Η Άγκυρα αναζητεί διέξοδο στη δεινή στρατηγική της θέση

Τεχνητό κλίμα έντασης στην ανατολική Μεσόγειο επιχειρεί να δημιουργήσει η Άγκυρα, στην προσπάθειά της να διαφύγει της δεινής στρατηγικής θέσης στην οποία έχει περιέλθει. Μετά την αποφασιστικότητα που επιδεικνύουν Τελ Αβίβ και Λευκωσία, η Τουρκία προσφεύγει σε διπλωματικές και στρατιωτικές τακτικές που παραβιάζουν τους διεθνείς κανόνες, με στόχο τη διατήρηση της υπερτιμημένης θέσης της στην περιοχή.
Η ισλαμική ηγεσία της Τουρκίας δεν άργησε να αντιληφθεί ότι οι νέοι συσχετισμοί δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο όχι μόνο δεν την ευνοούν, αλλά απειλούν και όσα έχει πετύχει έως αυτή τη στιγμή. Αποφασισμένη, λοιπόν, να προασπιστεί τα συμφέροντά της στην περιοχή, η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ θέτει σε εφαρμογή την «αθέατη» όψη της πολιτικής των «μηδενικών προβλημάτων» και επιχειρεί να καταλάβει την πρωτοκαθεδρία στην περιοχή, προσφεύγοντας σε πολιτικές εκφοβισμού των γειτονικών χωρών.
Η Άγκυρα αρχίζει να συνειδητοποιεί το μεγάλο κόστος που θα κληθεί να πληρώσει σύντομα για την επιθετική πολιτική που ακολουθεί εδώ και κάποιο διάστημα απέναντι στο Ισραήλ και την Κυπριακή Δημοκρατία. Έχοντας ακολουθήσει μια πολιτική προσβολής του Ισραήλ και απαξίωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, η ισλαμική ηγεσία της Τουρκίας βρίσκεται εγκλωβισμένη σε μια αδυσώπητη πολιτική ανταγωνισμού που επιβάλλει τη συνέχεια της εν λόγω πολιτικής.
Η απόφαση για τη ρήξη και ο ανταγωνισμός με το Ισραήλ, με πρόσχημα τα όσα συνέβησαν κατά την προσχεδιασμένη κρίση στα διεθνή ύδατα της Γάζας τον Μάιο του 2010, τελικά αποδεικνύεται εξαιρετικά ασύμφορη για την Άγκυρα. Η στήριξη που είναι διατεθειμένο να παρέχει ή να αυξήσει το Ισραήλ προς τους κούρδους αγωνιστές του ΡΚΚ, η άρνησή του να επιστρέψει τα μη επανδρωμένα κατασκοπευτικά αεροσκάφη της Τουρκίας, η πρόσφατη αμυντική συμφωνία που υπέγραψε με την Αθήνα και κυρίως η στενή συνεργασία που εγκαινίασε με τη Λευκωσία στο θέμα της αξιοποίησης των διαθέσιμων κοιτασμάτων της κυπριακής ΑΟΖ, αποδεικνύουν το πόσο ατυχείς ήταν οι πρόσφατες κυρώσεις που ανακοίνωσε η Άγκυρα εναντίον του Τελ Αβίβ.
