σκοπεύουν να αυτοκτονήσουν, να αποφύγουν τη μέθοδο του πνιγμού, εάν γνωρίζουν καλό κολύμπι. Εγώ ταλαιπωρήθηκα στη θάλασσα 10 ώρες και δεν κατάφερα τίποτα!» Πώς αναχώρησε ο ποιητής; Μ’ ένα αξιοπρεπές περίστροφο. Ξάπλωσε κάτω από έναν ευκάλυπτο, τοποθέτησε το περίστροφο στην καρδιά και αυτό ήταν. Το βρίσκω δε και εξαιρετικά βολικό γι’ αυτούς που θα σε μαζέψουν στη συνέχεια, αφού, αν το κάνεις όπως στις ταινίες, θα γεμίσεις τον τόπο μυαλά και είναι κρίμα οι αναμνήσεις και τα συναισθήματά σου να σκορπίζονται από δω κι από κει. Τα διέθεσες ως ψυχή, κουβάλα τα μαζί σου ως χημεία.
•••
Υποθέτω, αγαπητοί αναγνώστες, ότι θα απορείτε μ’ αυτά που γράφω, θα φτιάχνετε τα γυαλιά σας ενοχλημένοι ή θα απαλλαγείτε ευθύς αμέσως από μένα μ’ ένα ηχηρό «τι λέει τώρα ο μαλάκας» που θα φτάσει ως τα αυτιά μου. Κι όμως, δεν σας προτρέπω να αυτοκτονήσετε. Πρώτον -και κυριότερο- επειδή θα χάσουμε φύλλα. Δεύτερον επειδή είναι ηλίθιο – μετρήστε μόνο πόσο μεγάλο είναι το σύμπαν και πόσο τυχεροί είστε που υπάρχετε για να το σκέφτεστε. Τρίτον επειδή κατά βάση η αυτοκτονία μας ως γεγονός συντελείται με αργό και βασανιστικό τρόπο εδώ και χρόνια. Για ποιον λόγο να χαλάσετε τη διαδικασία; Ναι, το ξέρω, το είπαμε. Είναι η μέρα περίεργη και το φως λιγοστεύει. Όμως γιατί να μην προσπαθήσετε να το αντιστρέψετε; Λίγο πριν από την απόβαση στη Νορμανδία ο Αϊζενχάουερ είπε στους αμερικανούς στρατιώτες ότι δεν τους ζητά να πεθάνουν για την πατρίδα τους. Τους ζήτησε να κάνουν τους Γερμανούς να πεθάνουν για τη δική τους. Έτσι κι εμείς. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να αυτοκτονήσετε. Θα σκοτώσετε τους λόγους που σας έφεραν σε αυτήν την κατάσταση. Κατά τη γνώμη μου αυτή η Κυριακή, μετά την εθνική επέτειο, πάνω στο μάζεμα της μέρας και στο άπλωμα της νύχτας, είναι μια φωτεινή και αισιόδοξη μέρα. Μπορούμε να πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή.
••••••
Να ξεκαθαρίσω ότι σήμερα πιστεύω πως τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί αλλιώς. Όμως και το σύμπαν θα ήταν διαφορετικό αν ακολουθούσε άλλους νόμους – έχουν νόημα αυτές οι υποθέσεις; Κατά τη γνώμη μου η υπερχρέωση της χώρας βαρύνει αποκλειστικά και μόνο το πελατειακό σύστημα πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε η πολιτική της λειτουργία. Τώρα όσον αφορά τα σύγχρονα, τείνω να πιστέψω ότι, πράγματι, το δίδυμο Γιώργου – Παπακωνσταντίνου θα μπορούσε να τολμήσει κάτι διαφορετικό στην αρχή: να διαπραγματευτεί σκληρότερα, να κηρύξει μερική στάση πληρωμών και να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη. Όμως κι αυτό ως περίγραμμα είναι ασαφές. Αστεία είναι φυσικά τα περί Κίνας, Ρωσίας και Ινδίας. Έτσι, πριν τους στήσετε στον τοίχο, πείτε μας τι θα κάνατε εσείς. Κατά τη γνώμη μου ο Γιώργος έκανε λάθος χειρισμούς, κινούμενος σε μονόδρομο. Αλλά, κακά τα ψέματα, χειρότερος ο λαϊκισμός – και ο Σαμαράς τον ίδιο δρόμο θα ακολουθούσε, με σημείο τερματισμού το κούρεμα που τελικά άργησε δύο χρόνια. Και επειδή, λοιπόν, όσους κι αν εκτελέσετε, όσες κατάρες κι αν ρίξετε, η εικόνα δεν αλλάζει, λέω να κάτσουμε όλοι μαζί και να δούμε πώς μπορούμε να κρατήσουμε τη χώρα στην Ευρώπη.
