Συμφώνησαν για τις… αντιθέσεις τους
Αν και ξεκίνησε με μεγάλες προσδοκίες, η Σύνοδος των Προκαθημένων των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων που συγκάλεσε ο Πατριάρχης στον ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι επί της ουσίας κατέληξε σε γνωστά αδιέξοδα. Ο καθένας είπε τα παράπονά του και τελικά δεν κατάφεραν να ακολουθήσουν μια κοινή συνισταμένη. Τουλάχιστον μία «γραμμή» που θα είναι σίγουροι πως δεν θα αποτελέσει την αφορμή για να ξεκινήσει νέος γύρος αψιμαχιών μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Στη Σύναξη προήδρευσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης και συμμετείχαν οι Πατριάρχες Αλεξανδρείας Θεόδωρος, Ιεροσολύμων Θεόφιλος, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος και ο Επίσκοπος Απαμείας Ισαάκ (εκπροσωπώντας τον Πατριάρχη Αντιοχείας). Το θέμα που, επισήμως τουλάχιστον, μονοπώλησε το ενδιαφέρον -και η αιτία σύγκλησης της σύναξης- ήταν οι εξελίξεις στη Μ. Ανατολή και το πώς μπορούν να στηριχτούν οι χριστιανικές κοινότητες που ζουν στην περιοχή. Όλοι εξέφρασαν την ανησυχία και την αγωνία τους για τα τεκταινόμενα στη Μ. Ανατολή και περισσότερο για τις εξελίξεις και τη ρευστή κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι χριστιανοί που ζουν στις επαρχίες του Πατριαρχείου Αντιοχείας.
Το μεγάλο θέμα που συζητήθηκε όμως κεκλεισμένων των θυρών ήταν οι σχέσεις που έχουν οι παρευρισκόμενοι, όχι τόσο μεταξύ τους όσο με τις υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Και βεβαίως περισσότερο όχι αυτά που τους ενώνουν αλλά όσα τους χωρίζουν. Είναι όσα πρέπει να λυθούν τυπικά για να μπορέσει σύντομα να πραγματοποιηθεί η Μεγάλη Πανορθόδοξη Σύνοδος. Άλλωστε αυτό παραμένει και ο μεγάλος στόχος του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Να καταφέρει να ενώσει τις αντίθετες φωνές όσο είναι δυνατόν, για να πραγματοποιηθεί στον ιστορικό Ναό της του Θεού Ειρήνης στην Κωνσταντινούπολη αυτή η νέα «οικουμενική σύνοδος». Εκεί όπου είχε διεξαχθεί το 381 μ.Χ. η Β’ Οικουμενική Σύνοδος.
Όμως αυτά που χωρίζουν τους ηγέτες των Ορθόδοξων Εκκλησιών είναι πολλά. Και οι προκαθήμενοι σε αυτήν τη σύναξη διαπίστωσαν, συζητώντας όλα τα δεδομένα, πως μέχρι στιγμής δείχνουν αγεφύρωτα. Παρά τα προσχήματα που προσπαθούν να τηρήσουν όλοι περί δήθεν «άριστων σχέσεων», η καχυποψία που υφέρπει ανάμεσα στο Φανάρι και τη Μόσχα, μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ τους. Κόντρες των «μεγάλων» που ενδέχεται να παρασύρουν και τους παραδοσιακούς υποστηρικτές τους, όπως π.χ. το «μπλοκ» των σλαβόφωνων Εκκλησιών.
Ακόμη και προβλήματα που προκύπτουν από τη μία στιγμή στην άλλη και φαντάζουν δύσκολο να ξεπεραστούν, όπως η πρόσφατη διαφωνία του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων και εκείνου της Ρουμανίας. Λέγεται επίσης πως οι Ρώσοι δεν είδαν με καλό μάτι αυτή τη σύναξη στο Φανάρι. «Αν γίνεται για τα προβλήματα των χριστιανών στη Μ. Ανατολή, κανένα πρόβλημα. Όμως δεν είναι σωστό μία ομάδα Εκκλησιών να συζητά μόνη της για τη σύγκληση της Πανορθόδοξης Συνόδου» έλεγε πρόσφατα κορυφαίος επίσκοπος της Ρωσικής Εκκλησίας, ενδεικτικό της καχυποψίας που υπάρχει και της αμφισβήτησης του ρόλου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Στη σύναξη τέθηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες, και οι δύο ουσιαστικές διαφορές που χωρίζουν τις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Μπορεί σε δογματικό επίπεδο να συμφωνούν σχεδόν σε όλα. Όμως ο τρόπος ανακήρυξης του Αυτοκεφάλου, δηλαδή το ποιος ορίζει και με ποιες διαδικασίες την Αυτοκεφαλία μιας Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι η πρώτη μεγάλη διαφορά.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο θεωρεί πως μόνο αυτό έχει το δικαίωμα, κάτι που αμφισβητούν οι άλλες Εκκλησίες. Το δεύτερο μεγάλο «αγκάθι» που ταλανίζει τις σχέσεις μεταξύ των ορθοδόξων είναι η σειρά που αναφέρονται οι Ορθόδοξες Εκκλησίες στα «Δίπτυχα». Και σε αυτήν την περίπτωση υπάρχουν μεγάλες διαφωνίες και οι παριστάμενοι προκαθήμενοι στη Σύναξη του Φαναρίου συμφώνησαν πως αποτελεί μία ακόμη βασική προϋπόθεση.
Αν βεβαίως θέλουν κάποτε να συγκληθεί η Πανορθόδοξη Σύνοδος…