Σύννεφα στον μεσογειακό ορίζοντα
Σοβαρό θέμα που ανακύπτει είναι το Παλαιστινιακό. Είναι γνωστό ότι οι Παλαιστίνιοι είναι αποφασισμένοι να θέσουν κατά την προσεχή Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το αίτημα αναγνώρισής τους ως κράτους και να καταστούν το 194ο μέλος του διεθνούς οργανισμού. Τούτο επιβεβαίωσε ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής κ. Μαχμούντ Αμπάς. Η υποψηφιότητα αυτή προκαλεί αντιδράσεις και μια από τις πιο σημαντικές είναι εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του αμερικανού Προέδρου κ. Ομπάμα, ότι αν οι Παλαιστίνιοι αποπειραθούν να προωθήσουν τέτοιο αίτημα, η Ουάσινγκτον θα το εμποδίσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Δεν είναι ακόμη σίγουρο τι θα πράξουν τα άλλα κράτη. Είναι όμως γεγονός ότι η αμερικανική στάση ήταν ήδη προδιαγεγραμμένη, αφού το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε προειδοποιήσει σχετικά ότι οι ΗΠΑ θα ασκήσουν βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αν υποβαλλόταν μια τέτοια πρόταση. Αλλά στο επίπεδο της Γενικής Συνέλευσης, όπου κάθε κράτος μέλος του οργανισμού έχει την ψήφο του, τα πράγματα είναι διαφορετικά, αφού η Ουάσινγκτον διαθέτει μικρότερη επιρροή. Εκεί οι χώρες θα παρουσιάσουν τις θέσεις τους και θα πρέπει να λάβουν ξεκάθαρη θέση στις συζητήσεις που θα πραγματοποιηθούν στο όργανο αυτό των Ηνωμένων Εθνών. Εκεί θα φανεί, ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα, ποιες χώρες υποστηρίζουν το παλαιστινιακό αίτημα και ποιες όχι.
Οι εργασίες της Γενικής Συνέλευσης αρχίζουν την ερχόμενη Τρίτη, 20 Σεπτεμβρίου, και ο χρόνος τρέχει.
Το θέμα είναι ιδιαίτερα λεπτό και ευαίσθητο για τα κράτη που είχαν πάντα στενούς δεσμούς με τους Παλαιστίνιους. Τα πράγματα μάλιστα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο λόγω της παρούσας συγκυρίας. Η Τουρκία αναπτύσσει ιδιαίτερη δραστηριότητα στην περιοχή τον τελευταίο καιρό. Ο τούρκος πρωθυπουργός πραγματοποιεί, μέχρι τη στιγμή που γράφονταν οι γραμμές αυτές, περιοδεία σε Αίγυπτο, Τυνησία και Λιβύη, προβάλλοντας την εικόνα της χώρας του και επωφελούμενος των υψηλών ποσοστών δημοφιλίας που διαθέτει στον αραβικό κόσμο. Η αντίθεσή του δε με το Ισραήλ, με το οποίο οι σχέσεις της Άγκυρας έχουν διαταραχθεί σε υψηλό βαθμό, του εξασφαλίζουν τον ρόλο προστάτη των «αραβικών δικαίων», απ’ τον οποίο τόσο περίτεχνα ο ίδιος επωφελείται.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στον λόγο που εκφώνησε στον Αραβικό Σύνδεσμο στο Κάιρο, πρώτο σταθμό της περιοδείας του, την περασμένη Τρίτη, τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους και προέτρεψε τα 22 μέλη του Αραβικού Συνδέσμου να υψώσουν όλα μαζί την παλαιστινιακή σημαία στον ΟΗΕ. Οι αραβικές αντιδράσεις ήταν οι αναμενόμενες, κάτι βέβαια που δεν διέφυγε της προσοχής του κ. Ερντογάν.
Ένα άλλο ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα που προκαλεί ανησυχία συνδέεται με το ενεργειακό, με αφορμή την επικείμενη έναρξη των γεωτρήσεων στο γνωστό οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση της Άγκυρας με επανειλημμένες δηλώσεις και απειλές τούρκων επισήμων κατά της Κύπρου.
Όπως είναι γνωστό, το γεωτρύπανο της Noble Energy (Homer Ferrmigton) εγκαταλείπει το κοίτασμα ΝΟΑ 1 της ισραηλινής ΑΟΖ και εγκαταθίσταται στο σημείο «Αφροδίτη» της κυπριακής ΑΟΖ, όπου και θα πραγματοποιηθεί γεώτρυση. Τα τελευταία 24ωρα οι δηλώσεις πληθαίνουν και η ένταση βαίνει κλιμακούμενη.
