Η «ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΕΞΙ»!

Και σε σημείο μάλιστα που και μια υποψία να σέρνεται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου και να μας ψιθυρίζει ότι η έκδοση του βιβλίου του Γιάννη Καψή, χωρίς να είναι «σκόπιμη» και «εκ του πονηρού», σε οδηγεί σε θλιβερές συγκρίσεις με τη σημερινή μας κατάσταση, όπου οι ενοχές σε κάθε περίπτωση είναι περισσότερες από τις αντίθετες. Μια δίκη με αφορμή τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπου εκείνα που ακούστηκαν ήταν πολύ λιγότερα από εκείνα που έπρεπε να ακουστούν για να βγουν στην επιφάνεια οι βασιλικές διαβουλεύσεις, τα αμαρτωλά παρασκήνια και τα ξένα συμφέροντα, που έχουν πάντα τον τρόπο να κλείνουν τα στόματα και να εξαγοράζουν συνειδήσεις εκείνων που έπρεπε να μιλήσουν για μια προκατασκευασμένη καταστροφή. Και ενώ ξέρουμε με κάθε λεπτομέρεια για τη δίκη της Νυρεμβέργης, για την καταδίκη του Άιχμαν και τόσων άλλων, που ίσως και ελάχιστα μας αφορούν, είμαστε απληροφόρητοι για την απόφαση του Έκτακτου Επαναστατικού Δικαστηρίου να οδηγηθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα οι πέντε πολιτικοί Δημήτριος Γούναρης, Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, Νικόλαος Θεοτόκης, Γεώργιος Μπαλτατζής, Νικόλαος Στράτος και ο αρχιστράτηγος της ήττας Γεώργιος Χατζανέστης και «απάντων ως υπευθύνων της Μικρασιατικής Καταστροφής, ενώ της εκτελέσεως προηγήθη στρατιωτική καθαίρεσις και Θεία Μετάληψις εις τας φυλακάς Αβέρωφ». Και «οι νεκροί παρεδόθησαν εις τους οικείους των προς ταφήν, προ δε της εκτελέσεως οι κατάδικοι, ερωτηθέντες περί της ύστατης θελήσεώς των, ουδέν είπον».

Ήταν το αποτέλεσμα μιας σκηνοθετημένης δίκης, χωρίς μάλιστα τη σημερινή ελευθερία της δημοσιοποίησης της διαδικασίας, όπως και τότε ο Τύπος βρισκόταν κάτω από αυστηρό έλεγχο και όπου στα 16 «διότι» του κατηγορητηρίου, πουθενά δεν αναφερόταν ούτε μία λέξη για τις «παλατιανές» ευθύνες με αφορμή πάντα τον «βενιζελικό διχασμό», υπονομεύοντας έτσι κάθε ελπίδα σωτηρίας και με μοναδικό στόχο να καταδικαστούν ως ένοχοι και να πληρώσουν ως «εξιλαστήρια θύματα τον τραγικό απολογισμό σε εδαφικές απώλειες, ανθρώπινα θύματα και ένα κοινωνικό εξευτελισμό που σερνόταν στους δρόμους χωρίς ψωμί, νερό και στέγη, με απόλυτο μηδενισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. ΓΙΑΤΙ; Μόνο για να μην κινδυνέψει ο θρόνος του Κωνσταντίνου, που εκλιπαρούσε για τη σωτηρία του, όπως στοιχειοθετημένα αναφέρονται στο βιβλίο. Ανατριχιαστικές σελίδες της πρόσφατης Ιστορίας μας, χωρίς βέβαια σε κανένα σχολικό βιβλίο να αναφέρεται ούτε μια λέξη, ούτε και σ’ αυτά που με ασθμαίνουσα καθυστέρηση φροντίζει να τα στείλει, περίπου σαν χριστουγεννιάτικο δώρο στα σχολεία η κ. Άννα Διαμαντοπούλου, χωρίς μια ενημερωτική βελτίωση που θα μπορούσε να κάνει στο μάθημα της Ιστορίας και που θα ήταν αποτελεσματική για τους νέους ανθρώπους που έρχονται για να σκέφτονται περισσότερο πριν αποφασίζουν για την επόμενη ημέρα τους.