•••
Η πρώτη εικόνα που είδα το πρωί της Τετάρτης ήταν ο Τράγκας. Και ήταν νωρίς, πριν μπει στο στούντιο του ραδιοφώνου. Άνοιξα την τηλεόραση, ήταν στον ΑΝΤ1 και τον είδα να φωνάζει για δωσίλογους, προδότες και καθάρματα πουλημένα στους Γερμανούς. Καλό, περίπου τα ίδια λέμε κι εμείς στις πρώτες μας σελίδες. Όμως ούτε η σοφία του Τράγκα δεν έριξε στο τραπέζι και στα μούτρα του φοβισμένου τηλεθεατή μια λύση. Ο Τράγκας είναι παντού. Όχι ως πρόσωπο, αλλά ως ιδέα. Είναι σε πολλά κανάλια, σε εφημερίδες, ραδιόφωνα και μπλογκ. Αφορίζει χωρίς να προτείνει. Και επιλέγει έναν «αξιοπρεπή» θάνατο (των άλλων φυσικά), αντί να προσπαθήσει να σώσει τη χώρα. Έλα όμως που η ιστορία τα έφερε αλλιώς και η πτωχή και ατιμασμένη Ελλάς βρίσκεται σαν τον Οδυσσέα στη σχεδία. Το νησί των Φαιάκων είναι μπροστά του κι ας μη φαίνεται στον ορίζοντα, ας μην το ξέρει ο ίδιος.
•••
Την Τετάρτη τα ρολόγια γύρισαν στην αρχή και η χώρα πίσω στον χρόνο. Μηδένισε και μηδενίστηκε. Γύρω της όμως υπάρχουν τα υλικά της δημιουργίας. Ξεκινώντας από το μηδέν, από τον πάτο, μπορείς να πας μόνο προς τα πάνω, αποφεύγοντας τα λάθη του παρελθόντος και τις καταστροφικές αγκυλώσεις. Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε κάτι, αρκεί να αντιγράψουμε τους άλλους με συνέπεια και αίσθημα σύγχρονου πατριωτισμού. Είναι ευκαιρία να ξαναφτιάξουμε την παιδεία μας – όλα μας τα δεινά από τη δημιουργία ανεύθυνων πολιτών έχουν ξεκινήσει. Η παιδεία μας σήμερα είναι διαλυμένη. Ας βάλουμε τα υλικά με άλλη σειρά κι ας αποκτήσουμε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα. O δημόσιος τομέας, αυτό το αργό και διεφθαρμένο τέρας, είναι ευκαιρία να στηθεί από την αρχή, αξιοποιώντας τη γνώση των ξένων. Η επιβίωσή μας διέρχεται από ένα σύγχρονο και λειτουργικό κράτος. Και εμείς δεν καταφέραμε να το φτιάξουμε ποτέ. Η Δικαιοσύνη πρέπει να λειτουργήσει αλλιώς, ας την ξηλώσουμε κι ας φτιάξουμε έναν γρήγορο μηχανισμό απονομής δικαίου. Και ας δώσουμε στο αίσθημα δικαίου τη σπουδαιότητα που του αρμόζει. Εκεί πάνω οικοδομείται ο πατριωτισμός, όχι στα σύμβολα.
•••
Όλα αυτά έχουν μπροστά τους ένα και μοναδικό εμπόδιο. Την έλλειψη εμπνευσμένης ηγεσίας που θα καθοδηγούσε μια φοβισμένη, θυμωμένη, αλλά και εύκολα ελεγχόμενη κοινωνία – κοινώς ένα αγρίμι. Δυστυχώς οι ηγεσίες μας δεν είναι, απλώς, κατώτερες των περιστάσεων. Τείνω να πιστέψω ότι είναι επικίνδυνες. Επενδύουν στη διαφορά και όχι στη σύνθεση. Πολιτεύονται με την ευκολία της άρνησης, αποφεύγοντας την πολυπλοκότητα της κατάφασης. Όμως εν τέλει πιστεύω ότι αν η κοινωνία δείξει αποφασιστικά τη βούλησή της για διάσωση αυτής της πατρίδας και παραμονή της στη Δύση, τότε θα εμφανιστούν και οι δυνάμεις που χρειαζόμαστε. Μην «αυτοκτονήσετε» και μην παραιτηθείτε. Λάβετε θέσεις -και μέρος- στο καινούργιο.