Με τίμημα την κρατικοποίηση οι διασώσεις των τραπεζών

Με μεγάλη καθυστέρηση και με τη χώρα στο χείλος της χρεοκοπίας, η κυβέρνηση έκανε τελικά το αυτονόητο: Ύστερα από ένα παρασκηνιακό «παζάρι» με τους τραπεζίτες, το οποίο χάλασε με την παρέμβαση της «τρόικας», αποφάσισε να θέσει σε κίνηση τον μηχανισμό κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών, στέλνοντας το μήνυμα στους τραπεζίτες ότι δεν έχουν άλλες επιλογές πλέον, από το να βρουν κεφάλαια ή να χάσουν τον έλεγχο των τραπεζών τους.
Σχετική προαναγγελία προσωρινής κρατικοποίησης έκανε ο πρωθυπουργός από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης το Σαββατοκύριακο, διαψεύδοντας τα ευφάνταστα σενάρια που είχαν διαρρεύσει στον Τύπο από τραπεζικές πηγές, σύμφωνα με τα οποία είχε βρεθεί στο παρασκήνιο ένας συμβιβασμός μεταξύ κυβέρνησης και τραπεζιτών, ώστε να πάρουν και πάλι, με ορισμένες προϋποθέσεις, «τζάμπα» ενισχύσεις με έκδοση προνομιούχων μετοχών, που δεν αλλάζουν τη μετοχική σύνθεση των τραπεζών.
Σύμφωνα με πληροφορίες, τέτοια «παζάρια» είχαν γίνει πράγματι στο παρασκήνιο, με τραπεζίτες που θέλουν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν χωρίς κόστος κρατικά κεφάλαια, όπως γίνεται σήμερα με τις προνομιούχες μετοχές του νόμου Αλογοσκούφη, για τις οποίες πολλές τράπεζες δεν πληρώνουν καν στο Δημόσιο την προβλεπόμενη από τον νόμο σταθερή απόδοση 10% ετησίως. Όμως, η «τρόικα» χάλασε αυτές τις συνεννοήσεις, επιμένοντας στην ανάγκη για «καθαρές λύσεις» στο τραπεζικό σύστημα, που –κατά σύμπτωση…– ευνοούν και την «άλωση» των ελληνικών τραπεζών από ξένους.
Η τροπολογία που κατατέθηκε την Παρασκευή επιβεβαίωσε όσα είπε στη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός. Προβλέπει ότι το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που έχει συσταθεί βάσει του Μνημονίου και «προικίσθηκε» με 10 δισ. ευρώ από το δάνειο των 110 δισ. ευρώ, θα δίνει ενισχύσεις μόνο με αντάλλαγμα κοινές μετοχές, τις οποίες θα έχει την υποχρέωση να πουλήσει εντός διετίας. Πρόκειται, δηλαδή, για μια προσωρινή μορφή κρατικοποίησης, με υποχρέωση του κρατικού φορέα να πουλήσει τις μετοχές των τραπεζών σε συγκεκριμένη προθεσμία.
Οι ενισχύσεις θα παρέχονται όχι σε τράπεζες με «προβληματικούς» δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, αλλά σε όσες έχουν ικανοποιητικούς δείκτες και κινδυνεύουν, σύμφωνα με αξιολόγηση της Τράπεζας της Ελλάδος, να τους χάσουν στο προσεχές μέλλον. Υπενθυμίζεται ότι από τις αρχές του 2012 η «τρόικα» έχει επιβάλει να κρατούν οι τράπεζες αυξημένα κεφάλαια στην «άκρη» για να αντιμετωπίζουν πιθανές ζημίες, ανεβάζοντας τον ελάχιστο δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας στο 10%, δηλαδή πολύ πάνω από τα διεθνώς ισχύοντα ελάχιστα όρια.
Οι τράπεζες που κρίνεται ότι χρειάζονται νέα κεφάλαια θα είναι υποχρεωμένες πρώτα να προσπαθούν να τα συγκεντρώσουν από την αγορά, πουλώντας μετοχές σε τιμές χαμηλότερες από αυτές που διαμορφώνονται στο χρηματιστήριο. Αν δεν βρίσκουν τα κεφάλαια, θα παίρνει τις μετοχές αυτές σε χαμηλή τιμή το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Πάντως, η κυβέρνηση φαίνεται ότι κάνει πολύ αργά τις κινήσεις της για την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος. Αν όσα γίνονται τώρα, υπό την απειλή της χρεοκοπίας, είχαν γίνει πέρυσι, με γρήγορες και αυστηρές διαδικασίες, το τραπεζικό σύστημα θα είχε δεχθεί επαρκή πίεση για να προχωρήσει ταχύτερα σε κινήσεις εξυγίανσης και άντλησης κεφαλαίων και οι τράπεζες θα ήταν σε καλύτερη θέση για να χρηματοδοτήσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που εδώ και πολλούς μήνες δοκιμάζονται από πρωτοφανή κρίση ρευστότητας.
Αυτή η καθυστέρηση αποδίδεται στην εσφαλμένη τακτική του τέως υπουργού Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος περίμενε μάταια ότι με δημόσιες προτροπές οι τραπεζίτες θα έβαζαν τάξη μόνοι τους στα του οίκου τους, προχωρώντας στις αναγκαίες κινήσεις κεφαλαιακής ενίσχυσης και σε συγχωνεύσεις. Δεν είναι τυχαίο, όμως, ότι η πρώτη μεγάλη τραπεζική συγχώνευση έγινε πραγματικότητα αμέσως μόλις έγινε σαφές στους τραπεζίτες ότι η κυβέρνηση θα προχωρούσε ακόμη και στις κρατικοποιήσεις.
Ν. Χ.