Την κατάσταση περιέπλεξαν μάλιστα οι πρόσφατες δηλώσεις στις οποίες προέβη η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ κ. Βικτώρια Νούλαντ. Η αμερικανίδα εκπρόσωπος επανέλαβε ότι η Κύπρος έχει δικαίωμα να προχωρήσει στις γεωτρήσεις και χαρακτήρισε το γεγονός θετική εξέλιξη επειδή συμβάλλει στις διαφοροποιήσεις της ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης. Δυστυχώς όμως δεν αρκέστηκε σ’ αυτό. Παράλληλα υπογράμμισε ότι η εξόρυξη θα ωφελήσει περισσότερο τον λαό της Κύπρου, προσθέτοντας μάλιστα ότι οι πηγές ενέργειας θα πρέπει να μοιραστούν «ισομερώς».
Ελπίζουμε οι δηλώσεις να μη μεταφράστηκαν σωστά. Και τούτο γιατί είναι γνωστό ότι η Άγκυρα θεωρεί ότι οι φυσικοί πόροι δεν ανήκουν μόνο στους Ελληνοκύπριους, αλλά σ’ όλο γενικά το νησί, ξεχνώντας μάλιστα σκοπίμως ότι μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία είναι διεθνώς αναγνωρισμένη και είναι αυτή μόνο που αποφασίζει για τον τρόπο που θα αξιοποιεί όλους τους φυσικούς της πόρους.
Συγκρατούμε πάντως τη δήλωση αξιωματούχου της αμερικανικής πρεσβείας της Αθήνας, ο οποίος απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου διευκρίνησε ότι οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της Κύπρου πρέπει να μοιραστούν ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους «αναλογικά» και όχι «ισομερώς», όπως είχε αναφέρει στη δήλωσή της η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Οι τρέχουσες εξελίξεις στον μεσανατολικό χώρο πρέπει να προβληματίζουν ιδιαίτερα τους έλληνες αρμόδιους. Σ’ αυτό το πλαίσιο ίσως πρέπει να τοποθετηθεί και η συνάντηση για το Παλαιστινιακό του έλληνα ΥΠΕΞ κ. Λαμπρινίδη με τον κ. Νααμπίλ Σάαθ, απεσταλμένο του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, που επισκέφθηκε πρόσφατα την Αθήνα.
Η κατάσταση απαιτεί ψυχραιμία, βαθιά και εμπεριστατωμένη ανάλυση, αναζήτηση συμμάχων και κυρίως επιδεξιότητα στην τήρηση ισορροπιών.
Βαρύ λοιπόν το έργο που έχουν επωμιστεί κυβέρνηση και υπουργείο Εξωτερικών. Αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, ιδιαίτερη κινητικότητα χωρών προς εδραίωση της επιρροής τους στην περιοχή, κοινωνικές αναταράξεις, εξεγέρσεις συνθέτουν ένα ιδιαίτερα γκρίζο τοπίο.
Σʼ αυτό το γκρίζο τοπίο η χώρα μας καλείται να δράσει. Η επικείμενη έναρξη της γεώτρησης στο οικόπεδο 12, η πραγματοποιηθείσα επίσκεψη του έλληνα ΥΠΕΘΑ στο Ισραήλ και η παρούσα φάση του Παλαιστινιακού, όπου ασφαλώς θα κληθούμε να πάρουμε θέση, συνθέτουν παραμέτρους υπολογίσιμες και ιδιαίτερα ευαίσθητες. Η ελληνική πλευρά πρέπει να είναι πολύ προσεκτική.
Μας παρέχεται παράλληλα όμως και η ευκαιρία να αξιοποιήσουμε τις μεσανατολικές εμπειρίες και τους δεσμούς που ανέκαθεν διατηρούσαμε με τους λαούς της περιοχής και να μην επιτρέψουμε σε άλλους να αναλάβουν «ανθ’ ημών» ρόλους που σε τελευταία ανάλυση δεν τους ανήκουν.
Η χώρα μας δεν πρέπει να αποξενωθεί από τους Παλαιστίνιους. Δεν πρέπει να εγκαταλείψει τις παραδοσιακές της θέσεις. Συγχρόνως όμως θα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία, αν δεν το έχει ήδη πράξει, να βρεθεί κάποια φόρμουλα στους κόλπους της ΕΕ ώστε να αποφευχθεί η διάσπαση μεταξύ των εταίρων και να μην υπάρξει ρήξη με τους Παλαιστίνιους. Παρά την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση όπου βρίσκεται η χώρα, νομίζουμε ότι θα μπορούσε να αναλάβει κάποια θετική πρωτοβουλία. Μην ξεχνάμε τον επιτυχή τρόπο χειρισμού από την ελληνική προεδρία του 2003 του θέματος τότε του Ιράκ.
Ο ορίζοντας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι βαρύς. Τα συσσωρευμένα σύννεφα είναι πολλά. Έχουμε κάθε συμφέρον να συμβάλουμε στη διάλυσή τους. Σε αντίθετη περίπτωση, η καταιγίδα θα είναι αναπότρεπτη. Περισσότερο από ποτέ τώρα χρειάζονται έξυπνοι και αποτελεσματικοί χειρισμοί. Αυτοί που αναδεικνύουν ρόλους και ηγέτες. Και που κατοχυρώνουν τα συμφέροντα της χώρας.