Αφιερωμένο, το βιβλίο, στους αρεοπαγίτες που έκριναν κατά πλειοψηφία ότι οι καταδικασθέντες είχαν «δικαίαν δίκην» και ακύρωσαν την ποινή ως προς τον καταδικασθέντα και εκτελεσθέντα επί εσχάτη προδοσία Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, κι αυτό χωρίς να ξέρουμε αν έγινε με μισό ή με ολόκληρο το στόμα. Απέδειξε ότι για τους υπόλοιπου πέντε «έπαψαν την δίωξη λόγω παραγραφής», αφού βέβαια είχαν εκτελεσθεί -και εδώ είναι που ο παραλογισμός ισχύει σε όλη του τη θλιβερή μεγαλοπρέπεια. Αυτή ήταν όλη η δικαίωση ενός από τα πιο θλιβερά κεφάλαια στην ιστορία ενός Έθνους που μόλις είχε κλείσει τα πρώτα 100 χρόνια από τον αγώνα για την ανεξαρτησία του, με την απουσία δυστυχώς από τα δικά μας χωράφια ενός Εμίλ Ζολά για να συντάξει ένα ανάλογο «Κατηγορώ» όπως εκείνο για τον Ντρέιφους. Όπως το ίδιο έπρεπε να συμβεί με την αναψηλάφηση και άλλων πολύκροτων δικαστικών υποθέσεων με επτασφράγιστα τα παρασκήνια που μεσολάβησαν για να εκδοθεί η προγραμματισμένη απόφαση και που έχουν μείνει στη συλλογική μνήμη σαν κηλίδες της Δικαιοσύνης για τις «άδικες διαδικασίες» τους, όπως:

• «Η δίκη για τη δολοφονία στη Θεσσαλονίκη του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ, την παραμονή που θα είχε συνάντηση με τον αρχηγό του στρατού της Αριστεράς, από την οποία θα έβγαιναν στην επιφάνεια μυστικά που δεν συνέφεραν και τις δύο -αν όχι και τις περισσότερες- παρατάξεις,

• «Η δίκη και η εσπευσμένη εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και του συνεργάτη του Πλουμπίδη, φερομένων ως κατασκόπων,

• «Και η καταδίκη και εκτέλεση των 2.100 νεαρών αγωνιστών του ΜΑΣ από τις φυλακές Κερκύρας, επειδή αρνήθηκαν να αποκηρύξουν την απόφαση της 5ης Ολομέλειας.

«Και μόνο η δίκη που δεν θα χρειαστεί να ξαναγίνει είναι… η Δίκη του Χριστού, όπως το έγραψε σαρκαστικά το «ΠΑΡΟΝ», που χαρακτηριστικά το αναφέρει ο συγγραφέας του βιβλίου.

Αυτά τα λίγα για τη «Δίκη των Έξι», με τον υπότιτλο «Οι 60 μέρες που άλλαξαν μια χώρα και ένα λαό» και που εδώ είναι που κολλάει η επιφύλαξη που κράτησα από την αρχή, επειδή δεν μπορώ να ξέρω αν εκείνες οι τραγικές σελίδες άλλαξαν όσο χρειάζεται για να αλλάξει μια προβληματική χώρα και ένας ιδιόρρυθμος λαός. Από τη μία ένας Διχασμός τότε που χώρισε στα δύο μια ουσιαστικά αδόκιμη χώρα στα δύο. Με γειτονικές απειλές που κάθε στιγμή ήταν έτοιμες να χώσουν τα δόντια τους στις αδύναμες σάρκες της. Και από κοντά, άλλοι τόσοι δήθεν «προστάτες», που όριζαν την πορεία μας, εξαγοράζοντας τότε, όπως και τώρα, ελαστικές συνειδήσεις, πως να ορθοποδήσει μια χώρα, που, χωρίς να είναι η «πεντάμορφη του παραμυθιού», δεν της λείπουν τα «προικιά» θα τα λέγαμε, για να νοικοκυρευτεί και να ορθοποδήσει και που, αντίθετα από αυτό, ένας πρόσφατος παροξυσμός απληστίας και αρπαγής από τον μεγαλύτερο ως τον μικρότερο μας οδήγησε και στο σημερινό οικονομικό μας κατάντημα. Γι’ αυτό ίσως δεν φτάνουν μια και δυο και τρεις δίκες καταχραστών με μια Δικαιοσύνη που περπατάει με δεκανίκια, με αποφάσεις με «αναστολές», με «παραγραφές», με «απαλλαγές υπουργικών ευθυνών» και με τα όσα άλλα αποτελούν τα όπλα της «διαφυγής» στα χέρια καλοπληρωμένων και δικτυωμένων δικηγόρων.