Οι νέοι συσχετισμοί δυνάμεων στην περιοχή, που επαναφέρουν στο προσκήνιο το υποβόσκον σύνδρομο περικύκλωσης της τουρκικής ηγεσίας, εξαναγκάζουν την Τουρκία να προσφύγει σε παντός είδους διπλωματικούς και στρατιωτικούς αντιπερισπασμούς για να διατηρηθεί στις κορυφαίες θέσεις του περιφερειακού υποσυστήματος. Στο πλαίσιο αυτής της λογικής θα πρέπει να προσεγγίσει κανείς και την πρόσφατη περιοδεία του ισλαμιστή πρωθυπουργού της Τουρκίας στις χώρες της «Αραβικής Άνοιξης», ο οποίος διείδε σημαντικές ευκαιρίες διείσδυσης στην περιοχή. Ιδιαίτερης συμβολικής σημασίας κρίνεται η προσπάθεια της Άγκυρας να εγκαινιάσει σχέσεις στρατηγικής συνεργασίας με το Κάιρο, το οποίο έως πρότινος διατηρούσε ομαλές σχέσεις με το Τελ Αβίβ. Ενδεικτική είναι η πίεση που δέχτηκε η Τουρκία να αντισταθμίσει τον νεοσυσταθέντα άξονα Τελ-Αβίβ-Αθηνών στην περιοχή. Έτσι η τουρκική διπλωματία έσπευσε να συστήσει τον άξονα Άγκυρας-Καΐρου, ο οποίος θεωρητικά θα καλύψει το κενό που δημιουργήθηκε στον διπλωματικό και στρατιωτικό τομέα. Ο νέος άξονας φαίνεται ότι θα δοκιμαστεί αρχικά στον τομέα της ενέργειας, ενισχύοντας τις τουρκικές διεκδικήσεις στις ΑΟΖ της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ. Η τουρκοαιγυπτιακή συνεργασία, ωστόσο, δεν θα πρέπει να θεωρείται ούτε δεδομένη ούτε άψογη. Οι υποδείξεις του Έρντογαν στην αιγυπτιακή ηγεσία περί κοσμικού κράτους ενόχλησαν αρκετούς και κυρίως τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους», οι οποίοι δεν δίστασαν να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους. Εξάλλου, μάλλον αμφιβόλου αποτελεσματικότητας θα πρέπει να θεωρείται η πολιτική και διπλωματική ικανότητα της νέας αιγυπτιακής ηγεσίας, η οποία τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή επιχειρεί να υπερβεί τις εσωτερικές και διεθνείς αντιξοότητες και να ανοικοδομήσει τη χώρα.
Παρατηρεί κανείς, επίσης, ότι πέραν των διπλωματικών πρωτοβουλιών η Άγκυρα προσφεύγει όλο και πιο συχνά αυτήν την περίοδο στην προσφιλή της τακτική των εκβιασμών προς τις γειτονικές της χώρες. Οι απειλές περί συχνής παρουσίας του τουρκικού στόλου στην ανατολική Μεσόγειο και σύναψης συμφωνίας με το «ψευδοκράτος» για τον «ορισμό» της ΑΟΖ, που εξαπέλυσε ο Έρντογαν προς το Τελ Αβίβ και τη Λευκωσία, έρχονται ακριβώς να αποδείξουν την αδυναμία στην οποία έχει περιέλθει η Άγκυρα. Ανήμπορη να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα νέα δεδομένα, η ισλαμική ηγεσία βρίσκει διέξοδο στην προσφυγή σε απειλή χρήσης βίας, κάτι που αντιβαίνει κατάφωρα στους διεθνείς κανόνες.
Το τέλος του άξονα Τελ Αβίβ-Άγκυρας δεν σήμανε μόνο το τέλος της τουρκοϊσραηλινής συνεργασίας, αλλά και της θέσης-κλειδί που διατηρούσε η Τουρκία στην περιοχή. Στο εξής η Άγκυρα δεν μπορεί να ελπίζει για αυξημένο λόγο στην περιοχή, παρά μόνο στον βαθμό που το ΝΑΤΟ της αναθέσει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της συμμαχίας. Αδιαμφισβήτητα οι νέοι συσχετισμοί ευνοούν τον νεοσυσταθέντα άξονα Τελ Αβίβ-Αθήνας, ο οποίος διαθέτει πολλές προοπτικές. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της Άγκυρας και η υλοποίηση των στόχων του νέου άξονα θα εξαρτηθεί από τη συνεπή και αποφασιστική συνεργασία που θα επιδείξουν τα δύο κράτη.
Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος
[email protected]