Το αδιανόητο επί θύραις

Τελείωσαν τα ψέματα. Η χώρα δεν σώζεται, όσα μέτρα κι αν ληφθούν. Το χρέος την πνίγει σαν βρόχος. Και όσο διαρκεί η αδιέξοδη πολιτική του Μνημονίου, τόσο θα μεγαλώνει το χρέος… Τελείωσαν και οι λέξεις. Στέρεψαν και αρνούνται να εμφανιστούν. Κρύβονται θρυμματισμένες στη σκόνη που τις περιβάλλει οι λέξεις σωτηρία, αισιοδοξία, προοπτική. Μελανό το μέλλον. Πιο μαύρο δεν γίνεται. Επί θύραις η χρεοκοπία ή/και η έξοδος από την ευρωζώνη. Και αν τίτοτε από τα δυο δεν συμβεί, η Ελλάδα –με την πολιτική που ασκείται– θα ζει για δεκαετίες σε μια κόλαση. Πάμφτωχη και καταρρακωμένη…

Το ερώτημα που τίθεται είναι εύλογο, και ήδη κυκλοφορεί ευρέως: Όπως πάνε τα πράγματα, με τη χώρα στην εντατική και το «κάθε μέρα» να χειροτερεύει, μήπως είναι προτιμότερη η χρεοκοπία και η έξοδος από την ευρωζώνη; Δηλαδή τι χειρότερο θα μας συμβεί; Ας φτάσουμε μια ώρα αρχύτερα στο μηδέν. Να ζήσουμε ολοκληρωμένο και όχι σε δόσεις τον εφιάλτη και να ξεκινήσουμε πάλι από την αρχή…

Προϊόν ενός πικρού και απελπισμένου ρεαλισμού, το ερώτημα αυτό θα είχε νόημα αν το έθετε η πλειονότης με πλήρη συναίσθηση των επιπτώσεων και των αντοχών της. Χρεοκοπία σημαίνει ότι το κράτος δεν θα έχει λεφτά για μισθούς και συντάξεις. Ότι όλα παγώνουν. Και ταυτόχρονα όλα αναφλέγονται, με τον αλαφιασμένο κόσμο να σπάει σούπερ μάρκετ για να βρει τρόφιμα. Όπως συνέβη στην Αργεντινή… Με την κήρυξη πτώχευσης, οι δανειστές θα χάσουν μεν τα λεφτά τους, αλλά η Ελλάδα, που θα χρειάζεται άμεσα ρευστό, θα δυσκολευτεί να το βρει. Ακόμη κι αν υποτεθεί ότι θα βρεθούν πρόθυμοι δανειστές (π.χ. η Κίνα), υπό τις συνθήκες αυτές οι όροι θα είναι δυναστικοί και οι εμπράγματες εγγυήσεις επαχθέστερες, πιθανώς, και από αυτές που ζητεί η Φινλανδία…

Αρκετοί οικονομολόγοι διαβλέπουν ότι η χώρα μας θα αναγκαστεί συντόμως να ζητήσει μεγαλύτερο κούρεμα του χρέους (πάνω από 60%) για να μπορέσει –ημιθανής– να αποφύγει τη χρεοκοπία. Όταν όμως συναντά δυσκολίες η υλοποίηση των ληφθεισών αποφάσεων για το μικρό κούρεμα, πώς θα καταστεί δυνατόν το μέγιστον, χωρίς να προκληθεί θύελλα εκ μέρους των δανειστών; Το ερώτημα αιωρείται αναπάντητο. Αλλά ο πυρήνας του παραπέμπει στο ενδεχόμενο πυκνών, ανατρεπτικών εξελίξεων οι οποίες αγγίζουν κάτι που μέχρι τώρα εθεωρείτο αδιανόητο: την έξοδο από την ευρωζώνη…

Με κάποια καθυστέρηση, ορισμένοι ημέτεροι αναλυτές διαπιστώνουν ότι το μόνο που μας κρατάει στη ζώνη του ευρώ είναι ότι ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας θα επιδεινώσει το πρόβλημα, καθώς οι αγορές θα αναρωτηθούν ποια θα είναι η επόμενη. Όντως, αυτή φαίνεται να είναι η μοναδική δικλίδα ασφαλείας για την Ελλάδα: ο φόβος των Ευρωπαίων για ντόμινο και απρόβλεπτες εξελίξεις. Όμως, όταν η χώρα είχε τη δυνατότητα να επισείσει τον κίνδυνο αυτόν και να ζητήσει, πριν από το Μνημόνιο, καλύτερο επιτόκιο και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, η κυβέρνηση αγρόν ηγόραζε. Όπως και οι εν λόγω αναλυτές. Που είχαν τον νου τους πώς θα πείσουν –καλύτερα, πώς θα τρομοκρατήσουν– τον κόσμο για να δεχθεί το εγκληματικό Μνημόνιο…