«Ένα το χελιδόνι κι η άνοιξη ακριβή – για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή» που λέει και το τραγούδι του Θεοδωράκη και που για να βρούμε τη σωστή περπατησιά μας, δεν φτάνει να το φωνάζουμε στους δρόμους με πλακάτ και να το τραγουδάμε στα στάδια με αναμμένους αναπτήρες, αλλά να βλέπουμε σωστά και να μετράμε το κάθε μας βήμα.

Αυτά με έκφραση εκτίμησης στον Γιάννη Καψή για το εξαιρετικό του βιβλίο, που ανεπιφύλακτα το συνιστώ στους φίλους αναγνώστες και που για να το γράψει, περίσσια γνώση χρειάστηκε και έρευνα και μελέτη για τις μνήμες μιας εποχής, ειδικά για τότε που ήμαστε μαζί στον «Ταχυδρόμο» με τον Γιώργο Ρούσσο, στον καιρό της Χούντας, τότε που αποφυλακίστηκε από την απόφαση του Στρατοδικείου ως αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Έθνος» (άλλο «Έθνος» εκείνο) που το έκλεισαν για τις «άτακτες δημοσιεύσεις» του και που περισσότερα γράφω στο βιβλίο μου «Το Χόλλυγουντ της Πλατείας Κάνιγγος» των εκδόσεων «Ι. Σιδερή», κάπως έτσι ως περιπλανώμενη και η αφεντιά μου.

ΔΥΟ ΑΚΟΜΑ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ

Δύο ακόμα αγαπητά μέλη της θεατρικής μας οικογένειας μας αποχαιρέτησαν αιφνιδιαστικά την περασμένη εβδομάδα, αφήνοντας πίσω τους αγαθές αναμνήσεις για τις όσες φορές, που δεν ήταν λίγες, είχαμε συνεργαστεί μαζί τους. Με αφετηρία τους τη σκηνική τους παρουσία ως ηθοποιοί για να αναπτύξουν τη δραστηριότητά τους στη συνέχεια και ως θεατρικοί συγγραφείς, υποδειγματικής επαγγελματικής συνέπειας.

Ο Βασίλης Ανδρεόπουλος, με αμέτρητες συμμετοχές σε θεατρικά έργα, σε κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές συμμετοχές, πάντα υποδειγματικός και αξιαγάπητος ως συνεργάτης. Όπως και ως συγγραφέας αξιόλογος, έχοντας συνεργαστεί και με τον Βαγγέλη Γκούφα, όπως επίσης και σαν σημαντική του προσπάθεια ήταν η ίδρυση της «Δωδέκατης Αυλαίας», από την οποία έκαναν την πρώτη συγγραφική τους παρουσία αρκετοί από τους νέους μας.

Την ίδια ημέρα έφυγε και ο Νίκος Αθερινός. Τον βρήκαν νεκρό με πνευμονικό οίδημα στο σπίτι του, όπου έμενε μόνος του μετά τον πρόσφατο θάνατο της γυναίκας του, χορεύτριας Λουίζας Μελίντα. Έφυγε αβοήθητος. Ήταν εξαίρετος συνεργάτης, ευγενικός, διακριτικός, αθόρυβος, εποικοδομητικός. Είχε έρθει πολύ νέος από την Αίγυπτο και στην αρχή δούλεψε ως ηθοποιός με επιτυχία στο ελαφρό θέατρο και στη συνέχεια είχε αναπτύξει και συγγραφική δράση, κυρίως στην επιθεώρηση και στην κωμωδία, με δικό του παιδικό θίασο.

Είχαμε συνεργαστεί πολλές φορές, σε επιθεωρήσεις, όπως σε τρεις στο θέατρο «Μινώα», όπου και για πρώτη φορά είχαμε παρουσιάσει και το «Ρετρό», καθώς και στο «Δελφινάριο» και στο «Σούπερσταρ» στις εναρκτήριες επιθεωρήσεις του.

