Η επιστροφή των κλεμμένων χρέος και ευθύνη της Πολιτείας

Εξαιτίας της διαφθοράς των δημοσίων υπαλλήλων και των άλλων κρατικών λειτουργών, το Δημόσιο στερείται ετησίως ποσά που αντιστοιχούν στο 8% του ΑΕΠ (δηλ. περίπου 20 δισ. ευρώ). Η διαπίστωση αυτή προέρχεται από την αποκαλυπτική μελέτη του έγκυρου Αμερικανικού Ινστιτούτου Μελετών Brooking Institution, που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2010. Στη μελέτη αυτή έχει αναφερθεί επανειλημμένως ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου.

Εξαιτίας της παραοικονομίας δεν δηλώνονται σε ετήσια βάση εισοδήματα ύψους 65 δισ. ευρώ και δεν καταβάλλονται φόροι ύψους περίπου 15 δισ. ευρώ. Αυτό προκύπτει από σχετική έρευνα του καθηγητή Πανεπιστημίου του Λιντς Φρίντριχ Σνάιντερ, που έγινε το 2009 για λογαριασμό του ΟΟΣΑ. Μόνο από τις υπεράκτιες (offshore) εταιρείες εκτιμάται ότι το κράτος έχει απώλεια εσόδων από φόρους ποσού 6 δισ. ευρώ (στοιχεία από το Παγκόσμιο Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης).

Με τα παραπάνω στοιχεία η χώρα μας αναδεικνύεται, τα τελευταία χρόνια, πρωταθλήτρια στη διαφθορά και στην παραοικονομία τόσο μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ όσο κι εκείνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με τη διαφθορά μειώνονται τα έσοδα του κράτους και αυξάνονται αντιστοίχως οι περιουσίες των επίορκων δημοσίων υπαλλήλων.

Τα αίτια της διαφθοράς

Ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλος, σε εκδήλωση του Πανεπιστημίου Πειραιώς στις 11-5-2009, αναφέρθηκε στον κομματισμό ως αιτία διαφθοράς και ατιμωρησίας, στη διασπάθιση του δημόσιου πλούτου και στα προβλήματα της Δημοκρατίας. Ιδιαίτερα τόνισε ότι: «Ο κομματισμός συνεπάγεται την επιλογή προσώπων μη καταλλήλων για τις θέσεις για τις οποίες προορίζονται, δηλαδή αναξιοκρατική επιλογή, που έχει ως αποτέλεσμα ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν ηθικές βάσεις και καταλήγουν σε σκάνδαλα, σε διαφθορά, που είναι το βασικό μειονέκτημα του σημερινού πολιτικού μας βίου».

Η Πολιτεία έχει υποχρέωση να αναζητήσει την αστική ευθύνη όσων παρανόμησαν και πλούτισαν με τρόπο αθέμιτο σε βάρος του κοινωνικού συνόλου και να επιδιώξει την επιστροφή στο Δημόσιο του παράνομου πλουτισμού. Αυτό επιβάλλεται για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης, γιατί δεν επιτρέπεται να επωμίζονται σκληρά μέτρα λιτότητας οι φτωχοί και οι έντιμοι πολίτες αυτής της χώρας. Πρέπει να πληρώσουν αυτοί που αδίκησαν. Έτσι η Πολιτεία πρέπει να ασκήσει αστικές αγωγές εναντίον όλων εκείνων των υπαλλήλων και κρατικών λειτουργών που πλούτισαν παράνομα με υλική ή και ηθική ζημία του Δημοσίου την τελευταία εικοσαετία.

Οι αγωγές αυτές μπορούν να θεμελιωθούν νομικά στις αρχές περί αδικαιολόγητου πλουτισμού του Αστικού Κώδικα, σε συνδυασμό με διατάξεις της φορολογικής νομοθεσίας (δηλ. του πόθεν έσχες) και του Κώδικα Δημοσίου Λογιστικού. Για το θέμα αυτό έχουν τοποθετηθεί δημόσια στο παρελθόν οι κορυφαίοι της νομικής επιστήμης (οι καθηγητές Κ. Μπέης, Μιχ. Σταθόπουλος, Μιχ. Αυγουστιανάκης και ο πρ. γενικός επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου Γ. Σχοινιωτάκης). Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι ο διαβόητος Αλ Καπόνε στην Αμερική του 1930 δεν καταδικάστηκε για δολοφονίες, αλλά φυλακίστηκε για φοροδιαφυγή.

Πρέπει όμως η Πόλιτεία να κάνει πιο αυστηρές τις ποινές σχετικά με τη διαφθορά. Γιατί, όπως δέχεται και ο καθηγητής Ν. Μουζέλης, τη διαφθορά δεν μπορούμε να την προσεγγίσουμε με ηθικολογία (δηλ. σε αναφορές περί προσωπικής και κοινωνικής ευθύνης), με ιδεολογία (δηλ. ότι η διαφθορά είναι σύμφυτη του καπιταλιστικού συστήματος) και με φαταλισμό (δηλ. ότι η διαφθορά είναι δομικό στοιχείο της πολιτικής μας κουλτούρας).

Επειδή φαινόμενα διαφθοράς είχαν παρατηρηθεί και κατά την κλασική αρχαιότητα. ο Πλάτων («Νόμοι»-Βιβλίο ΙΒ΄σελ 955d) απαιτούσε όπως: «Τους τη πατρίδι διακονούντας μηδέν επί δώροισιν διακονείν, ο δε μη πειθόμενος απλώς τεθνάτω αλούς τη δίκη». Δηλαδή: «Όσοι προσφέρουν στην πατρίδα κάποια υπηρεσία να μη δέχονται δώρα για την υπηρεσία αυτή, όποιος όμως δεν πείθεται, δικάζεται και καταδικάζεται σε θάνατο».

Γιάννης Τομαράς
Δικηγόρος