Τέλος πάντων, αυτά ανήκουν στο παρελθόν. Όχι πως παραγράφονται. Όμως αυτήν τη στιγμή δεν έχει κανένα άλλο νόημα η υπόμνησή τους, πλην ενός: Επειδή όλοι κρίνονται, γραφιάδες και πολιτικοί, καλό είναι να θυμάται ο κόσμος ποιοι είναι οι «τζάμπα μάγκες» της δημοσιογραφίας, της διανόησης και της πολιτικής. Διότι πολλοί από αυτούς επενδύουν στη λήθη. Και ποζάρουν σοβαρά στο υπερώο, σαν να μην τρέχει τίποτε. Σαν να μην ήταν οι ίδιοι που είχαν κάνει εσφαλμένες επιλογές και λάθος εκτιμήσεις…

Το αδιανόητο λοιπόν βρίσκεται σήμερα επί θύραις. Και ως υπόθεση εργασίας στους τεχνοκρατικούς κύκλους της Ένωσης, και στα χείλη κορυφαίων ευρωπαίων πολιτικών. Γερμανοί, Ολλανδοί, Σλοβάκοι και πλήθος δημοσιολόγων είτε συζητούν αυτό το ενδεχόμενο είτε το θεωρούν αναπόφευκτο. Όπως είχε σημειώσει παλαιότερα η στήλη –θεωρώντας ότι ουδόλως αποκλείεται η έξοδος της χώρας από την ευρωζώνη– υπάρχουν τρόποι να παρακαμφθεί η Συνθήκη, που δεν προβλέπει παρόμοιο ενδεχόμενο. Η ομιχλώδης και επίφοβη κατάσταση που επικρατεί στους κόλπους της Ένωσης ευνοεί την επινόηση τρόπων – ακόμη και μικρών αυθαιρεσιών. Το θέμα είναι οι επιπτώσεις για τη χώρα μας, αν αποχωρήσει ή εκδιωχθεί από την ευρωζώνη…

Υπό αυστηρές προϋποθέσεις, και με μια κυβέρνηση που θα διέθετε σχέδιο συντεταγμένης αντίδρασης, η έξοδος θα μπορούσε να σημάνει την έναρξη μιας αναγεννητικής περιόδου. Ασφαλώς, θα υπάρξουν επιπτώσεις – άμεσες και επώδυνες. Θα υπάρξουν κλυδωνισμοί στην αρχή. Θα προκληθεί χάος… Όμως μια μελετημένη έξοδος, η οποία π.χ. θα έχει προνοήσει για εξασφάλιση εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης και για άμεση κινητοποίηση της επενδυτικής μηχανής, θα μπορούσε να αποδειχθεί επωφελής. Οι εξαγωγές θα σημείωναν αμέσως αύξηση (φθηνότερα τα εξαγώγιμα προϊόντα), ο τουρισμός θα ενισχυόταν άμεσα (θα έπεφτε ο πυρετός της ολέθριας ακρίβειας που είχε επιφέρει το ευρώ) και βαθμηδόν η χώρα θα ανακτούσε πλεονεκτήματα που είχε απολέσει στο πεδίο της οικονομίας…

Κακά τα ψέματα. Όλα τούτα –χρεοκοπία, έξοδος από την ευρωζώνη κ.λπ.– δεν είναι παίξε γέλασε. Επιφυλάσσουν οδυνηρές εκπλήξεις και συγκεκριμένες επιπτώσεις. Πικρές και οδυνηρές. Τουλάχιστον για ένα διάστημα. Αλλά μήπως σχεδόν τα ίδια δεν βιώνει σήμερα η Ελλάδα, χωρίς μάλιστα οιαδήποτε ελπίδα για διέξοδο; Εν πάση περιπτώσει, και ανεξάρτητα από την άποψη που έχει ο καθένας για τις εξελίξεις, δύο στοιχεία δεν μπορεί να αρνηθεί: πρώτον, ότι η ακολουθούμενη πολιτική αποδείχθηκε αδιέξοδη και, δεύτερον, ότι η κοινωνία δεν αντέχει… Αυτά τα στοιχεία θα σφραγίσουν τις εξελίξεις. Καθοριστικά. Και λίαν συντόμως…