Και σημειώσω ακόμα ότι τηλεφωνήσαμε στη γ. γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού, στην κ. Μενδωνή, λόγω απουσίας του κ. Γερουλάνου, για την ενημέρωσή τους για την «αναχώρηση» των δύο θεατρικών συγγραφέων, ενημερώνοντάς την και για τα οικονομικά προβλήματα της «τελετής», η οποία και μας παρέπεμψε σε κάποιον αρμόδιο, ο οποίος ουδέποτε βρέθηκε, όπως και καμιά απάντηση δεν μας ήρθε. Τελικά, η Εταιρεία των Θεατρικών Συγγραφέων και ο Οργανισμός «Αθηνά» των Πνευματικών Δικαιωμάτων επέδειξαν την κατανόησή τους.

•••

ΠΕΣ ΤΟ ΚΑΙ «ΣΥΝΤΟΜΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ» ΚΑΙ ΑΣ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ TOY ΤΟΤΟΥ…

Ψέγει δι’ απαλών βεβαίως ονύχων όμως το Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος ο συμπαθής μας κ. Β. Αγγελικόπουλος, επιβεβαιωμένης της συμπαθείας μας για το φιλοπαίγμον ύφος της γραφής του και με τη συμπαράστασή μας κατά την κρίσιμον εποχήν που εκινδύνευσε με εξοστρακισμόν το «Υποβολείον» του κατά το Αλαφούζειον ολοκαύτωμα της «Καθημερινής». Γι’ αυτό και με όλο το θάρρος, επειδή διαθέτουμε και ημείς όνυχα, θα τον ψέξουμε για τη δυσμενή του άποψη περί της αρίστης επιλογής των έργων που έκανε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Κ.Θ.Β.Ε. Σωτήρης Χατζάκης, προκειμένου να εορτασθούν τα 50 χρόνια από την ίδρυση του Μακεδονικού Θεατρικού Προμαχώνα από τον οραματιστή γεννήτορά του, αείμνηστο Σωκράτη Καραντινό, περί του οποίου ετοιμάζουμε και ημείς τιμητικό αφιέρωμα λόγω και παλαιάς μας γνωριμίας και σεβασμού στη μνήμη του.

Ο «ψόγος» λοιπόν για τον κ. Αγγελικόπουλο οφείλεται εις την υπερφόρτιση ελληνικών έργων για τον προσεχή χειμώνα με την ευκαιρία της συμπλήρωσης μισού αιώνα λειτουργίας του εν λόγω θεάτρου, γράφοντας την περασμένη Κυριακή στη γνώριμη γωνία του: «Άξιζαν κάτι δροσερότερο τα 50 χρόνια του Κ.θ.Β.Ε. βλέποντας κανείς με έκπληξη σε τι αγώι “ανάστασης νεκρών” θα επιδοθεί τον χειμώνα με το «αποκλειστικά ελληνικό ρεπερτόριο» που ανακοίνωσε. Και τι “Ζορμπάς” μας λέει επί σκηνής μας αναμένει. Και τι Λουντέμης με το “Ένα παιδί μετράει τα άστρα”. Και τι το “Μεγάλο μας τσίρκο”, ξαναζεσταμένο με κείμενο Καμπανέλλη και μουσικές Σταύρου Ξαρχάκου, ξαναθυμίζοντάς μας αιματηρές εποχές όταν πρωτοπαίχτηκε επί Ιωαννίδη και αμετανόητου Δερτιλή. Και τι τηλεοπτικό “Εκείνος και Εκείνος” Μουρσελά» και δεν γνωρίζω και τι άλλο. Ναι, φίλτατε κατά τα άλλα Αγγελικόπουλε, τόσο σας στενοχώρησαν και Καζαντζάκης και Ιάκωβος και Λουντέμης και Ξαρχάκος και Μουρσελάς; Και αν θέλετε, μπορούμε να ρωτήσουμε όποιο κρατικό θέατρο της Ευρώπης αν εορτάζοντας παρόμοια τιμητική επέτειο περιλαμβάνουν στον προγραμματισμό όχι έργο, αλλά ούτε και μισή φράση από έργο χωρίς την τοπική του ταυτότητα. Μην το επιχειρήσετε, θα βγείτε χαμένος.